زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: هفته اول آذرماه سال گذشته بود که ابراهیم رئیسی با هدف نظارت ستادی بر دستگاه‌های اجرایی راهی خیابان هرمزان شد تا از نزدیک در جریان روند کاری وزارت علوم، تنها مرجع اجرایی مرتبط با حوزه آموزش عالی کشور قرار بگیرد. وزارتخانه‌ای که چند سالی را میزبان رئیس‌جمهور بود و این بار برخلاف بازدیدهای تشریفاتی مرسوم در کشور شخص اول اجرایی کشور 14 فرمان را برای تغییر مسیر حرکت این وزارتخانه صادر کرد. دستوراتی که در 11 دی‌ماه همان سال به‌صورت رسمی به محمدعلی زلفی‌گل، ابلاغ شد تا از این طریق سنگ‌بنای تغییر وضعیت در حوزه‌های مختلف پژوهشی و آموزشی و حتی متفاوت شدن ساختار برخی از زیرنظام‌های آموزشی گذاشته شود. در این گزارش به سراغ بررسی میزان تحقق هر کدام از این فرمان‌ها بعد از گذشت نزدیک به یک سال رفتیم. فرمان‌هایی که هر کدام می‌تواند سهم بسزایی در بهبود وضعیت امروز حوزه آموزش عالی داشته باشد.
سامانه نان پنجره واحد شد؛ اما ایجاد صندوق عالی عتف به سرانجام نرسید
اولین دستور رئیسی را باید اتصال سامانه نان به صندوق عتف دانست. اقدامی که هدف از آن تقویت تحقیقات دانشگاهی تقاضامحور و افزایش اثربخشی دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و فناوری در حل مسائل کشور بود. این اتفاق بستر را برای شناسایی، ثبت نیازها و مزیت‌های استانی و ملی در این سامانه از طریق همکاری با سازمان برنامه‌وبودجه و وزارت کشور هم فراهم می‌کرد. مولفه دیگر در این دستور، تقویت صندوق عتف بود تا زمینه را برای حمایت‌های بهتر از حوزه‌های پژوهشی کشور به همراه بیاورد. موضوعی که درباره سامانه نان محقق شده و با تبدیل شدن این سامانه به پنجره واحد نظام ملی نوآوری کشور در تیرماه امسال و فعالیت آن ذیل ISC شرایط برای حمایت فعالیت‌های پژوهشی متفاوت شده است. همچنین اساسنامه صندوق عالی «عتف» هم از کارهای دیگری است که باید صورت بگیرد. براساس مصوبات بیست‌وهشتمین جلسه شورای عالی علوم که مربوط به 12 شهریور ماه امسال است باید دبیرخانه شورا پیگیری‌های لازم جهت طرح اساسنامه صندوق در هیات وزیران و دریافت تاییدیه و راه‌اندازی صندوق را دنبال کند. اتفاقی که هنوز مشخص نیست آخرین وضعیت آن چگونه است و پیمان صالحی، در خردادماه امسال گفته بود امیدواریم این صندوق امسال راه‌اندازی شود، اما واقعیت اینکه بعید به نظر می‌رسد در چهار ماه باقی مانده، این اتفاق رخ دهد.
ابهام در مولفه‌ها و اجرای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها با معیار جدید
دومین دستور رئیسی درصدد بود تا پنج سنجه جدید برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در نظر گرفته شود. اشتغال‌پذیری، اثربخشی در تحقیقات، مرجعیت علمی، بالندگی فرهنگی و سلامت اجتماعی همان معیارهایی است که قرار بود دانشگاه‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و نتیجه آن هم به‌صورت عمومی اعلام شود. کاربرد دیگر این سنجه‌ها هم جهت‌دهی به اعتبارات دولتی، امتیازات استخدامی و حمایت‌های زیرساختی دولت بود که پای سازمان برنامه‌وبودجه و سازمان اداری و استخدامی را هم به میدان باز می‌کرد. در این میان اما قاسم عموعابدینی، اول خردادماه امسال از تدوین شاخص‌های جدید ارزیابی خبر و عنوان کرده بود به‌زودی رتبه‌بندی مراکز آموزشی براساس شاخص‌های جدید دنبال می‌شود. با این حال هنوز مشخص نیست شاخص‌های جدید شامل چه مولفه‌هایی شده و زمان دقیق رتبه‌بندی جدید هم از چه زمانی آغاز می‌شود؟
تدوین بسته درسی مهارتی برای افزایش کیفی و کمی دروس کارورزی
افزایش کمی و کیفی واحدهای درسی کارورزی و کارآموزی‌ها با هدف بالا رفتن میزان اشتغال دانش‌آموختگان وزارت علوم هم سومین کاری بود که این وزارتخانه باید برای آن برنامه‌ریزی می‌کرد. اتفاقی که با تدوین بسته درسی مهارتی اشتغال‌پذیری یا «کارآمادگی» تا حد زیادی برای دانشجویان کارشناسی محقق شده است. این بسته با هدف توجه ویژه به تدوین برنامه‌های درسی با مهارت‌های شغلی مورد نیاز مشتمل بر حداقل سه و حداکثر ۱۵ واحد درسی در کنار بسته دروس عمومی و تخصصی خواهد بود. البته برای رشته‌های نظری 6 واحد مهارتی و رشته‌های علمی 15 واحد مهارتی لحاظ شده است. رضا نقی‌زاده، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم در این باره به «فرهیختگان» گفت: «برای اولین بار در کنار سایر دروس عمومی، پایه و تخصصی، پنج درس کاربینی، مهارت‌های نرم شغلی، کارآفرینی، کارآموزی و کارورزی را لحاظ کردیم. کاربینی یک واحد، کارآموزی دو واحد، کارآفرینی دو واحد، مهارت‌های نرم دو واحد و کارورزی هشت واحد است که در طول یک نیمسال اجرا می‌شود. براساس این بسته دانشجو باید از سه تا چهار روز در هفته در محیط کار مشغول به فعالیت شود.» او با تاکید بر اینکه شیوه‌نامه مرتبط با این دروس به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است، گفت: «بعد از این هم هر برنامه درسی که تدوین و بازنگری می‌شود براساس این شیوه‌نامه باید این دروس را در خودش داشته باشد، حتی برای رشته‌هایی که دروس آنها هنوز بازبینی نشده‌اند، این اختیار به دانشگاه‌ها داده شده تا یک واحد کاربینی و دو واحد از بین درس مهارت‌های نرم شغلی و کارآفرینی را جایگزین دروس اختیاری فعلی در آن رشته کنند و گذراندن این واحدها برای ورودی‌های قبلی هم اجرا خواهد شد.» مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم بیان داشت: «برای ارشد و دکتری هم عمده تمرکز روی بحث پایان‌نامه و رساله دکتری است و در آیین‌نامه‌ای که در حال ارائه آن به هیات وزیران هستیم تا بحث تسهیل دروس مهارتی و اشتغال‌پذیری را داشته باشیم، پیش‌بینی شده تا دانشجویان تحصیلات تکمیلی فرصت مطالعاتی‌شان را بتوانند در صنایع بگذرانند و از دستاوردهای آن در پایان‌نامه‌شان استفاده کنند.»
ادامه مطلب را اینجا بخوانید.