فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: دیروز اختتامیه سی‌امین جشنواره سال کتاب دانشجویی در تالار فردوسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد؛ جشنواره‌ای که از سال 1373 هرسال توسط جهاددانشگاهی و همزمان با هفته کتاب برگزار می‌شود. در این مراسم مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها، حسن مسلمی‌نائینی رئیس سازمان جهاد دانشگاهی و دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور حضور داشتند، از سیدمحمود مرعشی مولف و اندیشمند به‌عنوان «استاد خادم کتاب» تجلیل شد.
کاهش سرانه مطالعه در نسل جوان جدی است
رستمی در اختتامیه سی‌امین جشنواره سال کتاب دانشجویی گفت: «به‌طور حتم جهاد دانشگاهی هرساله اهتمام ویژه‌ای به حوزه کتاب و کتاب خوانی به‌عنوان یکی از حوزه‌های بر زمین مانده در جامعه داشته است. حوزه کتاب دانشجویی و توجه به نویسندگان این حوزه یکی از عرصه‌های ترویج بنیادین فرهنگی کشور است.» وی با اشاره به اینکه نگرانی‌های کاهش سرانه مطالعه در جامعه به‌خصوص در نسل جوان جدی است، بیان کرد: «هر اقدام و روش و ابزار و گامی که برای بهبود وضعیت فعلی و انس با کتاب برداشته شود، به‌طور قطع قدمی خیر و اقدامی حسنه است و باید از دست‌اندرکاران آن تشکر کرد. نسل جوان ما باید بداند که جریان فرهنگ و علم در ایران با این‌گونه مرارت‌ها و اخلاص‌ها به‌شکل امانت به امروز رسیده است. امیدواریم نسل جوان نیز با الگو قرار دادن همه برگزیدگان و الگوهای حوزه کتاب و کتابخوانی به‌عنوان چراغ راه در مسیر صحیح گام بردارند.»
حمایت از جشنواره کتاب کاهش داشته است
در ادامه حامد علی‌اکبرزاده، دبیر جشنواره و رئیس سازمان انتشارات جهاددانشگاهی گفت: «به‌نظر من کتاب مهم‌ترین کار فرهنگی است و مهم‌ترین شاخص برای سنجش وضعیت فرهنگی یک جامعه و جامعه دانشگاهی به‌شمار می‌رود. از همین جهت من برنامه‌های فرهنگی متنوع را در جهاددانشگاهی دنبال می‌کنم. بسیاری از اساتید برجسته دانشگاه‌های کشور، سابقه برگزیده شدن در ادوار مختلف این جشنواره و جشنواره پایان‌نامه سال دانشجویی را داشته‌اند. به‌عنوان نمونه مرحوم قیصر امین‌پور یکی از برگزیدگان این جشنواره هستند.» او درباره حمایت نهادها از برگزیدگان بیان کرد: «ادامه این کار دست ما نیست و دستگاه‌ها و نهادها باید درکنار ما باشند و حمایت کنند. این موضوع متاسفانه اتفاق نیفتاده و ما چندین دوره است که به‌دنبال آن هستیم، برای مثال برگزیدگان جشنواره ما باید امتیازی در جشنواره دانشجوی نمونه کشوری داشته باشند و به آنها امتیازی تعلق گیرد، همچنین از بنیاد نخبگان تقاضا داشتیم تا امتیازاتی را برای برگزیدگان این جشنواره درنظر بگیرد. قطعا حمایت بیرونی برای ما ضروری و لازم است که در پنج دوره اخیر کمتر شده است.» دبیر سی‌امین جشنواره کتاب سال دانشجویی درباره آمار این جشنواره گفت: «554 اثر واجد شرایط داوری، توسط دبیرخانه دریافت شد که حوزه علوم انسانی با 301 اثر بیشترین تعداد آثار را به خود اختصاص داده است. در رشته‌های پزشکی 106 اثر و در رشته‌های علوم پایه 25 اثر دریافت شده که 47 درصد آثار ترجمه و 53 درصد آثار تالیفی بوده‌اند. پنج اثر برگزیده و 11 اثر شایسته تقدیر داشتیم. همچنین 28 گروه داوری در این جشنواره داشتیم که تخصص‌های مختلفی داشته‌اند و این موضوع کم‌نظیر است.»
با خرید کتاب از دانشجویان نویسنده حمایت کنید
محمد کشاورز، کتابی با نام «دلگویه‌های پیرمرد» نوشته است. او در این کتاب به بررسی، روایت و تحلیل نشریه طنز «باباشمل» پرداخته و درباره اهمیت این سوژه به «فرهیختگان» گفت: «این کتاب تحقیقی درباره معتبرترین نشریات طنزی است که در دهه 20 در ایران منتشر می‌شد. علی‌رغم ارزش و اهمیتی که در تاریخ مطبوعات طنز ایران دارد، آن‌طور که باید شناخته نشد. بنیانگذار این نشریه رضا گنجه‌ای است که از بازماندگان خاندان گنجه‌ای بوده و نقش بسیار مهمی در وقایع مشروطیت داشته است. گنجه‌ای به‌دلیل نشست و برخاست‌هایی که با مشروطه‌خواهان داشت، تحت‌تاثیر این جنبش قرار گرفته بود و سعی می‌کرد در نشریه خود از مشروطه هواداری کند و سخنگو و بلندگوی مشروطه‌خواهان باشد.» او افزود: «نشریه باباشمل، حلقه واسطی بین نشریات مهمی مثل نسیم شمال و توفیق بوده است. درواقع بسیاری از تجربیات نشریه نسیم شمال را- که از نشریات معتبر دوره مشروطه بوده- به نسل بعدی طنزپردازان ما منتقل کردند. چیزی که برای من تعجب‌برانگیز بود، این است که با وجود اهمیت خارق‌العاده نشریه در تاریخ مطبوعات فارسی آن‌طور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته و اگر 80 سال از انتشار نشریه می‌گذرد، متاسفانه جامعه کتابخوان ما، این مجله را نمی‌شناسند و درواقع من ادای دینی به یکی از شاخص‌ترین طنزپردازان مطبوعاتی کرده‌ام.» کشاورز درباره انتخاب چنین سوژه‌ای بیان کرد: «درواقع از همان سال اول دانشجویی، علاقه بسیاری به حوزه طنز و شوخ‌طبعی داشتم و در یکی از کتاب‌گردی‌هایی که داشتم، کتابی به‌عنوان تاریخ طنز در ادبیات فارسی پیدا کردم. در این کتاب برای اولین‌بار بود که اسم این نشریه را شنیدم؛ بعد از تحقیقات و جست‌وجوها دیدم که اصلا کاری درمورد این نشریه صورت نگرفته و جرقه‌ای در ذهن من بود که بالاخره در سال 1400، تصمیم گرفتم درمورد نشریه یک کتاب بنویسم.» نویسنده و محقق کتاب دلگویه‌های پیرمرد با اشاره به اینکه هر نویسنده‌ای دوست دارد کتابش خوانده شود، درباره انتظارات حمایتی خود توضیح داد: «هیچ پاداش و لذتی بالاتر از آن برای نویسنده وجود ندارد. بااین‌حال دوست دارم حمایتی صورت بگیرد و نویسندگان شناسایی شوند؛ خصوصا نویسندگان جوان‌تر و نوقلم. متاسفانه صنعت نشر ما بسیار ضعیف و نحیف است و بیشتر حمایت‌ها نیز حمایت‌های لفظی است. ای کاش نهاد یا ارگانی ورود می‌کرد و حمایتی درکنار حمایت معنوی صورت می‌داد، البته منظور این نیست که مبلغی نقدی را بدهند. حداقل باید شرایطی فراهم شود که کتاب نویسنده‌ها بیشتر دیده شود و چندین نسخه آن برای کتابخانه‌های مختلف خریداری شود و به‌هرحال این موضوع می‌تواند انگیزه و امیدی برای نویسندگان باشد.»
روایت ماجرای احیای یک کارخانه دانش‌بنیان
محمد حکم‌آبادی یکی دیگر از برگزیدگان و نویسنده کتاب «عملیات احیا»ست. وی درمورد سوژه کتاب خود توضیح داد: «ماجرا درباره یک کارخانه دانش‌بنیان است که در سال 1397 ورشکست می‌شود و 60 میلیارد بدهی بالا می‌آورد و حدود 400 نفر از نیروهای خود را اخراج می‌کند. زمین این کارخانه را به مناقصه می‌گذارند و برق و آب آن را قطع می‌کنند، حتی بانک‌ها چک این کارخانه را به اجرا می‌گذارند. مدیرعامل آن سال 1397 تغییر می‌کند و این شرکت زیان‌ده بعد از تغییر مدیرعامل، یک مدیرعامل جهادی سرکار می‌آورد. درنهایت کارخانه دانش‌بنیان جمکو در سبزوار نجات می‌یابد.» حکم‌آبادی افزود: «این کارخانه تا امروز آورده‌های بسیاری برای کشور داشته، مثلا چهارمین کشوری هستیم که موتور سنکرون ساختیم یا پنجمین کشوری هستیم که موتور ضدانفجار جایگاه سوخت ساختیم. همچنین این شرکت الکتروموتور‌های نیروگاه اتمی بوشهر را اورهال می‌کند. ما در این اثر روند طی‌شده در این کارخانه را روایت کرده‌ایم که این مدیرعامل و تیمش چه کارهایی انجام داده‌اند که این کارخانه در زمانی که کارخانه‌های دیگر یکی‌یکی ورشکست می‌شدند، احیا شده است.» وی با اشاره به اینکه برای نگارش این کتاب 75 ساعت گفت‌وگو با مدیرعامل داشته است، گفت: «ما گفت‌وگوها را در یک کتاب 200 صفحه‌ای جمع‌وجور کردیم. من در زمان نوشتن این کتاب دانشجوی دانشگاه فنی امام خمینی(ره) سبزوار بودم و نوشتن آن سه‌سال طول کشید. در انتشارات راه‌یار به ما گفته شد که به‌دنبال سوژه‌های خوب پیشرفت در سطح شهرستان باشیم و ما رصدی داشتیم و به کارخانه جمکو رسیدیم.» او درخصوص انتظارات حمایتی خود بیان کرد: «من انتظاری در حوزه کتاب ندارم؛ همین که جلوی ما را نگیرند کافی است!»
صنعت و دانشگاه روی کتاب سرمایه‌گذاری کنند
کیوان کیومرثی، مولف کتاب «تکنولوژی باتری‌ها از اصول تا نحوه رفتار، مواد و قطعات» است. وی درباره کتاب خود گفت: «این اثر یکی از جامع‌ترین کتاب‌هایی است که در حوزه باتری وجود دارد و ما آن را به زبان فارسی تالیف کرده‌ایم. اهمیت کتاب این است که باتری می‌تواند کاربردهای بسیاری از استفاده در ساعت و... تا صنایع نظامی و مخابراتی و... داشته باشد. البته این کتاب در دو جلد تالیف‌شده که جلد اول از شروع تکنولوژی باتری و ساخت آن را شامل می‌شود، یعنی در این بخش درباره اینکه باتری چه تکنولوژی‌ای دارد و در آن تولید آن چه فناوری‌ای به کار رفته توضیح داده‌ایم.» او افزود: «همین‌طور به ساخت باتری‌ها، شارژ و ساختار داخلی آنها و نمودارهای بسیار زیادی که در این کتاب استفاده کردیم، پرداخته‌ایم، برای تالیف آن از نرم‌افزارهای بسیاری درخصوص متلب و... استفاده شده که به‌نظر من می‌تواند مرجع کاملی برای مقاله باشد.» مولف کتاب تکنولوژی باتری‌ها در ادامه درمورد دلیل انتخاب این سوژه بیان کرد: «من در دوره کارشناسی به باتری علاقه داشتم و کارآموزی را مدتی در مخابرات گذراندم و در قسمت باتری و کارگاه باتری و... بودم و علاقه‌مند شدم و حتی پایان‌نامه من هم در زمینه باتری‌ها و خودروهای الکترونیکی است، حتی زمانی که ارشدم را می‌خواندم، کارهای کتابم را نیز انجام دادم و از اساتید بسیار خوبی بهره گرفتم.» او درباره حمایت‌هایی که باید از کتاب‌های اینچنینی صورت بگیرد، عنوان کرد: «موردی که من درباره آن تحقیق کردم، این است که در ایران اصلا به آن پرداخته نشده، حتی در دوره‌های دانشگاهی و صنعتی، چنین کتابی وجود ندارد. بسیار دوست دارم، حالا که چنین کتابی نوشته‌شده از سمت دانشگاه و صنعت در این زمینه سرمایه‌گذاری شود؛ چراکه ما در آینده به‌دلیل کنار رفتن خودروهای سوخت فسیلی مجبوریم خودروهای برقی داشته باشیم. به همین خاطر باید باتری‌هایی را درست کنیم و تکنولوژی را به‌نحوی داشته باشیم که در مسافت‌های طولانی‌تر از این خودروها و حتی از هواپیماهایی که از این نوع باتری‌ها استفاده می‌کنند، بتوانیم بهره ببریم. در اصل می‌طلبد که صنعت به این حوزه ورود کند و از آن بهره ببرد.»