مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد:سازمان جهانی بهداشت روز 31 ماه می میلادی برابر با 10 خردادماه را به‌عنوان روز جهانی بدون دخانیات نامگذاری کرده است.
*آمارها نشان می‌دهد در سطح جهان 1.3 میلیارد نفر دخانیات مصرف می‌کنند و نکته قابل‌تأمل اینکه 80 درصد از این افراد در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط زندگی می‌کنند.
* مصرف سیگار در ایران سالانه به 73 میلیارد نخ می‌رسد.
*سالانه در ایران 11.5 هزار تن تنباکوی معسل در کشور مصرف می‌شود که حدود 4.8 هزار تن آن در داخل تولیدشده، 4.4 هزار تن تنباکو از طریق واردات تامین شده و مابقی قاچاق یا تقلبی است.
*گردش مالی دخانیات در ایران سالانه 60 هزار میلیارد تومان است.
*خسارت ناشی از مصرف دخانیات در کشور بین 110 تا 120 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود که شامل 60 هزار میلیارد تومان مصرف دخانیات و 60 هزار میلیارد تومان زیان به بخش سلامت کشور است.
*تنها سیاست اعمال‌شده از سوی دولت‌ها در ایران افزایش مالیات بر مصرف دخانیات بوده است.
* صرف افزایش مالیات نمی‌تواند جلوی مصرف دخانیات را بگیرد؛ چراکه میزان موفقیت سیاست قیمتی در کاهش مصرف به میزان توانمندی آن کشور در کنترل قاچاق بستگی دارد. به عبارتی اگر کشوری توانایی مقابله با قاچاق را نداشته باشد، به‌راحتی دخانیات ارزان قاچاق جایگزین دخانیات رسمی مشمول مالیات می‌شود و سیاست در کاهش مصرف با شکست مواجه می‌شود، اما اگر امکان قاچاق وجود نداشته باشد یا اندک باشد جنس ارزان به‌راحتی نمی‌تواند جایگزین سیگار گران شده شود و در بلندمدت قطعا موجب کاهش مصرف سیگار و دخانیات در جامعه خواهد شد.
*در بازار جهانی محصولات تنباکو از حدود 848 میلیارد دلار در سال 2014 حالا به 912 میلیارد دلار تا سال 2022 رسیده است. کارشناسان موسسه statista برآورد کرده‌اند این مقدار تا سال 2026 به بیش از هزار میلیارد دلار خواهد رسید.
*طبق آمارهای جهانی، در سال 2022 از مجموع 922 میلیارد دلار گردش مالی محصولات دخانی در جهان، حدود 80 درصد آن معادل 741 میلیارد دلار مربوط به 23 کشور پرجمعیت است.
*گردش مالی دخانیات در ایران نیز دو میلیارد دلار برآورد شده که با میانگین قیمت دلار در سال 2022، ارزش این بازار حدود 60 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
*برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد در ایران 9 میلیون نفر سیگاری هستند. در این صورت سرانه مصرف هر ایرانی روزانه 22 نخ خواهد بود که به نظر می‌رسد کمی غیرطبیعی است. به عبارتی، از آنجایی که میانگین مصرف هر فرد در روز معمولا بین 8 تا 10 نخ است، تعداد سیگاری‌های کشور باید بیش از 9 میلیون نفر باشد. در غیر این صورت، اگر 73 میلیارد نخ سیگار را 9 میلیون نفر مصرف کرده باشند، به‌لحاظ شاخص‌های سلامت وضعیت خطرناکی پیش روی ایرانی‌های سیگاری و نظام سلامت است.
*اما درخصوص ارزش بازار دخانیات در ایران آمارهای رسمی چندان در دسترس نیست و تنها آمار رسمی فقط آمار هزینه-درآمد مرکز آمار ایران است. طبق این آمارها، هر خانوار در روستاها 697 و در شهرها 653 هزار تومان برای سیگار هزینه کرده است. البته این ارقام میانگین کل خانوارهاست درحالی‌که بخش قابل توجهی از ایرانیان سیگاری نبوده و اهل مصرف تنباکو و قلیان نیستند.
* «سالانه ۶۰ هزارنفر به دلیل مصرف دخانیات در ایران جان خود را از دست می‌دهند. وی می‌گوید هزینه‌های بهداشتی و درمانی ناشی از مصرف دخانیات در کشور سالانه بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان بوده و این هزینه، جدا از ناتوانی‌ها، از کارافتادگی‌ها و.... است.» با احتساب هزینه مصرف دخانیات که در گزارش حاضر حدود 60 هزار میلیارد تومان برآورد شد، سالانه حدود ۱۱۰ تا 120 هزار میلیارد تومان خسارت از مصرف دخانیات به کشور وارد می‌شود.
*نگاهی به گزارش هزینه-درآمد خانوارهای شهری و روستایی نشان می‌دهد در سال 1400 خانوارهای روستایی بیش از شهری‌ها برای دخانیات هزینه کرده‌اند.
متن کامل را اینجا بخوانید.
