میلاد جلیل زاده، خبرنگار:بزرگ‌ترین مشکل اسرائیل این است که به‌سختی می‌توان آن را در افکار عمومی جهان به‌عنوان یک «کشور» جا انداخت و به‌رغم تمام جادوهای رسانه‌ای و تزریقات ادراکی در علوم دانشگاهی، این ذهنیت‌سازی دشوار، پهلو به پهلوی محال بودن راه می‌رود. معنای کشور در تمام دنیا چیزی است که با نوع تولد و گسترش اسرائیل همخوانی ندارد و از سوی دیگر اینها حتی «ملت» هم نیستند. هرکدام از یک گوشه جهان آمده‌اند و چیزی که به هم پیوندشان می‌دهد، دین یهود است، وضع از این هم بغرنج‌تر است و اکثریت این یهودیان سکولار شده‌اند و حالا روی چیزی به اسم قومیت یهود سوای از باور قلبی به گزاره‌های ماورایی‌اش صحبت می‌شود. این اما با تعریف کلی و متفق علیه «قومیت» هم ناسازگار است. چطور عده‌ای به خودشان می‌گویند قوم یهود، درحالی‌که نه‌تنها نژاد یکسانی ندارند، بلکه خیلی‌هایشان دیگر یهودی هم نیستند. در ایران احتمالا هرکس کلیاتی راجع‌به وضع بد یهودیان در اروپا -که باعث شد به فکر تاسیس یک سرزمین مستقل بیفتند- می‌داند. عذاب را دیگران بر سرشان فرود آوردند و جزایش را مردم غرب آسیا باید بپردازند. اروپایی‌ها بعد از جنگ‌ دوم جهانی یهودیان را از خاک خودشان به قاره‌ای دیگر فرستادند تا بهانه و دستمایه خلق جنگی دیگر را از بین برده باشند. نه اینکه تنها دلیل وقوع جنگ وجود یهودیان در اروپا بوده باشد ولی قطعا این یکی از عوامل موثر بود. تم یهودستیزی که لااقل از زمان مارتین لوتر و ظهور پروتستانیسم خیلی در غرب پررنگ بود، همیشه پتانسیل تحریک بخشی از شهروندان غربی را داشت و روی همین حساب آنها با بیرون فرستادن یهودیان از سرزمین‌هایشان تلاش کردند یکی از صورت‌مساله‌هایی را که به بروز جنگ منجر می‌شد، حل کنند و به‌علاوه دربرابر گسترش هژمونی جهان اسلام به سمت غرب، در منتهاالیه شمالی سرزمین‌های اسلامی، یک سد و یک گرفتاری دائمی بسازند. اسرائیل اما از ابتدای تشکیل شدنش تابه‌حال هیچ‌وقت نمی‌توانست یک رژیم نرمال و معمولی، به‌خصوص در سطح افکار عمومی دنیا باشد تا آنجا که آرمان رهایی فلسطین طی ده‌ها سال تبدیل شده بود به نمادی از آزادیخواهی نوع بشر. از سوسیالیست‌های ژاپن که در قالب گروه‌های چریکی برای مبارزه با صهیونیست‌ها به فلسطین می‌رفتند تا مبارزان آمریکای لاتین، از ناسیونالیست‌های جهان عرب گرفته تا چین پساانقلاب، از سیاه‌پوستانی که در کشور خودشان هم با رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی می‌جنگیدند تا استقلال‌طلبان ایرلند، برای صدها میلیون نفر در دنیا، فلسطین مظهر همه آن آرزوهایی عدالتخواهانه‌ای بود که جز با بازپس‌گیری‌اش محقق نمی‌شدند. این مساله در حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی و میادین ورزشی هم نمودهای عیانی داشت. از روشنفکران دانشگاهی گرفته تا خوانندگان، هنرپیشه‌ها و ورزشکاران، بسیاری از مردان و زنان در شرق و غرب عالم به جنبش‌های مرتبط با بایکوت اسرائیل یا حتی مبارزه با آن پیوستند. استیون هاوکینگ فیزیکدان مشهور خداناباور بریتانیایی یکی از این افراد بود و جودیت باتلر فیلسوف فمنیست آمریکایی و استاد معنوی‌اش مارتین بوبو که یهودی و ساکن قدس بود، کسانی دیگر. اگرچه بسیاری از دولت‌های جهان با رژیم‌صهیونیستی دست دوستی دادند اما حتی در همین مالک دیده می‌شد که خیلی از ورزشکاران با حریف‌های اسرائیلی به میدان نمی‌روند و این عمل از طرف جامعه آنها هم ستایش می‌شد. تحریم تولیدات رژیم‌صهیونیستی یکی از مبارزات مدنی بود که در جوامع مختلف جهان علیه اسرائیل صورت می‌گرفت و همچنان جریان دارد. جهان ما تحولات ژئوپلیتیک و استراتژیک فراوانی را در این ۸۰ سال از سر گذرانده و اسرائیل تابه‌حال موقعیت‌هایی با فراز و فرودهای متعدد را تجربه کرده است. در دوران جنگ سرد این رژیم زیرضرب شدیدی از طرف افکار عمومی جهان بود؛ چراکه بلوک شرق علیه آن موضع منفی داشت اما پس از تک‌قطبی شدن دنیا این معادله تا حدود زیادی به‌هم خورد. اخیرا و با توجه به تحولاتی که در جهان روی داده، مجددا این رژیم زیرضرب افکار عمومی دنیا قرار گرفته اما تفاوت امروز با دوران جنگ سرد این است که اسرائیل هیچ گاه مثل امروز به‌لحاظ نظامی توازن را به دشمنانش نباخته بود. آنها چند دهه پیش در جنگ مشهورشان با اعراب، شش‌روزه توانستند چند کشور عربی را شکست بدهند اما امروز از انهدام گروه‌ها و تشکیلات آزادیخواه در منطقه عاجز شده‌اند و یک حریف قدرتمند به نام ایران در برابرشان دارند؛ حریفی که در سال‌های جنگ سرد، در جبهه مقابل و در صف حامیان اسرائیل قرار داشت. در پرونده‌ای که آن را از نظر می‌گذرانید، موقعیت رژیم‌صهیونیستی در جهان امروز، چه بلوک غرب و چه کشورهای اسلامی بررسی شده است. ما این موقعیت را از نظر افکار عمومی دنیا هم بررسی کرده‌ایم؛ چه اینکه دیگر دوران برتری اسرائیل در توازن نظامی گذشته یا به‌قول حسن نصرالله، دورانی که فقط فرزندان ما کشته می‌شدند، تمام شد. به‌علاوه اتفاقات ژئوپلیتیک هم چندان به‌نفع آنها پیش‌نمی‌روند. پس حالا عرصه فرهنگ اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و اگر قرار به سقوط این رژیم باشد، ضربه نهایی می‌تواند از این ناحیه وارد شود. مهدی بختیاری، فعال رسانه‌ای حوزه بین‌الملل، در یادداشتی توضیح می‌دهد که پس از انفعال دولتمردان عرب دربرابر اسرائیل، ملت‌های منطقه چطور به صورت خودجوش جنبش‌های مبارزاتی‌شان را به‌راه انداخته‌اند و صهیونیست‌ها را گیج کرده‌اند. گفت‌وگوی مبسوطی با پریسا نصرآبادی، کارشناس روابط بین‌الملل داشتیم که واکاوی ریشه‌های تاریخی این نزاع را به مسائل امروز پیوند می‌دهد و تبیین می‌کند که دولت‌ها و ملت‌ها در بلوک‌های مختلف سیاسی و گروه‌های متفاوت اجتماعی، چه موضعی دربرابر اشغالگری اسرائیل دارند.