محمدحسین معتمدی، پژوهشگر اقتصاد:سیاستگذاران در وزارت راه و شهرسازی برای تامین زمین مسکن مورد نیاز کشور دو گزینه استفاده از بافت شهری و زمین‌های بلااستفاده در داخل شهر را مطرح می‌کنند. این درحالی است که هر دو گزینه با روش فعلی از معایب خاص خود برخوردار هستند و در عمل نمی‌توانند پاسخ کاملی برای مساله مسکن تلقی شوند.
گرچه نوسازی بافت‌های فرسوده و توجه به توسعه درونی می‌تواند به افزایش تولید مسکن کمک کند، اما معمولا سرعت ساخت‌وساز در توسعه درونی و احیای بافت‌های فرسوده به دلایل کالبدی (درخواست‌های غیرواقعی مالکان برای سهم‌بری و عدم مشارکت برخی ساکنان)، مسائل و چالش‌های حقوقی (محدودیت‌های ورثه و... برای تجیمع)، مسائل فرهنگی (عدم توافق مالکان برای تجمیع) بسیار پایین بوده و نمی‌تواند پاسخ کاملی به مساله فعلی کشور بدهد.
به دنبال پاسخ مسکن
وضعیت نامطلوب حوزه مسکن در تامین زمین مورد نیاز برای ساخت خانه سبب شده تا دولتمردان به تمامی گزینه‌های ممکن فکر کنند. یکی از مواردی که در این زمینه مطرح میشود، استفاده از ظرفیت بافت فرسوده است. «وقتی بافت فرسوده هست چرا در بیابان مسکن بسازیم» بخشی از صحبت‌های محمد آئینی، معاون وزیر راه و شهرسازی است.
سرعت لاک‌پشتی ساخت‌وساز در بافت فرسوده
بافت فرسوده شهری به محلات متشکل از خانه‌های قدیمی و فرسوده می‌گویند که از مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برخوردار هستند. این محلات و بافت‌ها از یک‌سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری هستند و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش‌سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن، دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی هستند.
مقاومت محتکران برای ساخت مسکن
یکی دیگر از گزینه‌هایی که مسئولان راه و شهرسازی به‌عنوان مسیری برای تامین مسکن مطرح می‌کنند، استفاده از زمین‌های احتکار شده در داخل بافت شهری است. بهزاد عمران‌زاده، رئیس اندیشکده شهر اسلامی- ایرانی می‌گوید: «ما یک تعداد کاربری‌های مسکونی در داخل بافت فرسوده داریم که اینها طبق قانون باید زیر ساخت‌وساز بروند و قبلا هم خیلی از این زمین‌ها توسط دولت واگذاری شده است. اما درصد قابل توجهی از این زمین‌ها به دلایل حقوقی یا اینکه مالک به دنبال انتفاع مالی از رشد و تورم زمین بوده، زیر ساخت‌وساز نرفته و به عبارتی احتکار شده است.»
شرایط فوق‌بحرانی مسکن از یک‌سو و وجود موانع متعدد در اجرای بخشنامه و دستورالعمل‌ها از دیگر سو، اکتفا به زمین‌های احتکارشده برای تامین مسکن را غیرمطمئن می‌کند. سعادت‌طلب، کارشناس حوزه مسکن درخصوص راه برون‌رفت گفت: «راه اصلی دولت برای برون‌رفت از این شرایط این است که آن ریل‌ها و محدودیت‌های قدیمی و کهنه محدوده شهری را کنار بگذارد. زمین هدیه خداوند به انسان است و ما بدون هیچ دلیلی با ایجاد محدودیت شهری از استفاده آن جلوگیری می‌کنیم.» ...ادامه مطلب