ندا اظهری، مترجم: شاخص نوآوری جهانی (GII) یک رتبه‌بندی معتبر برای رده‌بندی اقتصادهای دنیا براساس قابلیت‌های نوآورانه آنهاست. این شاخص، رتبه‌بندی خود را براساس حدود 80 شاخص، گروه بندی‌شده در ورودی‌ها و خروجی‌های نوآوری ارزیابی می‌کند و شاخص GII قصد دارد جنبه‌های چندبعدی نوآوری را به تصویر بکشد. این شاخص رتبه‌بندی، هر ساله کشورها را براساس ظرفیت‌ها و موفقیت‌هایشان در حوزه نوآوری ارزیابی کرده و از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری منتشر می‌شود. این رتبه‌بندی از سال 2007 آغاز شد و تا 2021 از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری در همکاری با دانشگاه «کرنل» و سایر موسسات و دانشگاه‌ها منتشر می‌شد. در جدیدترین رتبه‌بندی شاخص‌های جهانی نوآوری 2023، ایران جایگاه 62 را از آن خود کرده است.
شاخص جهانی نوآوری چگونه عمل می‌کند؟
شاخص جهانی نوآوری (GII) از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می‌شود که یک آژانس تخصصی آمریکایی است. با توجه به اینکه نوآوری یکی از کلیدهای محرک توسعه اقتصادی در دنیا به شمار می‌رود، هدف GII ارائه رتبه‌بندی نوآورانه و تحلیلی کامل با ارجاع به حدود 130 اقتصاد دنیاست. این شاخص رتبه‌بندی، طی یک دهه گذشته خود را هم به‌عنوان برترین مرجع نوآوری و هم ابزاری برای اقتصادهایی معرفی کرده است که به‌واسطه این شاخص در برنامه‌های نوآوری خود اقدام می‌کنند. این شاخص، رتبه‌بندی ظرفیت‌های نوآوری و ماحصل اقتصادهای دنیاست. علاوه‌براین، این شاخص نوآوری را براساس معیارهایی شامل موسسات، پژوهش و سرمایه انسانی، زیرساخت، اعتبار، سرمایه‌گذاری، پیوندها؛ خلق، جذب و انتشار دانش و خروجی‌های خلاق ارزیابی می‌کند. GII دارای دو زیرشاخص است که شامل زیرشاخص ورودی نوآوری و زیرشاخص خروجی نوآوری و 7 رکن که هر کدام از 3 رکن فرعی تشکیل شده است.
بهترین و بدترین جایگاه ایران در شاخص‌های اصلیGII
در نمودار دیگری که به بررسی رتبه ایران در هفت حوزه شاخص نوآوری جهانی می‌پردازد مشخص شده است که قدرتمندترین حوزه‌ها در ایران حوزه‌هایی هستند که رده‌های بالای شاخص‌ها را از آن خود کرده (با رنگ آبی نشان داده شده‌اند) و ضعیف‌ترین حوزه‌ها رده‌های پایین را به خود اختصاص داده‌اند. پیچیدگی بازار، خروجی‌های خلاق، خروجی‌های دانش و فناوری و پژوهش و سرمایه انسانی چهار حوزه‌ای هستند که ایران بهترین رتبه‌های خود را در آن کسب کرده است. رتبه ایران در پیچیدگی بازار -به معنای سطحی از آگاهی خریدار در بازار-بوده که رتبه 19 است و در مقایسه با رتبه 11 سال 2022، هشت پله سقوط کرده است. رتبه خروجی‌های خلاق هم 43 است که از رتبه 33 سال گذشته 10 پله نزول داشت. رتبه خروجی‌های دانش و فناوری امسال 55 اعلام شده که پنج پله از رتبه 50 سال گذشته بیشتر شده است. رتبه پژوهش و سرمایه انسانی در شاخص‌های امسال 60 گزارش شده که در مقایسه با رتبه 54 سال 2022، شش پله سقوط کرده است.
در مقابل، پایین‌ترین رتبه ایران در حوزه شاخص‌های موسسات، پیچیدگی کسب‌وکار و زیرساخت‌ها بوده است. در بخش زیرساخت رتبه 97 است که نسبت به رتبه 75 سال قبل، 22 پله افت داشته است. علاوه‌بر این، پیچیدگی کسب‌وکار هم رتبه 117 را کسب کرده که دو پله از رتبه 115 سال گذشته بالاتر رفته است. اما رتبه ایران در شاخص موسسات 131 است که بدون تغییر نسبت به سال گذشته باقی مانده است.
متن کامل گزارش «در ۶ شاخص نوآوری افت کردیم» و « نقاط ضعف و قوت‌های نوآوری ایران کجاست؟» را بخوانید.