زهرا رمضانی، خبرنگار:سیدنظام‌الدین موسوی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه کار بزرگی را در واحد علوموتحقیقات شاهد بودیم، گفت: «علاوه‌بر شور و نشاط جوانان و علمی که در این مسابقات حاکم است، جلوه‌هایی از نخبگی را هم شاهد هستیم که قطعا برای کشور ارزشمند است. هرچند هفدهمین دوره این مسابقات برگزار شده و بالطبع سال به سال، مسابقات ارتقا یافته و سطح کیفی آن افزایش یافته است. به‌طور مثال وقتی از بخش ربات‌های پرنده بازدید کردم، روند پیشرفت علمی را هم تشریح کردند که نشان‌دهنده این است که ما سطح رشد علمی قابل اعتنایی را داشته‌ایم، اما دو موضوع مهم در این زمینه وجود دارد که باید حل شود.»
وی در همین زمینه افزود: «موضوع اول بحث سیاستگذاری‌ها است که باید در سطوح مختلف اعم از سیاستگذاری‌های حاکمیتی، قانونگذاری‌ها، مباحث نظارتی، آیین‌نامه‌هایی که در بخش‌های دولتی وجود دارد باید هوش مصنوعی دیده شده و ضرورت استفاده از ماحصل تجربیات برگزاری این مسابقات مدنظر قرار بگیرد؛ چراکه دنیا، دنیای فناوری است و ما به سمت فناوری‌های پیشرفته در حال حرکت هستیم و این مسابقات هم نمونه‌ای از ارتقای فناوری است. همچنین نیاز است تا در سیاستگذاری و قانونگذاری‌ها صنعت را به استفاده از هوش مصنوعی و فناوری‌هایی که بخش‌هایی از آن را در مسابقات مشاهده کردیم، مکلف کنیم. به تجربه ثابت شده که صنعت کشور به‌ویژه در بخش دولتی، در برخی بخش‌ها نیاز است که به آنها تکلیف شود؛ چراکه به برخی موضوعات عادت کرده‌اند و جدا شدن از این عادت‌ها برای آنها سخت است.»
فعالان رباتیک نگاهشان به بازار داخلی باشد
نماینده مجلس تصریح کرد: «باید بتوانیم در سیاستگذاری‌ها اقتصاد و صنعت و بخش‌های مختلف را به استفاده از دستاوردهای فناورانه تکلیف کنیم. همچنین خود دانشجویان و دانش‌آموزان و فعالان حوزه رباتیک باید نگاهشان در وهله اول، عرصه واقعی بازار داخلی باشد. نباید فراموش کرد که بازار داخلی، بازار کمی نیست و باید سمت و سوی مدل‌ها، الگوها، فناوری‌ها و تجهیزاتی که عرضه می‌کنیم، به‌گونه‌ای باشد که بازار داخل و بخش‌های مختلف برای استفاده از آنها مجاب شوند. یعنی باید تجاری‌سازی محصولات به‌گونه‌ای باشد که کاربردهای داخلی، به استفاده از آنها احساس نیاز کنند.» سیدنظام‌الدین موسوی با بیان اینکه باید دستگاه‌های مسئول در این حوزه، از حیث حاکمیتی ورود پیدا کنند، اظهار داشت: «از ابتدا دغدغه ارتباط بین صنعت و دانشگاه را داشتیم، اما امروز دانشگاه آزاد زحمت این کار را کشیده و از حیث علمی توجه خوبی به موضوع دارد، اما سوال این است که صنعت ما کجاست؟ یعنی اقداماتی که در اینجا صورت می‌گیرد را اگر به نوعی استارتاپ در نظر بگیریم، نیازمند سرمایه‌گذاری و آزمون و خطا و درنهایت ارتقا است. قطعا باید در این بخش هم صنعت ورود پیدا کرده و سرمایه‌گذاری‌های دولتی و حاکمیتی ایجاد شود. البته مجلس توجه خوبی به این حوزه کرد و از ظرفیت قانون جهش دانش‌بنیان که از سوی مجلس تصویب شد، می‌توان استفاده کرد تا بحث‌های فناورانه‌ای که ارائه می‌شود را بتوان به صنعت هم مرتبط کرد تا از این طریق کارها به صورت خودکار دنبال شود و ارتقای فناوری‌ها در یک مسیر هموار قرار بگیرد تا هرگاه وارد این مسابقات می‌شویم، دیگر شاهد انتقادات و اعتراضات به حق شرکت‌کنندگان نباشیم.»
او افزود: «ما مشکلات ساختاری داریم که باید حل شود، اما اقدامات خوبی هم صورت گرفته است. نکته دیگر اینکه در تمام دنیا همه فناوری‌ها در ابتدا براساس یک نیاز کلان حاکمیتی و با یک حمایت دولتی آغاز شده و بعد به اصطلاح سرریز آن تجاری‌سازی شده و به صنایع راه پیدا کرده است و بسیاری از فناوری و صنایع ما همین‌گونه هستند. یعنی از اینترنت گرفته تا صنعت رباتیک و... همین روند را طی کرده‌اند و در همین راستا کمی توجه به نیازهای موجود کشور را هم می‌طلبد که به سیستم بازاریابی برمی‌گردد، یعنی باید این توانمندی وجود داشته باشد که محصول تولیدی را بتوان در بازار به فروش رساند؛ درمقابل هم باید محصولات بتواند با نمونه خارجی هم رقابت کند.»
نماینده مجلس گفت: «به‌طور مثال عنوان کردم به جای اینکه 50 میلیارد تومان برای 50 ربات با کاربردهای مختلف هزینه شود، باید بررسی شود که امروز نیاز صنعت چیست؟ بعد از آن شاید مشخص شود که نیاز صنعت سه مدل ربات است. آن وقت باید این 50 میلیارد تومان را برای توسعه همین سه مدل متمرکز کرد تا از این طریق هم ارتقای کیفی ربات‌ها بهتر شود و هم درنهایت این ربات‌ها بتوانند نیاز صنعت را تامین کنند. البته در بحث سیاستگذاری دستگاه‌ها هم عنوان کردم که بخش نفتی کشور به صورت روتین از گذشته، برای رفع نیازهایش اقدام به واردات می‌کرد اما بعد از مدتی دیگر بخشی از نیازها از طریق داخل تامین شد؛ البته فناوری‌ها و تجهیزاتی که در داخل کشور وجود ندارد را باید ازطریق واردات تامین کرد، اما بخش عمده نیازها را می‌توان از داخل تامین کرد.» او خاطرنشان کرد: «این یک کار سه‌جانبه بین دانشگاه، صنعت و حاکمیت است و باید جایگاه اداری ویژه‌ای برای این مساله در کشور شکل بگیرد تا این سه ضلع به یکدیگر متصل شوند و از این طریق بتوان کاری کرد که همه علم و دانش همه نیروی انسانی فعال در این حوزه، در مسیر نیازهای واقعی کشور و بعد از منطقه و دنیا کانالیزه شود. یعنی باید همه همت‌مان این باشد که زمینه‌ای را فراهم کنیم تا دانشجویان و فعالان این حوزه بتوانند در کشور هم فعالیت علمی و هم اقتصادی انجام دهند.»
معاون علم و فناوری واحد علوموتحقیقات:دو گام اساسی تربیت نیروی انسانی هوش مصنوعی را برداشتیم
داوود ثمری، معاون علم و فناوری واحد علوموتحقیقات با بیان اینکه توجه به هوش مصنوعی طی سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته تا جایی که این حوزه همه کسب‌وکارها را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: «عملا این حوزه گریزناپذیر است و دانشگاه‌ها باید به دنبال این باشد که چگونه این عمل را به کار بگیرند که در آینده هم بتوانند به حیات خودشان ادامه دهند. به عبارت ساده‌تر امروز هر اتفاقی که در حوزه فناوری و نوآوری قرار است رخ دهد، یک رکن اصلی آن هوش مصنوعی است. امروز هم که مسابقات ربوکاپ برگزار شده، رکن اصلی آنها هوش مصنوعی است و وقتی می‌بینیم بیش از 338 تیم در حوزه رباتیک که بخشی از هوش مصنوعی است ثبت‌نام می‌کنند به معنی آن است که اتفاق خوبی درحال رخ دادن است.»
او ادامه داد: «شرکت بیش از 200 تیم و مسابقه بین آنها و کسانی که ربات‌ها آنها به شکل عملیاتی فعالیت می‌کند و به رقابت می‌پردازند نشان‌دهنده آن است که کشور ما نیز در این حوزه ورود کرده است. اما وقتی آمار را در حوزه هوش مصنوعی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که هنوز در کشور ما جای کار زیادی در این حوزه وجود دارد، کشورهایی مانند ژاپن، آمریکا و کشورهای پیشرفته و جهان اول، به‌شدت نسبت به این حوزه حساس بوده و فعالیت‌های مختلفی را انجام می‌دهند.»
معاون علم و فناوری واحد علوموتحقیقات بیان داشت: «در این واحد دانشگاهی 2 موضوع مهم را در حوزه هوش مصنوعی دنبال می‌کنیم. اولین بحث سرای نوآوری به نام سیستم‌های هوشمند و فناوری‌های نرم است که مجوز آن اعطا شده و درحال فعالیت است و حیطه اصلی آن هم هوش مصنوعی است و موضوع دوم دانشکده هوش مصنوعی است که راه‌اندازی شده است. به عبارت دیگر هم در حوزه آموزش و هم فناوری درحال انجام برخی اقدامات هستیم.»
ثمری بیان داشت: «در حوزه آموزش همان دانشکده هوش مصنوعی است که اولین دانشکده هم خواهد بود که در این واحد دانشگاهی تاسیس شده و دکتر طهرانچی، به‌شدت نسبت به این حوزه حساس شده است. در حقیقت دانشکده برق و کامپیوتر با یکدیگر تجمیع شده و دانشکده هوش مصنوعی از 6 ماه قبل راه‌اندازی شده است. البته اینکه رشته‌های این دانشکده متناسب با عنوان همین دانشکده تغییر نام پیدا کند، هنوز جای کار دارد. به‌طور مثال ما کشاورزی هوشمند را در هوش مصنوعی داریم که تلفیقی از کشاورزی، کامپیوتر و هوش مصنوعی است؛ لذا این اتفاقات باید بیفتد و در این صورت مسیر برای تربیت نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی باز خواهد شد.»
دانشگاه‌ها باید پرچمدار هوش مصنوعی در کشور باشند
او تصریح کرد: «وقتی نیروی انسانی ماهر در حوزه هوش مصنوعی تربیت شد، نیازمند این هستیم تا نیرو را با فناوری آشنا کنیم؛ از این رو سرای سیستم‌های هوشمند و فناوری‌های نرم در این واحد دانشگاهی به دنبال آن است تا به افرادی که دارای ایده و اندیشه بوده و ایده‌هایشان به درد بازار می‌خورد، در راستای تجاری‌سازی آنها کمک کند. یعنی بحث فناوری و علم نافع را در کنار دانشکده وارد کنیم. اعتقادم این است که گریزی از این موضوع نداریم و به‌شدت هم از آن استقبال می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از مشاغلی که امروز داریم شاید در آینده وجود نداشته و مشاغل جدیدی تولید شوند؛ از این رو دانشگاه‌ها باید پرچمدار هوش مصنوعی در کشور باشند.»
معاون علم و فناوری واحد علوموتحقیقات تصریح کرد: «اگر قرار است اتفاق خوبی را در کشور رقم بزنیم باید به حوزه هوش مصنوعی، رباتیک، بینایی ماشین و... . توجه داشته باشیم. واحد علوموتحقیقات به‌عنوان واحد پیش‌رو، درحال برداشتن گام‌های اساسی در این زمینه است. به دنبال آن هستیم تا خروجی این مسابقات به راه‌اندازی مرکز تخصصی رباتیک در این واحد دانشگاهی منتهی شود. ما سال گذشته یک تیم در شانزدهمین دوره مسابقات داشتیم درحالی‌که امسال این تعداد به 5 تیم افزایش یافته و قطعا در سال آینده حداقل تعداد تیم‌ها دوبرابر می‌شود، البته این مهم نیازمند آن است که یک ساختار مشخصی را برای این حوزه داشته باشیم، اگر این اتفاق رخ دهد ما در نگهداشت دانشجویان فعال در این حوزه هم موفق خواهیم بود.»
ثمری بیان داشت: «وقتی به حوزه دانش‌آموزی این دوره از مسابقات نگاه می‌کنیم به دانش‌آموزانی می‌رسیم که هرچند کلاس نهم هستند، اما می‌توانند کدنویسی کنند و نیازمند آن هستیم که بتوانیم بستر لازم را برای نگهداشت آنها فراهم کنیم. همچنین منفعت‌هایی که از سوی هوش مصنوعی برای کشور ایجاد می‌شود، قابل مقایسه با هیچ کدام از کسب‌وکارها نیست؛ از این رو همه ما باید این حوزه را جدی بگیریم، دولت و رسانه هم باید در ترویج این عمل کمک کنند. نکته دیگر این است که هوش مصنوعی علم جدیدی است و به همین دلیل باید زمان را برای آزمون و خطا در این حوزه بدهیم تا درنهایت به یک پایداری برسیم.»
او با تاکید بر اینکه کارکرد دانشکده‌ها در کشور ما آموزشی است، تصریح کرد: «دانشکده مسئولیت آموزش نیروها را دارد اما در مقابل سرای نوآوری، در کنار این دانشکده وظیفه بازاریابی و تجاری‌سازی را دارد. امروز اکثر پلتفرم‌هایی که در کشور ما فعال هستند، پایه اصلی آن هوش مصنوعی است. به‌طور مثال دانشجوی ما وقتی کشاورزی هوشمند می‌خواند، کاربردش در این است که بتواند از ربات برای سمپاشی، آبیاری مزارع و... استفاده کند. وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که دنیا امروز از این حوزه استفاده می‌کند و وقتی یک گلخانه تمام‌اتوماتیک و هوشمند داریم، به معنی آن است که دخالت نیروی انسانی در آن به حداقل می‌رسد. همچنین معتقدم اگر قرار است ما تابلو نداشته باشیم، به معنی آنکه صرفا یک تابلو در دانشکده نصب کرده و بگوییم دانشکده هوش مصنوعی، لازم است تا تئوری در کنار عمل قرار بگیرد و در غیر این صورت ما راه به جایی نمی‌بریم.»
معاون علم و فناوری واحد علوموتحقیقات گفت: «کارخانه‌های ما امروز منتظر نمی‌مانند و نیروی انسانی کاربلد را انتخاب می‌کنند و این مساله باید در هوش مصنوعی به شکل عملی باید مدنظر قرار بگیرد؛ چراکه هوش مصنوعی بدون کاربرد و فراگرفتن کدنویسی و... اتفاقی نمی‌افتد و باید تئوری‌ها به‌صورت عملی در کنار آزمایشگاه‌ها به دانشجو آموزش داده شود. البته باید این را هم بگویم که هنوز دانشجوی جدید در دانشکده هوش مصنوعی پذیرش نشده و برای این کار لازم است تا عناوین رشته‌های جدید در دفترچه منتشر شود. درست است که ما امروز علوم کامپیوتر را داریم اما نمی‌خواهیم اسم آنها را هوش مصنوعی بگذاریم، از این رو باید رشته‌های جدید مصوبه شورای گسترش را بگیرد و در دفترچه منتشر شود.»
او درباره نحوه آموزش به دانشجویان دانشکده هوش مصنوعی گفت: «به‌طور مثال وقتی قرار است دانشجویی که از دیپلم وارد دانشگاه شده و می‌خواهیم به او لیسانس هوش مصنوعی در حوزه کشاورزی بدهیم، او باید دروس مربوط به کشاورزی را بخواند و در کنار آن کامپیوتر را هم بخواند یعنی تربیت تلفیقی از اساتید رشته‌های کشاورزی و کامپیوتر که در هوش مصنوعی تعریف کرده‌ایم.»
