فرودگاه بین‌المللی و منطقه اقتصادی پیام، منطقه‌‌‌ ویژه اقتصادی است که مشمول مقررات گمرکی نمی‌شود و بعد از ورود به سرزمین اصلی، معرفی گمرکی برای آن اعمال خواهد شد. در این نوع مناطق، بعد از تصویب و ایجاد در مجلس، سازمان مسئول منطقه مشخص می‌شود. سازمان مسئول منطقه پیام، شرکت خدمات هوایی پست و مخابرات پیام است. این شرکت زیرمجموعه وزارت ارتباطات است و سازمان مسئول منطقه محسوب می‌شود. براساس قانون این سازمان اختیاراتی دارد و ساختار سازمانی مورد نیاز را در منطقه مستقر می‌کند. از جمله صدور تمام مجوزهای صنعتی و صنفی و هر کار خدماتی که نیاز است تا در داخل منطقه ویژه انجام گیرد. این سازمان می‌تواند راسا خودش مجوز آن را صادر کند.

باید گفت که مزیت اصلی پیام اینجا شکل می‌گیرد و در اصل آن سازمان بلوغ یافته‌ است؛ چراکه می‌تواند به تنهایی، مجوزهای مورد نیاز را صادر کند در حالی که برخی از مناطق این قابلیت را ندارند. اگر بخواهیم نگاهی به شکل‌گیری و رشد منطقه پیام بیندازیم، باید به سال 74 برگردیم، سالی که اساسنامه این منطقه در مجلس تصویب شد. در سال 80 نیز تاسیس این منطقه به‌منظور حمل‌ونقل پستی و باربری هوایی تصویب شد. در سال 92، مجوزی درخصوص مسافربری برای فرودگاه از وزارت راه اخذ شد. درنهایت نیز در سال 1399، طرحی جامع برای منطقه ویژه اقتصادی پیام در هیات وزیران تصویب شد.

فرودگاه و منطقه پیام، مزیت‌های بسیاری دارند؛ برای مثال، به پایتخت نزدیک هستند و گمرک استان البرز در این منطقه مستقر است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این منطقه، داشتن فرودگاهی بین‌المللی است. ابتدا به سراغ این فرودگاه می‌رویم؛ چراکه فرودگاه پیام از جهات مختلفی مانند بین‌المللی بودن، دارا بودن قابلیت باربری و... اهمیت دارد. داستان و فلسفه وجود این فرودگاه به همان سال‌های 74 باز‌می‌گردد. در اصل شکل‌گیری این فرودگاه به دلیل ورود بارهای هوایی به کشور بود. این فرودگاه برای واردات محصولات مخابراتی وزارت پست و تلگراف و مخابرات ایجاد شد. اما بعد از اشباع کشور از کالای مخابراتی و...، زمینه مناسبی را برای ورود بار به کشور ایجاد کرد. کمی بعد از آن نیز، مرکز آموزش خلبانی در این فرودگاه ایجاد شد. بیش از 80 درصد خلبان‌های کشور در این فرودگاه آموزش دیده و می‌بینند. بعدها نیز، منطقه ویژه اقتصادی و شرکت‌های صنعتی و دانش‌بنیان در حوزه IT و ICT در اینجا فعال شدند.

فرودگاه بین‌المللی پیام، یک فرودگاه بیس کارگو است و در ابتدا برای حمل بار طراحی شده است و پهنای باند آن 60 متر بود اما امروزه به دلیل استاندارد پهنای باند در دنیا به 45 متر رسیده است. PCN باند نیز 70 است. منظور از PCN مقاومت باند است که هواپیمای پهن پیکر، می‌تواند در این باند بنشیند. دو یا سه فرودگاه در ایران است که این قابلیت را دارد. فرودگاه آبادان و فرودگاه امام از این قابلیت برخوردار هستند که پیام نیز از این نوع است. در حوزه تجهیزات تخلیه و بارگیری نیز، به این دلیل که فرودگاه باری بوده به‌روزترین و با ظرفیت‌ترین دستگاه‌ها را در پیام داریم. این خلاصه‌ای از منطقه ویژه ما است و به صورت کلی محدوده‌ای معادل 3 هزار و 600 هکتار را شامل می‌شود. حدود هزار هکتار مربوط به فرودگاه است و مابقی آن نیز اراضی است که باید به صنایع واگذار شود و مربوط به اراضی سبز است. مهدی شیخ‌الاسلامی، مدیرکل عملیات فرودگاهی فرودگاه بین‌المللی پیام درباره کاربرد عمومی فرودگاه این‌گونه توضیح می‌دهد: «این فرودگاه از سال گذشته و به برکت امام حسین مجوز پروازهای بین‌المللی مسافری را گرفت و امسال در ایام محرم و اربعین حدود 4 هزار و 500 نفر از مسافران عتبات را در اینجا پذیرش کردیم. همچنین بخش بسیاری از واردات در کالاهای اساسی را از قرقیزستان و قزاقستان وارد کشور می‌کنیم. در حال حاضر ما درخواستی را برای واردات گوشت به کشور و به سفارش ستاد تنظیم مقررات داریم که برای کاهش قیمت بازار است.»

این فرودگاه قرار است در آینده‌ای نزدیک، به کشورهای امارات، عمان و ترکیه پرواز داشته باشد. از دیگر امکانات فرودگاه، امکان‌پذیرش دو پرواز همزمان در فرودگاه است. همچنین قابلیت پذیرش 10 پرواز در طول روز را دارد. این فرودگاه امکان‌ air taxi را به تازگی فعال ساخته و مجوز‌های آن را صادر کرده است. پیام به‌عنوان اولین و تنها قطب مراکز داده کشور انتخاب شده است. منطقه ویژه اقتصادی پیام قطب دیتاسنتر کشور است. علاوه‌بر آن مجموعه‌ای کامل است که تمام شرکت‌های این حوزه اگر واردات و صادرات خود را از پیام انجام دهند هر تاییدیه‌ای را می‌توانند در این منطقه بگیرند. سازمان تنظیم، استاندارد و سه آزمایشگاه مورد تایید سازمان نیز در اینجا مستقر هستند و همین جا نمونه را برداشت می‌کند. هر آنچه یک بازرگان نیاز داشته باشد در پیام وجود دارد.

همان‌طور که اشاره شد کنار فرودگاه پیام، منطقه ویژه اقتصادی ایجاد شده تا شرکت‌های صنعتی، مخابراتی و دانش‌بنیان بتوانند از مزیت‌های بسیار آن استفاده کنند. برای مثال می‌توان به این موضوع اشاره کرد که‌ فرودگاه پیام در منطقه ویژه اقتصادی و پشت گمرک قرار گرفته و این به این معنی است که فرودگاه از نظر گمرکی خارج از مرز ایران است اما از نظر سرزمینی داخل ایران قرار دارد. در نتیجه شرکت‌های مستقر در منطقه می‌توانند‌ مواد اولیه خود را بدون اینکه از مرز ایران رد کنند -با توجه به اینکه کارخانه یا شرکت نیز پشت گمرک است- وارد کارخانه خود کنند. البته کالاهای وارداتی با کمترین تشریفات، در گمرک ثبت می‌شوند. سید مجتبی حسین‌پور کاشانی، مدیرکل جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری منطقه ویژه، درخصوص آمار منطقه اقتصادی پیام می‌گوید در حال حاضر 320 شرکت در منطقه اقتصادی پیام مستقر هستند و بالای 95 درصد این شرکت‌ها تولیدی هستند و پنج درصد آن خدمات با حوزه ارتباطات ارائه می‌دهند. در ادامه گزارش قرار است ‌نگاهی به پنج شرکت فعال در این منطقه و چالش‌های آنها بیندازیم.

شرکت دانش‌بنیان آلومینیوم‌سازی سمراد، سازنده ورق‌های کامپوزیتی با هسته آلومینیومی برای اولین بار در کشور است. بزرگ‌ترین مزیتی که می‌توان برای این محصول در نظر گرفت، ضد حریق بودن آن است. یکی از عیب‌های این نوع ورق‌ها خاصیت اشتعال پذیریشان است. این محصول توسط ما طراحی شده است. از خاصیت‌های آن می‌توان به وزن کم و نصب سریع اشاره کرد. این محصول با توجه به لایه آلومینیومی، کاملا ضد اشتعال است. در هر مترمربع در نما، تنها چهار کیلوگرم استفاده می‌برد. عمده کاربرد این ورق‌ها نما است و رنگ‌های مختلفی دارد. لایه میانی آلومینیوم به حالت سینوسی قرار می‌گیرد. هم در این لایه، هوا وجود دارد که باعث می‌شود عایق باشد و هم اینکه فاصله‌ای بین دو ورق آلومینیوم ایجاد می‌شود. این محصول نمونه خارجی ندارد. سایزبندی نیز با توجه به درخواست مشتری است. این شرکت ظرفیت تولید شش هزار متر ورق در روز را دارد. مقاومت آن نیز مقاومت معمولی آلومینیوم است و فراتر از آن نیست.