فرهیختگان: روز چهارشنبه رهبر انقلاب در دیدار با قهرمانان ورزشی و مدال‌آوران بازی‌های آسیایی و پارا‌آسیایی با تاکید بر اینکه ایران قوی باید ورزش قوی داشته باشد اتخاذ تدابیر درست در انتخاب مربی و ترکیب تیم‌های ملی و مراقبت برای جلوگیری از بروز آفاتی نظیر «فساد اقتصادی، تشکل مافیای داخلی و مشکلات اخلاقی» را از وظایف مسئولان ورزشی کشور خواندند. آنچه رهبر انقلاب به عنوان وظایف مسئولان ورزشی کشور برشمردند را می‌توان مهم‌ترین راهبردها برای ارتقای سطح ورزش کشور دانست. این امر به ویژه در فضای فعلی جهان که ورزش یکی از مولفه‌های قدرت نرم کشورهای مختلف و ابزاری برای ساختن وجهه‌ای مقتدر محسوب می‌شود امری ضروری است.
ورزش به مثابه رسانه
یکی از مهم‌ترین مولفه‌های قدرت توانایی آنها در بازتاب تصویری مقتدر از خود است. در فضای تنش حداکثری پیروزی در نبردهای نظامی چنین نقشی را ایفا می‌کند اما در فضای غیر‌ملتهب اقتدار در فضای سیاسی و اجتماعی چنین کارکردی دارد. این اقتدار البته نباید صرفا در اتاق‌های دیپلماسی محدود بماند بلکه نیاز است تا دامنه آن به داخل جامعه نیز کشیده شود به همین دلیل نیز رسانه به مثابه ابزار انتقال پیام قدرت موضوعیت پیدا می‌کند. اگر بخواهیم از چنین دریچه‌ای به رسانه بنگریم آوردگاه‌های ورزشی فرصت خوبی برای نمایش قدرت محسوب می‌شود. به همین دلیل نیز دولت‌های مختلف برای اینکه در رتبه بندی‌های مدلی جایگاه بالایی کسب کنند سرمایه زیادی را صرف می‌کنند. با نگاهی به رنکینگ مدالی المپیک در ادوار مختلف متوجه می‌شویم که جایگاه کشورهای اول و دوم همواره بین چین و آمریکا جابه‌جا شده است. اگر کشوری بخواهد علاوه بر اعمال قدرت میدانی تصویری مقتدر نیز از خود ارائه دهد گریزی ندارد که از ابزارهای مختلف از جمله آوردگاه‌های ورزشی بهره ببرد. ایران نیز که طی چند دهه گذشته همواره نقشی موثر در صحنه سیاسی جهان داشته از این قائده مستثنی نیست.
صحنه مبارزه سیاسی
محرومیت روسیه از میدان‌های جهانی به بهانه جنگ اوکراین و سپردن سهمیه این کشور در مقدماتی جام‌جهانی فوتبال به اوکراین اگرچه با بهانه‌های حقوق‌بشری صورت گرفت اما عدم محرومیت رژیم‌صهیونیستی از میدان‌های ورزشی آنها با وجود جنایت جنگی این کشور و نسل‌کشی مردم غزه دلیل خوبی برای اثبات این مدعاست که برخلاف نظر حامیان تئوری «ورزش سیاسی نیست»، این عرصه کاملا سیاسی بوده و منافع سیاسی آن هم چون منافع سیاسی سازمان‌های بین‌المللی مدعی بی‌طرفی صرفا تامین‌کننده منافع دولت‌های غربی است. در چنین رویدادی نباید فریب شعار ورزش غیر‌سیاسی را خورد و در مقابل اقدامات غربی‌ها انفعال به خرج داد. تحریم ورزشی رژیم‌صهیونیستی و اقدامات ضد‌صهیونیستی تماشاگران ورزشی نمادهایی از توجه مردم جهان به ورزش به عنوان یک آوردگاه سیاسی است. زمانی که چنین نگاهی به عرصه ورزش داشته باشیم آن‌وقت معنای این جمله را که باید هرچه بیشتر در این صحنه قوی شویم بهتر درک می‌کنیم.
ورزش فقط سرگرمی نیست
اینکه تصور کنیم ورزش صرفا جنبه سرگرمی داشته و سرمایه‌گذاران جهانی هم فقط با هدف تامین درآمد به آن روی آورده‌اند خیال خامی است که سرمایه‌گذاری‌های چند صد میلیارد دلاری عربستان سعودی در فوتبال نیز بر روی آن مهر بطلان زد. این کشور تا‌کنون میلیاردها دلار در فوتبال سرمایه‌گذاری کرده تا بتواند میزبانی جام‌جهانی 2030 را تصاحب کند. میزبانی‌ای که هزینه چند صد میلیارد دلاری برای آن نشان می‌دهد جنبه درآمدی نداشته و اهداف دیگری را دنبال می‌کند. عربستان سعودی به دلیل برخورد خشن با مخالفان خود وجهه‌ای منفی از خود ساخته است. سیاه‌ترین نقطه این تصویر زمانی رقم خورد که جمال خاشقچی، فعال رسانه‌ای مخالف حاکمیت سعودی عربستان به طرز فجیعی در کنسولگری این کشور در ترکیه به قتل رسید. عربستان‌سعودی برای اینکه چهره‌ای تلطیف‌شده از خود نشان دهد سرمایه‌گذاری شدیدی در حوزه رویدادهای فرهنگی و ورزشی کرده است. این مساله اثبات می‌کند که حتی اگر بخواهیم اتفاقات عینی، نتایج رویدادها و سیاستگذاری‌های عینی را بدون هدف‌گذاری سیاسی ارزیابی کنیم، فرامتن این اتفاقات را بی هیچ عنوان نمی‌توانیم غیر‌سیاسی توصیف کنیم. زمانی که چنین اثر سیاسی‌ای بر فرامتن رویدادهای ورزشی مترتب است منطقی است که ایران نیز برای اثرگذاری هرچه بیشتر در این حوزه برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کند.
دوران قهرمانی بدون سرمایه تمام شد
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که ورزشکاران کشورمان با آن مواجهند، تامین حداقل‌های معیشتی است. با وجود چنین چالشی نمی‌توان توقع داشت که ورزشکار تمام تمرکز خود را بر موفقیت در رویدادهای قهرمانی بگذارد. حال‌آنکه ارتقای سطح ورزش حرفه‌ای در جهان گریزی جز تلاش شبانه‌روزی و تمرکز صددرصدی برای ورزشکاران جویای موفقیت نمی‌گذارد. این مساله در دیدار رهبر انقلاب با قهرمانان ورزشی نیز مورد توجه قرار گرفت. ایشان در این‌باره بیان داشتند: «نمی‌شود که از ورزشکاران، برای افتخار‌آفرینی در مسابقات جهانی توقع داشت اما با نیازهای آنان رفتار مناسبی نداشت؛ بنابراین مسئولان به گونه‌ای عمل کنند که ورزشکاران در سطح قابل‌قبولی درباره زندگی خود اطمینان خاطر داشته باشند که مهم‌ترین آنها مسکن و اشتغال است.»
مهم‌ترین موانع ارتقای قدرت ورزشی
شاید بتوان مهم‌ترین عامل جلوگیری از موفقیت کشور در عرصه ورزش را فسادهای موجود دانست. وجود فساد باعث می‌شود به جای شایستگی روابط مالی و فردی معیار معرفی افراد به عرصه حرفه‌ای قرار گیرد. نتیجه عدم حضور شایستگان نیز کاهش تدریجی جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی است. وجود فساد در برخی ورزش‌ها ازجمله فوتبال گزاره‌ای است که باوجود تکرار آن از زبان شخصیت‌های مختلف چندان جدی مورد‌پیگیری و مهار قرار نگرفته است. این امر در دیدار روز چهارشنبه رهبر انقلاب نیز مورد‌توجه قرار گرفت. علاوه‌بر فساد آفت دیگری نیز ورزشکاران را تهدید می‌کند. کسب شهرت یکی از نتایج موفقیت در میدان‌های ورزشی است که اگر به درستی از آن استفاده نشود می‌تواند جهت فعالیت حرفه‌ای ورزشکار را به انحراف برده و با درگیر کردن او به مشکلات اخلاقی موجب تنزل جایگاه او شود. این امر از یک جنبه دیگر نیز برای کشور مهم است. از آنجایی قهرمانان ورزشی به الگوی بسیاری از افراد جامعه به ویژه نوجوانان و ورزشکاران تبدیل می‌شوند هرگونه سوءرفتار از آنها می‌تواند با ضریب زیادی در جامعه رواج یافته و الگو‌برداری شود. رهبر انقلاب در همین رابطه با تاکید بر اینکه محبوبیت و شهرت، مسئولیت سنگینی به دنبال می‌آورد، گفتند: «گفتار، رفتار و نوع زندگی چهره‌های ورزشی برای بسیاری از جوانان الگو است و می‌تواند بر آنان تاثیر سازنده‌ای بگذارد، اگرچه عکس آن هم ممکن است؛ بنابراین ورزشکاران باید در این زمینه کاملا مراقبت کنند.»
نقش مربی نادیده گرفته نشود
یکی از مهم‌ترین نقش‌ها در ارتقای سطح ورزشکاران مربیان محسوب می‌شوند. لذا اگر ورزش را یکی از مولفه‌های قدرت نرم کشور در عرصه جهانی تلقی کنیم، نمی‌توانیم این نقش را نادیده بگیریم و ورزشکاران را از کار کردن با مربیان حرفه‌ای محروم سازیم. استفاده از مربیان برتر گزاره‌ای است که تحقق آن نیاز به سرمایه‌گذاری و کنار گذاشتن خط‌کشی‌های غیر‌ضرور است.