سیدمهدی موسوی تبار، خبرنگار: رمان «جنگ و صلح» تولستوی سال‌هاست که بخش جدایی‌ناپذیر ادبیات روسیه محسوب می‌شود. این اثر نه تنها یک رمان حماسی، بلکه دایره‌المعارفی از زندگی مردم روسیه در قرن نوزدهم است.
این رمان دو جلدی که هر جلد شامل دو کتاب می‌شود، در طول چند دهه امتداد دارد و تاریخ روسیه را از پایان قرن 18 تا یک سوم اول دهه 1800 به طرز ماهرانه‌ای توصیف می‌کند. «جنگ و صلح» یکی از طولانی‌ترین رمان‌های موجود است که همچنان جزو پرفروش‌ترین رمان‌های جهان به شمار می‌رود.

این رمان بر دو موضوع اصلی تمرکز دارد؛ یکی جنگ‌های روسیه و فرانسه در سال‌های 1805 و 1812 که تولستوی آن را با جزئیات واضح و بسیار دقیق از نقطه‌نظر تاریخی توصیف می‌کند و دیگری جامعه والای روسیه در آن زمان. تولستوی همچنین زندگی روستایی روسیه و روابط متقابل بین ثروتمندان و رعیت‌ها را بازنمایی می‌کند، اگرچه او به اندازه آناکارنینا برای این موضوع هزینه نمی‌کند.
از طرفی «جنگ و صلح» نه درباره جنگ است و نه درباره صلح، بلکه قبل از هر چیزی درباره مردم است. شاید به همین دلیل است که ارتباطش را همچنان با خواننده مدرن حفظ کرده است.
علاوه بر این، تولستوی در «جنگ و صلح» ایده‌های فلسفی و علمی منحصری را مطرح می‌کند. سوال اصلی بدون شک این است که چه چیزی باعث وقایع تاریخی می‌شود؟ او مدعی است که آنچه واقعاً تاریخ را تغییر می‌دهد، ملغمه‌ای از اعمال انسان است که از هزاران، بلکه میلیون‌ها تصمیم کوچک، آرزوها و جاه‌طلبی‌های مردم ساخته شده و نسخه‌ای تاریخی از نظریه آشوب است.
ایوان تورگنیف رمان‌نویس روسی زمانی از این رمان انتقاد کرد که شخصیت‌ها همه افراد متوسط هستند. این به یک معنا درست است چراکه شخصیت‌هایی که تولستوی به تصویر می‌کشد، برخلاف داستان‌نویسان روسی دیگر مانند داستایوفسکی، کاملاً معمولی هستند. ادبیات روسی تمایل بسیار روشنی به شخصیت‌های منحصربه‌فرد دارد که جامعه را به چالش می‌کشند و دوراهی‌های وجودی دیوانه‌وار دارند. به نظر می‌رسد «جنگ و صلح» این قالب را از این نظر برای قهرمانانش می‌شکند و این جنبه از معمولی بودن در واقع یکی از بزرگترین نقاط قوت رمان است. بیشتر ما نسبت به شخصیت‌های ادبی استاندارد روسی معمولی‌تر و پایدارتر هستیم اما در مواجهه با شخصیت‌های «جنگ و صلح» خواننده فاصله‌ای احساس نمی‌کند.
از آنجایی که رمان بسیار طولانی است، تولستوی این امکان را پیدا کرده که شخصیت‌ها را به شکل بی‌نظیری پرورش دهد. ما به‌عنوان خواننده، کتاب را در طیف گسترده‌ای از تصاویر و موقعیت‌ها تجربه می‌کنیم و قهرمانان را در رویدادهای اجتماعی، سنگرهای جنگ میهنی، در شادی و غم، جدایی، رنج و عشق می‌بینیم. در طول رمان بارها پیش می‌آید که شخصیتی محبوب جایگاهش را برای خواننده از دست می‌دهد و دوباره به‌دست می‌آورد. به یک معنا، خواندن «جنگ و صلح» به خواننده این امکان را می‌دهد که از طریق مشاهده مداوم با شخصیت ها رشد کند.