ندا اظهری، خبرنگار:حوزه‌های علم و فناوری را نمی‌توان تنها محدود به فضاهای داخلی کرد و برای رشد هر‌چه بیشتر و روزافزون آن باید تعاملات و همکاری‌های بین‌المللی را در رأس کار قرار داد تا به‌واسطه کسب تجربه و استفاده از ظرفیت‌های کشورهای دیگر بتوان علم و فناوری را در کشور توسعه داد. مساله‌ای که در اینوتکس 2023 با حضور چشمگیر شرکت‌های روسیه شاهد آن بودیم. ماحصل این حضور پررنگ عقد قراردادها و تفاهمنامه‌هایی به‌منظور تعاملات هر‌چه بیشتر با این کشور و گسترش فناوری در ایران خواهد بود. در ادامه علاوه‌بر معرفی برخی شرکت‌های روسی حاضر در اینوتکس و گفت‌وگوی اختصاصی با نماینده یکی از شرکت‌های حاضر روسی به گفت‌وگو با امیرحسین میرآبادی، سرپرست مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری پرداخته‌ایم.
در 40 کشور کارگزار صادراتی داریم
امیرحسین میرآبادی، سرپرست مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به اقدامات فناورانه ایران در حوزه بین‌الملل عنوان کرد: «حوزه مسائل بین‌المللی چند حوزه قابل طرح است که یکی از آنها موضوعات مربوط به تبادلات فناورانه و دیگری مربوط به کسب‌وکارهای فناورانه است. هرکدام از آنها زمینه‌های کاری مجزایی دارد. ما در حوزه تبادلات فناورانه، ارتباطات گسترده‌ای را با کشورهای مختلف ایجاد کرده‌ایم که بعضی از آنها به پروژه‌هایی تبدیل شده است که در مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری دنبال می‌کنیم. به‌عنوان مثال، موضوع آموزش متخصصان خارجی و استفاده از زیرساخت‌های فناورانه ایران برای آموزش متخصصان خارجی، که این به‌نوعی همکاری فناورانه را بین ایران و آن کشور ترتیب داده است.»
به گفته سرپرست مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری، محور دوم، محور کسب‌وکارهای فناورانه بین‌المللی است.
میرآبادی تصریح کرد: «در حوزه کسب‌وکارها، نگاه ما بیشتر توسعه صادرات دانش‌بنیان است. برای توسعه صادرات هم زیرساخت‌هایی داریم که هم به‌لحاظ زیرساخت‌های فیزیکی اقداماتی انجام داده‌ایم، مانند خانه‌های فناوری و نوآوری جمهوری اسلامی ایران که در کشورهای مختلفی مانند چین، ترکیه، ونزوئلا و سوریه حضور دارند که در‌حال‌حاضر زیرساخت‌های لازم را در آن داریم و آماده هستند. در سال 1402 هم 5 یا 6 کشور دیگر را هم اضافه خواهیم کرد و بیشتر به‌سمت منطقه آمریکای‌جنوبی و آمریکای‌لاتین می‌رویم و در منطقه CIS هم کشورهایی هستند که گفت‌وگوهایی را آغاز کرده‌ایم و حتی ممکن است در کشورهای دیگری که دفاتری را داریم، اگر نیاز باشد تعداد این دفترها را با توجه به پهنه جغرافیایی آنها اضافه کنیم به‌طور حتم، 4 یا 5 کشور را اضافه خواهیم کرد. به‌عنوان مثال کشورهای آفریقایی برای ما از اهمیت بالایی برخوردارند. ما در کنیا هم خانه نوآوری و فناوری داریم و فعال است و در یک یا دو کشور آفریقایی هم قرار است این زیرساخت را توسعه دهیم.»
او در ادامه به حمایت از شرکت‌های مدیریت صادرات اشاره کرد: «نقش شرکت‌های مدیریت صادرات این است که به تعداد بیشتری از شرکت‌ها خدمات ارائه می‌دهند و با انعقاد قرارداد با آنها امکان صادرات محصولات آنها را فراهم می‌کنند. این نوعی کسب‌وکار است و کارگزاران صادراتی که در‌حال‌حاضر در 40 کشور کارگزار صادراتی داریم و به‌طور تخصصی در آن کشورها فعالیت می‌کنند و شرکت‌ها و محصولاتی که نیاز حضور در بازارها را دارند، از ظرفیت این کارگزارها استفاده خواهند کرد. این دو محور تبادل و کسب‌وکار است و محور دیگری هم وجود دارد با عنوان همکاری با متخصصان و نخبگان ایرانی خارج از کشور و نیز متخصصان خارجی مقیم ایران که در ظرفیت فردی و با ظرفیت تخصصی خود کار می‌کنند که این هم به نوبه خود یکی از ظرفیت‌های همکاری‌های بین‌المللی ایران با دیگر کشورهاست.»
پیش‌بینی رشد 20 درصدی صادرات
میرآبادی در ادامه با اشاره به میزان بودجه‌های بین‌المللی علمی و فناوری به «فرهیختگان» گفت: «معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نگاه ویژه‌ای را به کسب‌وکارها و کلا توسعه همکاری‌های بین‌المللی دارد و در سال 1402 برنامه‌های مفصل‌تر و گسترده‌تری داریم. اما تفاوتی که در این میان وجود دارد، این است که برنامه‌های ما سختگیرانه‌تر شده؛ چراکه حمایت از سرمایه‌گذارانی را در دستور‌کار داریم که باید اطمینان داشته باشیم می‌توانند به بازارهای بین‌المللی ورود داشته باشند یا در تبادلات فناورانه‌ای که انجام می‌دهند، درصد موفقیت بالاتری داشته باشند. از این رو درحال اعمال فیلترهایی هستیم اما در‌عوض، حمایت‌هایی که داریم، حمایت‌های بیشتر و مفصل‌تری خواهد بود. نکته مهمی که در این میان وجود دارد، این است که در حوزه همکاری‌های بین‌المللی، توانمندسازی از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در سال 1402 برنامه‌های توانمندسازی مفصلی را از طرف برخی از شبکه‌ها مانند کوریدور توسعه صادرات برنامه‌ریزی کرده‌ایم که شرکت‌هایی که توان صادراتی دارند، به بازار وارد می‌شوند و شرکت‌هایی هم که پتانسیل دارند، کمک می‌کنیم توانمند شده و وارد بازارهای بین‌المللی شوند. پیش‌بینی تعداد شرکت‌ها دشوار است اما پیش‌بینی می‌کنیم که در پایان سال 1402 بتوانیم 20 درصد رشد صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های دانش‌بنیان را داشته باشیم.»
سرپرست مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری درباره میزان صادرات در سال گذشته اظهار کرد: «مجموع صادرات محصولات دانش‌بنیان و فناوری‌های پیشرفته بالای یک میلیارد دلار بوده است و انتظار می‌رود با انجام برنامه‌هایی که پیش رو داریم، تا 20 درصد رشد صادرات داشته باشیم. یکی از موضوعات بسیار مهم در رشد تولید، گسترده کردن بازار و ایجاد بازار است. ما هر‌چه بتوانیم بازار را بزرگ کنیم و تقاضا ایجاد کنیم، شرکت‌ها باید تولید کرده و زمینه تولید برای آنها فراهم شود، لذا رشد تولیدی اتفاق می‌افتد. ما در‌جهت تحقق شعار سال که امسال مقام‌معظم‌رهبری فرمودند، یکی از کارهایی که انجام خواهیم داد، حمایت‌های صادراتی است که بتوانیم بازارهای صادراتی ایجاد کنیم که شرکت‌ها با استفاده از ابزار بازار، تولید خود را افزایش دهند.»
سرپرست مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری در حاشیه دوازدهمین دوره نمایشگاه اینوتکس عنوان کرد: «اینوتکس به یک برند نمایشگاهی برای حوزه فناوری و نوآوری کشور تبدیل شده است. در دو سالی که ما درگیر کرونا بودیم و رویداد حضوری کمرنگ‌تر شده بود، اما امسال بسیار سریع‌تر از زمانی که برای آن تعیین شده بود، ظرفیت‌ها تکمیل شد و میهمانان ویژه متنوعی هم از کشورهای خارجی داریم و فضایی که در این نمایشگاه فراهم شده قطعا می‌تواند به ایجاد ارتباطات در حوزه کسب‌وکار بین‌المللی و شبکه‌سازی در زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور منتج شود.»
بازارسازی بین ایران و روسیه
میرآبادی با اشاره به حضور میهمانان خارجی در اینوتکس دوازدهم، تاکید کرد: «در نمایشگاه امسال یکی از تفاوت‌ها نسبت به سال‌های گذشته، وجود این پاویون‌ها با قدرت بیشتر است به‌طوری که میهمان ویژه‌ای از روسیه داریم که دستیار ویژه رئیس‌جمهور این کشور است و در این برنامه حضور دارند و این نشان‌دهنده تقویت این ارتباطات و ایجاد زمینه توسعه همکاری با کشورهایی مانند روسیه و ظرفیت‌هایی که پارک از چند سال گذشته دنبال کرده است.» او درباره حضور میهمانان روسیه و اجرای تفاهمنامه بین ایران و روسیه گفت: «رقم قراردادی در این بین هنوز مشخص نیست اما تفاهمنامه‌ای در حوزه همکاری‌های کلان علم و فناوری بین معاونت علم و فناوری و دولت روسیه قرار است انجام شود. این تفاهمنامه در سه حوزه مبتنی‌بر مأموریت‌های معاونت است؛ یکی در حوزه علم، یکی در حوزه توسعه فناوری و در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان است که نهادهای متناظر ذیل این تفاهمنامه مانند صندوق پژوهشگران که نقش بنیاد علم ایران ایفای نقش می‌کند با بنیاد علم روسیه همکاری و تبادلات علمی خواهد داشت. بازارسازی جدید بین دو کشور، تسهیل قوانین و استانداردها بین دو کشور که به ایجاد بازار کمک می‌کند و بحث اقتصاد دانش‌بنیان و در چند حوزه اولویت دار برای دو کشور مانند حوزه زیست فناوری، هوش مصنوعی مواردی است که به‌عنوان دستور کار در حوزه توسعه فناوری مورد همکاری ویژه قرار می‌گیرد.»
15 شرکت دانش‌بنیان روس میهمان اینوتکس هستند
صادرات 14 درصدی محصولات روسیه به ایران
ویتالی استپانف، مدیر مرکز صادراتی روسیه در افتتاحیه غرفه روسیه در روز نخست دوازدهمین نمایشگاه اینوتکس عنوان کرد: «ما به نمایندگی مرکز صادراتی و شرکت‌های دانش‌بنیان روسیه و شهر مسکو حضور داریم که برای نخستین بار در اینوتکس 2023 ایران شرکت کرده‌ایم.»
او در ادامه عنوان کرد: «مسکو پایتخت روسیه یکی از کلانشهرهای این کشور است که زیرساخت‌های فعال و زیادی در حوزه نوآوری دارد. مسکو یکی از 20 شهر کلانشهر برتر و نوین دنیا در حوزه تکنولوژی، نوآوری و صنایع مختلف به شمار می‌رود. به عبارتی، مسکو لوکوموتیو اقتصاد روسیه محسوب می‌شود که حجم تولید و صنعت این کلانشهر حدودا 20 درصد حجم و تولید روسیه را به خود اختصاص داده است. به‌طور قطع باوجود چنین قابلیت‌ها و زیرساخت‌هایی، به دنبال توسعه هر چه بیشتر هستیم. اما به نمایندگی مرکز صادرات مسکو همیشه بر آن بودیم که بتوانیم در نمایشگاه‌ها و فضاهای جهانی این زیرساخت‌ها را توسعه دهیم.»
استپانف ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران به‌طور قطع یکی از کلیدی‌ترین همکاران ما در حوزه تجارت است و حدودا 14 درصد از صادرات محصولات تولیدشده در روسیه از طریق مسکو به ایران صادر می‌شود. برای پیشرفت و توسعه این اکوسیستم در پروژه‌های مختلفی شرکت می‌کنیم و سال گذشته هم حمایت‌های تجاری زیادی را برگزار کرده‌ایم و درحال حاضر هم در نمایشگاه اینتوتکس حضور داریم. پیشرفت و توسعه فناوری روسیه و حضور ما در مجامع بین‌المللی فرصتی است که باعث می‌شود بتوانیم بین ایران و روسیه تجارت بهتری داشته باشیم و قدرت تجاری خود را بالا ببریم. به‌طورکلی، روسیه با 15 شرکت دانش‌بنیان در نمایشگاه اینوتکس امسال حاضر شده است.»
هدست تولید روس‌ها برای برقراری ارتباط معلولان
الکسیا چیپین کینا، مدیر بین‌المللی شرکت دانش‌بنیان «نوروترند» در گفت‌وگوی اختصاصی با «فرهیختگان» به فعالیت این شرکت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین شرکت‌های فعال در روسیه در حوزه تحقیقات نوروفیزیولوژیک و بازار نورومارکتینگ اشاره کرد و گفت: «این شرکت فعالیت خود را از سال 2013 درزمینه فناوری عصبی در بازاریابی، آموزش و ایمنی صنعتی آغاز کرده و بیش از 500 پروژه تحقیقاتی را در زمینه‌های مختلف اقتصادی اجرا کرده است. ما با دو محصول در این نمایشگاه حاضر شده‌ایم؛ یکی از این محصولات پیرامون بخش‌های تجاری و آموزشی است که شامل سخت‌افزار و نرم‌افزارهایی می‌شود که به‌منظور مدیریت مفاهیم مختلف طراحی شده است. این محصول در بخش آموزشی هم با هدف بازاریابی طراحی شده که توانسته در سراسر دنیا گسترش یابد. ما از این نرم‌افزارهای مبتنی‌بر فناوری عصبی برای بررسی احساسات افراد نسبت به موضوعات مختلف از قبیل فیلم، صداهای مختلف، سمینارهای دانشگاهی و... استفاده می‌کنیم. این نرم‌افزار، سپس تمام داده‌های به‌دست‌آورده را براساس بررسی مغزی مورد ارزیابی قرار می‌دهد و درنهایت نقشه‌ای از نوع احساسات افراد نسبت به مفاهیم مختلف و تمرکز روی انواع مفاهیم مختلف تهیه می‌کند و درواقع واکنش‌های احساسی افراد را ارزیابی می‌کند. براین اساس می‌توان چگونگی تغییر احساسات را در افراد مورد بررسی قرار داد. ما این سیستم را در طیف گسترده‌ای از دانشگاه‌های روسیه مورد آزمایش قرار داده‌ایم و با ورود به ایران قصد داریم چنین سیستمی را در ایران نیز پیاده کنیم. ما در نظر داریم در قالب کنفرانس‌هایی که قرار است در ایران برگزار کنیم متخصصان اعصاب را در کل ایران و همکارانی از دیگر شرکت‌های بین‌المللی گرد هم بیاوریم.»
او در ادامه به محصول دیگر ارائه‌شده در این نمایشگاه اشاره می‌کند که به «نیورال چت» یا «مکالمه عصبی» معروف است و برای بیماران معلولی طراحی شده است که از مشکلات عصبی حرکتی و معلولیت‌های چندگانه رنج می‌برند که قادر به حرکت و حرف زدن نیستند. به‌واسطه این دستگاه افراد معلول می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کرده و صحبت کنند. او در توضیح عملکرد این سیستم می‌گوید: «افراد معلول با استفاده از قدرت ذهنی خود به کیبورد مجازی نگاه می‌کنند و این‌گونه روی حروفی که در ذهن به آنها فکر می‌کنند متمرکز می‌شوند. همزمان کلاه یا هدست مجهز به یک سیستم عصبی را هم روی سر قرار می‌دهند. این هدست، واکنش‌های مغزی را از طریق مغز ثبت می‌کند و این‌گونه می‌توانند منظور خود را در قالب نوشتار مجازی بیان کنند.»