نژلا پیکانیان، خبرنگار:سعید شیخ‌زاده دوبلور باسابقه‌ای است که علاوه‌بر دوبله عرصه بازیگری و اجرای تلویزیونی را هم تجربه کرده. او می‌گوید همیشه دوست داشته به‌جای شخصیت‌های مطرح در فیلم‌های جهان صحبت کند و تا امروز این شانس را داشته که لااقل جای شخصیت‌هایی که خودش دوست‌شان داشته حرف بزند؛ از هری پاتر و اسپایدرمن گرفته تا تن‌تن. او در دو نسخه از مجموعه «هری پاتر» به‌جای شخصیت خود هری حرف زده، بعد از سال‌ها تجربه دوبله نقش هری دوباره برای او تکرار شده و می‌گوید خوشحال است که در این دوران با محدویت‌های کمتر توانسته دوباره در دوبله این مجموعه حضور داشته باشد.
فکرش را می‌کردید بعد از چندسال دوبله هری پاتر را این‌بار در شبکه نمایش خانگی برعهده بگیرید؟
راستش نه! ما هر فیلمی که دوبله می‌کنیم زمانش می‌گذرد، آن هم در این دوران که جهان اینقدر سریع شده و از متریال‌ها خیلی زود استفاده می‌کنند و همه‌چیز زود کهنه می‌شود، اصلا فکرش را نمی‌کردم که هری پاتر هنوز بیننده و طرفدار داشته باشد. خیلی جالب است که خیلی از بچه‌های نسل جدید را می‌بینم که عکس‌های شخصیت‌های هری پاتر را جمع می‌کنند و قصه آنها را پیگیری می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد آن زمان چه قصه‌ای نوشتند و چه کردند که هنوز هم بعد از سال‌ها کتاب هری پاتر هنوز فروش دارد و مجموعه‌اش بین نسل جدید هم پرطرفدار است و هنوز از من می‌خواهند بیایم به‌جای هری حرف بزنم. خیلی برایم جالب است اما فکر می‌کنم بعد از این دوبله، دوبله دیگری تکرار نشود.
چرا؟
چون اینقدر این دوبله خوب است که فکر می‌کنم بهتر از این نمی‌شود.
علاوه‌بر جذابیت‌هایی که این شخصیت و دوبله‌اش برای خودتان داشته، چه چالش‌هایی را درطول کار پشت‌سر گذاشتید؟ تجربیاتی که در این سال‌ها به‌دست آوردید چقدر در بهتر دوبله کردن این شخصیت در این مجموعه به شما کمک کرده است؟
زمانی که مشغول کار بودم و داشتم گویندگی این شخصیت را انجام می‌دادم، یک عمر یا جهانی از جلوی چشمانم رد می‌شد، به 20 سال پیش می‌رفتم، زمانی که برای اولین‌بار انتخاب شدم، زنده‌یاد بهرام زند برای اولین‌بار مرا انتخاب کردند که به‌جای شخصیت هری حرف بزنم. آن زمان من حدود ۲۳-۲۴ ساله بودم و افتخار واقعا بزرگی بود که توانستم جای یک شخصیت معروف که در تمام دنیا شناخته شده است، حرف بزنم. آن موقع مثل الان اینترنت نبود و ما با واژه‌ها و موضوعاتی که درباره هری پاتر وجود داشت، آشنایی چندانی نداشتیم. راهی هم برای به‌روز کردن اطلاعات‌مان نداشتیم. بعدا که اینترنت آمد متوجه شدیم ماجرا خیلی فراتر از آن چیزی است که ما درباره‌اش فکر کرده بودیم. مجموعه فیلم‌های «هری پاتر» کل جهان را گرفته بود، شاید ما از آن خبر نداشتیم اما این کار در کل دنیا سروصدای زیادی به پا کرده بود. آن موقع فقط مجله فیلم یا یکی، دو مجله سینمایی دیگر بود که ماه به ماه منتشر می‌شد و اخباری از فیلم‌های هری پاتر می‌نوشتند. درباره قسمت دوم سوال‌تان اما باید بگویم، زمان که می‌گذرد شما قوی‌تر و پخته‌تر می‌شوید، جالب است در این مدت که نقش هری را دوبله می‌کردم انگار که چشم‌هایم متمرکزتر شده بودند و نسبت به چند سال پیش بیشتر می‌دیدم و به جزئیات دقت بیشتری می‌کنم. جالب است از اینکه سنم بالاتر رفته نه‌تنها ناراحت نشدم، خوشحال‌تر هم بودم.
حتما به این دلیل که کوله‌بار تجربه‌هایتان پر و پیمان‌تر شده؟
دقیقا، حس می‌کنم دنیا را با رنگ‌های قشنگ‌تر و جزئیات بیشتر می‌بینم.
فکرش را می‌کردید یک روزی دوباره برای دوبله نقش هری سراغ‌تان بیایند؟ در این سال‌ها به دوبله دوباره هری پاتر فکر کرده بودید؟
نه، چون راستش فکر نمی‌کردم این مجموعه روزی بخواهد از اول دوبله شود. اما خوشحالم الان زمانی این اتفاق دوباره افتاده که شرایط کاری ما تا حدودی تغییر کرده است. آن موقع‌ها به همه‌چیز اشکال می‌گرفتند، یعنی ما حتی از کلمه جادو هم نمی‌توانستیم استفاده کنیم، جادو یک کلمه فانتزی است، کل این فیلم هم همین‌طور است و دلیلی ندارد بخواهیم آن را وارد مسائل فلسفی کنیم و نوع دیگری به آن نگاه کنیم. این فیلم برای بچه‌هاست و قصه‌اش هم فانتزی است. اما متاسفانه در دوره‌ای همه‌چیز را سخت می‌گرفتند و همه‌چیز زیر ذره‌بین قرار داشت اما به‌نظرم نباید این‌گونه باشد، حتی در بسیاری موارد به‌دلیل همین سختگیری‌ها خودمان را سانسور می‌کنیم، آن موقع هم ما این اشکال را داشتیم، برای اینکه می‌ترسیدیم فیلم را دوبله کنیم و مجوز نگیرد خیلی از واژه‌ها و کلمات را سانسور می‌کردیم. اما خوشبختانه این نسخه خوب که حالا بعد از سال‌ها دوبله شده، با کمترین سانسور ارائه می‌شود. خوش‌به‌حال نسل جدید که می‌توانند این نسخه را با سانسور بسیار کم و دوبله خیلی‌خوب ببیند.
بین این نسخه که به‌تازگی برای فیلیمو دوبله شده با نسخه قبلی که خودتان هم به‌عنوان دوبلور هری پاتر در آن حضور داشتید چه تفاوت‌های شاخصی وجود دارد؟
بخش زیادی از این موضوع که من الان به‌عنوان دوبلوری که سابقه کاری زیادی دارم، اینجا هستم و درباره دوبله صحبت می‌کنم، به‌دلیل حضور زنده‌یاد بهرام زند است. باعث افتخار بود که همیشه خیلی از کارهایی که من انجام دادم برای آقای زند بود و ایشان مدیریت دوبلاژشان را برعهده داشتند. حیف که خیلی‌زود از بین ما رفتند اما ایشان بلاشک یکی از اسطوره‌های کار دوبله هستند. اصلا نمی‌شود درباره کاری که ایشان در دوبله کردند یا مدیریت دوبلاژ آن را برعهده داشتند، حرف زد؛ چراکه واقعا بی‌عیب و نقص است. درباره دوبله هری پاتر هم باید بگویم ایشان بهترین زمان خودش را انجام داده بودند و مساله ما فقط محدودیت‌ها و سختگیری‌هایی بود که در آن دوران وجود داشت. ما در این نسخه به کتاب‌ها رجوع و سعی کردیم خیلی از واژه‌های جادویی دنیای هری پاتر را مثل کتاب اجرا کنیم. آن موقع چون به اینترنت دسترسی نداشتیم بعضی از واژه‌ها و وِردهای هری پاتر و قصه اشکال داشت اما در این نسخه همه آنها اصلاح شده است.
یادم می‌آید اعمال‌نظرها آن موقع خیلی زیاد بود، اگر کاری قرار بود دوبله شود حداقل ۷-۸ مدیر روی آن نظر می‌دادند و نظرات هیچ‌کدام هم با یکدیگر نمی‌ساخت. اما به‌دلایلی که توضیح دادم ما مجبور بودیم بعد از سال‌ها دوبله جدیدی برای مجموعه هری پاتر انجام دهیم و واقعا هم سعی کردیم کار به‌گونه‌ای انجام شود که خدای‌ناکرده زحمت‌های زنده‌یاد بهرام زند دچار اشکال نشود و به کاری که در آن سال‌ها انجام شده بود، خدشه‌ای وارد نکنیم.
هری پاتر خیلی طرفدار دارد، خودتان در این کار طرفدار کدام شخصیت هستید؟
قطعا هری پاتر! اگر او نبود جای ران حرف می‌زدم. هری پاتر برای من خیلی جذاب است و دوستش دارم اما نکته جالب اینجاست که دوبلورها معمولا خیلی دوست دارند به‌جای هنرپیشه‌های معروف حرف بزنند، اصلا هرکسی که در این عرصه می‌آید دوست دارد یک روزی جای تام کروز یا تام هنکس یا دیگر بازیگران مطرح حرف بزند. ولی جالب است برایتان بگویم من از روزی که دوبلور شدم دوست داشتم جای شخصیت‌های معروف حرف بزنم، نه هنرپیشه‌ها و خوشبختانه تا الان هم چندین و چند بار این اتفاق افتاده و هم به‌جای هری پاتر و هم اسپایدرمن که دوست‌شان دارم حرف زدم یا مثلا تن‌تن که واقعا شخصیت محبوبی است. من وقتی جای شخصیت‌ها حرف می‌زنم این فرصت را دارم که خودم باشم و حتما این‌طور نیست که بخواهم بازیگر را دنبال کنم، برعکس می‌توانم خودم شخصیتی را خلق کنم و این برایم خیلی‌جذاب است.
چوب‌دستی هری پاتر را که الان همراه‌تان هست سر ضبط هم با خودتان می‌بردید؟
سر ضبط وقتی قسمت‌های اول و دوم را گفتم مدام با دستم حرکات هری را انجام می‌دادم و وردها را می‌گفتم و اجرا می‌کردم بعد بچه‌ها زحمت کشیدند و این چوب دستی را برای من ساختند. انگار من یک چیزی کم داشتم و از آن به بعد چوب دستی همیشه همراهم بود و خیلی‌جالب است از زمانی که آن را دست گرفتم احساس خیلی بهتری نسبت به کارهایی که می‌کردم، داشتم. همان روزهای اولی که این چوب را گرفتم، یک قراری داشتم و با همین چوب رفتم، آنجا عزیزی بود که هوادار کار دوبله است و به من هم خیلی لطف دارد، او هم به من یک حلقه داد. از آنجا که من در «ارباب‌حلقه‌ها» هم نقش فرودو را صحبت کردم آن حلقه را به من یادگاری دادند. خلاصه که آن روز خیلی روز جالبی برایم شد، چون هم چوب دستی هری را گرفتم و و هم حلقه ارباب حلقه‌ها را!
برگردیم به سال‌ها پیش و زمانی که برای اولین‌بار برای دوبله هری پاتر انتخاب شدید، از خاطرات آن روزها برایمان می‌گویید؟ اصلا چطور شد که شما را دوبله شخصیت اصلی هری پاتر انتخاب کردند؟
آن سال‌ها دیسیپلین خیلی زیادی در همه کارها بود، حتی در فیلمسازی هم این‌طور بود و وقتی به شرکت‌های فیلمسازی می‌رفتی آن نظم را کاملا احساس می‌کردی. در کار دوبله هم این موضوع خیلی زیاد بود و کاملا به چشم می‌آمد. اصلا مدیران دوبلاژ با کسانی که تازه‌وارد کار شده بودند گرم نمی‌گرفتند و بعضی‌ها که حتی سلام‌وعلیک هم نمی‌کردند. ما را برای دوبله هری پاتر دعوت کردند، البته معمولا گروهی دعوت می‌کردند و من هم به‌همراه چند نفر دیگر از طرف دستیار مدیر دوبلاژ دعوت شدیم که به استودیو برویم. ما حتی نمی‌دانستیم چه کاری قرار است دوبله شود، چون اصلا چیزی به ما نمی‌گفتند و اگر روزی خدای‌ناکرده کنجکاوی‌مان گل می‌کرد و می‌پرسیدیم چه کاری دوبله می‌شود؟ به ما می‌گفتند هنوز در این حد نیستی که بخواهی بدانی چه فیلمی دوبله می‌شود! روزی که برای این کار دعوت شدیم ساعت 9 صبح همه رفتیم، تعداد خیلی زیادی جوان بودیم، چون فیلم هری پاتر هم شخصیت‌های جوان زیادی دارد.
آن زمان چند سال‌تان بود؟
۲۲ یا ۲۳ ساله بودم، البته شاید از سن خودم کمتر نشان می‌دادم. آن روز آقای زند با همان تیپ درجه یک و کت‌وشلوار مرتب‌شان آمدند، چند صفحه دیالوگ دست‌شان بود و نگاهی به ما کردند و به من گفتند سعیدجان بیا ببینم چه کار می‌کنی؛ دیالوگ‌ها را گرفتم و دیدم هری پاتر است. خیلی خوشحال شدم و از آن روز به بچه‌ها می‌گفتم من هری‌ام و پشت سرم بیایید. البته درکنار این شیرینی‌ها هری پاتر بودن برای من وظیفه خیلی سنگینی هم داشت؛ چراکه آن زمان درکنار بزرگان دوبله ازجمله زنده‌یاد منوچهر اسماعیلی، مرحوم جلیلوند، استاد عرفانی، استاد والی‌زاده، سرکار خانم‌ها مریم شیرزاد و زهره شکوفنده، حضور داشتن مسئولیت بسیار سخت و سنگینی بود. آن کار برای من حقیقتا یک دانشگاه و چه‌بسا فراتر بود.