مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد:کاهش فساد، ارتقای پاسخگویی و جلب اعتماد و رضایت عمومی به‌عنوان اهداف برجسته هر‌دولتی محسوب می‌شود. شفافیت یکی از ابزارهای کلیدی و مجادله‌برانگیز در دستیابی به این اهداف است که با تکیه بر موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات این امر را تحقق می‌بخشد. از این منظر، یکی از ابزارهای موثر در کارایی هر‌ دولت، هر بازار و بنگاهی، شفافیت اطلاعاتی است. شفافیت اطلاعاتی برای شرکت‌هایی که در بازار سرمایه حضور دارند، در چهارچوب الزامات مقرراتی بازار سرمایه حاصل می‌شود، اما از آنجا که ابزار قانونی الزام‌آور قوی برای کنترل بر شفافیت اطلاعاتی شرکت‌های خارج از بازار سرمایه و ازجمله شرکت‌های تحت مالکیت حوزه بخش عمومی وجود ندارد، شفاف‌سازی این شرکت‌ها یک اقدام مهم بوده که باید استقبال کرد. دلیل آن، حجم پول‌هایی است که بعضا بی‌حساب و کتاب در شرکت‌های دولتی و بخش عمومی هزینه و اسراف می‌شود، حجم بالای استخدام‌هایی که برای نور‌چشمی‌ها انجام می‌شود، حجم بالای یارانه‌های ناکارآمدی است که در ظاهر برای حمایت از کم‌درآمدها توزیع می‌شود، اما در‌نهایت عاید ثروتمندان و گروه‌های برخوردار می‌شود و درانتها زیان انبوهی است که در‌نتیجه بهره‌وری پایین، ریخت و پاش‌ها و توزیع یارانه‌ها به‌بار می‌آید و تأسف‌بارتر از همه جبران آن از بودجه عمومی (بخوانید جیب کم‌درآمدترین افراد جامعه) تامین می‌شود. در این راستا، طی دو سال اخیر با تلاش‌های وزارت اقتصاد، صورت‌های مالی اغلب شرکت‌های دولتی و بخش‌عمومی منتشر شده است. در گزارش پیش‌رو به بررسی وضعیت عملکرد شرکت تولیدی محصولات صوتی تصویری سروش از شرکت‌های رسانه‌ای مشهور زیرمجموعه سازمان صداوسیما پرداخته شده است. از آنجایی که این شرکت از زیرمجموعه‌های صداوسیماست، به‌نظر می‌رسد باید از این شفاف‌سازی استقبال کرد. 

درآمد 760 میلیارد تومانی سروش
آخرین صورت مالی حسابرسی‌شده شرکت سروش که در کدال منتشرشده مربوط به عملکرد سال مالی 1400 است. طبق اطلاعات صورت مالی، درآمد عملیاتی شرکت از 558 میلیارد تومان در سال 1399 به حدود 765 میلیارد تومان در سال 1400 رسیده است. از این مقدار حدود 196 میلیارد تومان مربوط به فروش تجهیزات فنی، حدود 229 میلیارد تومان مربوط به درآمد حاصل از ساخت برنامه و سریال تلویزیونی، بیش از 279 میلیارد تومان مربوط به درآمد حاصل از برنامه‌های پیمانی سازمان صداوسیما، 47 میلیون تومان مربوط به فروش آثار صوتی به صداوسیما و نزدیک به 60 میلیارد تومان نیز مربوط به ارائه خدمات (اعم از درآمد حاصل از بازاریابی و تبلیغات، درآمد حاصل از دانشکده، درآمد سرویس محتوا، درآمد حاصل از اجاره ساختمان دفاتر استان‌ها، درآمد حاصل از برنامه سازی و استودیو تصویر و...) است. 

 درآمد سروش از نون‌خ تا زیرخاکی
بررسی جزئی‌تر درآمدهای شرکت سروش نشان می‌دهد این شرکت در سال 1400 حدود 229 میلیارد تومان و در سال 1399 نیز 169 میلیارد از ساخت برنامه و سریال تلویزیونی برای صداوسیما درآمد کسب کرده است. در بین برنامه های تولیدی می توان به درآمد 32 میلیارد تومانی این شرکت از مجموعه حبیب، 32.6 میلیارد تومان از مستند شهید باکری، درآمد 23 میلیارد تومانی از سریال از سرنوشت4، درآمد 16.5 میلیارد تومانی از زیرخاکی (طی سال‌های 99 و 1400)، درآمد 6.7 میلیارد تومانی از سریال نون‌خ2، درآمد 8.3 میلیارد تومانی از سریال نوروز رنگی، درآمد 12.3 میلیارد تومانی از سریال بچه‌مهندس4، درآمد 19 میلیارد تومانی از سریال دودکش2 اشاره کرد. 

شفاف‌سازی یک زیرمجموعه صداوسیما
براساس اطلاعاتی که در وب‌سایت شرکت سروش آمده، شرکت تولیدی محصولات صوتی و تصویری سروش در سال 1366 تاسیس شده است. این شرکت از اواسط سال 1373 فعالیت‌های حرفه‌ای صوتی و تصویری کاملا جدید و گسترده‌ای را با هدف تجهیز و پشتیبانی فنی از سازمان‌ها، نهادهای دولتی و وابسته به دولت و همچنین بخش خصوصی آغاز کرد. خدمات این شرکت طیف وسیعی از فعالیت‌های حرفه‌ای را دربرمی‌گیرد، ازجمله 1- نمایندگی شرکت‌های خارجی، 2- توزیع و فروش آثار تصویری، 3-تولید آثار صوتی، 4-استودیو تمام‌دیجیتال صدا، 5- واحد سروش سیما. ازجمله بخش‌های مهم سروش، واحد سروش سیماست. این مجموعه در بهمن سال 1382 و با هدف تأمین برنامه های مورد علاقه مخاطبان شبکه‌های مختلف سیمای جمهوری اسلامی ایران طراحی و راه‌اندازی شد. واحد تولید آثار تصویری سروش، واحد پذیرش و پخش پیام‌های بازرگانی سروش و مرکز آموزش سروش ازجمله مهم‌ترین بخش‌های سروش سیماست. براساس اطلاعات صورت مالی، 49 درصد از مالکیت این شرکت در اختیار صداوسیما و 51 درصد مابقی نیز در مالکیت صندوق بازنشستگی صداوسیماست. 

استخدام 6 هزار نفر در سروش
براساس اطلاعات صورت مالی شرکت تولیدی محصولات صوتی تصویری سروش، در سال 1397 تعداد کارکنان قراردادی این شرکت 259 نفر بوده است. طبق اطلاعات صورت مالی، این شرکت با استناد به ردیف 8 بند (ه) تبصره 4 قانون بودجه سال 1398 و در راستای قرارداد با صداوسیما، برای تهیه و ساخت برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی طبق درخواست سازمان صداوسیما، اقدام به جذب 4200 نفر نیروی در سال مالی منتهی به اسفند 1398 کرده است. براین اساس تعداد کارکنان قراردادی و نیروی تامین برنامه شرکت در سال 1398 به ترتیب 141 نفر و 4200 نفر و مجموع آنها 4341 نفر بوده است. اما در سال 1400 نیز تعداد کارکنان شرکت افزایش یافته و مجموع تعداد کارکنان شرکت به 6 هزار و 154 نفر تا اسفند 1400 رسیده است. از این تعداد، 154 نفر قراردادی و 6 هزار نفر نیر نیروی تامین برنامه هستند. براساس گزارش حسابرس، جذب 6 هزار نفر نیرو طی سال‌های 1398 و 1400 در قالب انعقاد قراردادهای «همکاری تولید برنامه‌های هنری با مدت معین و حق‌الزحمه‌های تولید برنامه‌های هنری فاقد بیمه» بوده است. 

یک دعوای 120 میلیاردی
در بخش دعاوی بدهی‌های احتمالی شرکت به دو مورد جالب توجه اشاره شده است. اولی مربوط به دعوای حقوقی با بانک دولتی توسعه و تعاون است. طبق اطلاعات صورت مالی شرکت، سروشی‌ها در سال ۱۳۹۴ بابت پخش آگهی بازرگانی در شبکه رادیویی و تلویزیونی سراسری و مراکز استان‌ها اقدام به انعقاد قرارداد مشارکت با بانک توسعه تعاون و ۴ شرکت دیگر کرده‌اند که سهم شرکت ۷ درصد و سهم شرکای طرف قرارداد بانک و ۴ شرکت دیگر ۹۳ درصد بوده و سروش یک فقره چک بدون تاریخ به مبلغ 120 میلیارد تومان بابت تضمین شرکت در مزایده نزد بانک توسعه و تعاون تودیع کرده است. بانک توسعه تعاون به‌طور یک‌طرفه از اجرای موضوع مشارکت انصراف داده که منجر به اختلاف با سازمان صداوسیما و طرح دعوا سازمان علیه بانک توسعه و تعاون در محاکم قضایی شده است. طبق رای صادره بانک توسعه تعاون موظف به پرداخت مبلغ ضمانتنامه شده است. گفته می‌شود این پرونده همچنان باز است. مورد دوم مربوط به دعاوی حقوقی با شرکت مترو است. طبق اطلاعات صورت مالی، در سال ۱۳۸۸ پیرو انعقاد قرارداد با شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه (شرکت مترو رسانه)، به‌منظور جذب آگهی‌های تجاری و بازرگانی در ایستگاه‌های متروی تهران و حومه به مدت ۵ سال کرده است. عملیات اجرایی و بازاریابی و دریافت آگهی‌های تبلیغاتی قرارداد مزبور به‌صورت مشارکت در ۲۵ درصد سود حاصله به نماینده شرکت (محسن کمالی) واگذار شده است. طی سال‌های مذکور نتیجه عملیات مشارکت منجر به مبلغ 2.9میلیارد تومان زیان شده است. طبق رای دادگاه تجدید نظر شرکت سروش محکوم به پرداخت مبلغ بیش از 7 میلیارد تومان وجه نقد به اضافه انتقال یک‌ونیم دانگ آپارتمان‌های طبقه سوم و نهم واقع در برج ملت تهران و دو باب مغازه واقع در برج امپراتور شهرستان تنکابن و ۱۴ عدد بن پوشاک ایرانیان و ۱۸۵۴ عدد بسته آموزش قرآن شرکت جهان‌رایانه و آقای محسن کمالی نیز محکوم به استرداد یک قطعه زمین مسگر آباد جاده خاوران تهران به شرکت تولیدی محصولات صوتی و تصویری سروش شده است. در سال ۱۴۰۱ از این بابت مبلغ 3.1 میلیارد تومان از حساب شرکت برداشت شده است. درمجموع ارزش ریالی این دو دعوای حقوقی 124 میلیارد و 300 میلیون تومان برآورد شده است.