سجاد عطازاده، مترجم:لیزا کورتیس، معاون سابق دستیار رئیس‌جمهور ایالات متحده و مدیر ارشد آسیای جنوبی و مرکزی در شورای امنیت ملی از سال 2017 تا 2021 و درک گراسمن، استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی که از سال 2013 تا 2015 مسئول ارائه گزارش اطلاعاتی روزانه به دستیار وزیر دفاع در امور امنیتی آسیا و اقیانوسیه در پنتاگون بود، در مقاله‌ای با عنوان «مشکل در بام جهان» که در وب‌سایت فارن افرز منتشر شده است به این مساله پرداخته‌اند که «چرا آمریکا نمی‌تواند اختلافات مرزی هند و چین را نادیده بگیرد؟» این دو معتقد هستند که ایالات متحده باید به تقویت هند در این منازعه اقدام نماید.
از نگاه آمریکا، هند جایگاه مهمی در مهار چینی دارد که می‌کوشد به رقیبی همتا برای این کشور تبدیل شود. هند از نظر جمعیت و منابع سرزمینی تا اندازه‌ای مشابه چین است و به نظر برخی می‌تواند همانند پکن، به قدرت تولیدی بزرگی در جهان تبدیل گردد؛ چیزی که تاکنون زیر سایه فعالیت‌های گسترده چین، رخ نداده است.
هرچند به نظر می‌رسد کشورهای دیگر مانند ژاپن، کره‌جنوبی و اندونزی با قدرت اقتصادی خود در صورت ائتلاف قادر به ایجاد سدی در برابر چین هستند، اما دیگر شاخص‌های این کشورها همانند قدرت نظامی، موقعیت سرزمینی و جمعیت‌شان قابل مقایسه با چین نیست؛ حتی اگر در ائتلاف این شاخص‌ها را با پیوند در یکدیگر تقویت کنند. بر همین اساس است که عده‌ای در واشنگتن معتقدند در مسیر مهار پکن، عضو اصلی می‌تواند دهلی‌نو باشد.
اگر چین برخلاف شوروی، می‌تواند به دلیل قدرت اقتصادی، نوآوری و جمعیت بالا به قدرتی همتا با آمریکا تبدیل شود، هند نیز می‌تواند همین نقش را در برابر چین ایفا کرده و با توسعه ظرفیت‌هایش به سوی همتایی با چین گام بردارد. هرچند آمریکایی‌ها باید این نکته را در نظر بگیرند که درصورت تکرار بی‌احتیاطی مشابهی که در ارتباط با چین داشته‌اند، این بار هند نیز در مسیر منازعه با آنها گام برخواهد داشت؛ چه اینکه در رابطه با ارتباطات اقتصادی با روسیه پس از جنگ اوکراین، تک‌روی خود را نسبت به غرب نشان داده است. به همین دلیل واشنگتن بیش از آنکه به دهلی‌نو برای همتایی با پکن کمک‌هایی نامتعارف انجام دهد، به دنبال تقویت نظامی هند برای تقابل گرم با چین است. در ادامه ترجمه مقاله مشترک لیزا کورتیس و درک گراسمن را می‌خوانید.
در سال‌های اخیر، مرز مورد مناقشه چین و هند به محل افزایش تنش‌ها تبدیل شده است. حمله چینی‌ها جرقه درگیری‌هایی را در امتداد مرز کوهستانی و ناهموار دو کشور، معروف به خط کنترل واقعی ایجاد کرده است که تهدیدی برای وقوع درگیری همه‌جانبه به شمار می‌رود.
این تنش‌های فزاینده بر ایالات‌متحده و راهبرد هند-آرام آن تاثیر می‌گذارد. خصومت‌های نظامی بین دو کشور بزرگ و مجهز به سلاح هسته‌ای خطر تبدیل به درگیری بزرگی را دارد که می‌تواند سومین قدرت هسته‌ای را نیز درگیر کند؛ پاکستان. چنین درگیری گسترده‌ای اگرچه اکنون بعید می‌نماید، اما برای منطقه فاجعه‌بار خواهد بود. به‌احتمال‌زیاد، با تقویت توانایی‌های نظامی چین و هند و ایجاد زیرساخت‌های لازم در امتداد مرز، تنش‌های مرزی همچنان ادامه خواهد داشت. واشنگتن باید به دهلی‌نو کمک کند تا از تلاش‌های چین برای تصرف قلمرو خود جلوگیری کند و به‌علاوه درصورت خارج شدن رویدادها از کنترل، آماده واکنش سریع باشد.
اگر جنگ در امتداد منطقه مرزی دو کشور تشدید شود، ایالات‌متحده می‌تواند ازنظر دیپلماتیک و نظامی از هند حمایت کند، اما نباید این کمک‌ها را در بوق و کرنا کند. آمریکا حتی اگر به دنبال میانجیگری در مناقشه نباشد می‌تواند راه‌های خلاقانه‌ای برای تقویت موقعیت دهلی‌نو بیابد. آمریکا باید به این مساله توجه جدی نماید. ایالات‌متحده نمی‌تواند به‌سادگی این مناقشه مرزی رو به افزایش را تا زمانی که به یک درگیری کامل تبدیل شود، نادیده بگیرد و درعین‌حال نمی‌تواند کاملا در حاشیه بماند.
تقابل هیمالیایی
چین و هند هرگز در دوران مدرن بر سر مرز مشترک خود به توافق نرسیده‌اند؛ مرزی که از دوران استعمار بریتانیا به ارث رسیده و از بسیاری از مناطق دورافتاده و عمدتا خالی از سکنه هیمالیا می‌گذرد. این اختلاف در سال 1962 به جنگ تبدیل شد که نتیجه آن پیروزی چشمگیر چین و از دست دادن قلمرو هند بود. از اواخر دهه 1980 تا اواسط دهه 2010، این مرز نسبتا آرام بود و دو طرف برای کاهش تنش‌ها به گفت‌و‌گوهایی پراکنده پرداختند. دو کشور امیدوار بودند که اختلافات مرزی را کنار بگذارند و بر سایر زمینه‌های روابط خود تمرکز کنند. اما علاقه چین به تحکیم تسلط خود بر تبت (که در سمت چینی مرز مشترک قرار دارد) و تصورات آن از تقویت روابط هند با ایالات‌متحده باعث شد که پکن از حدود سال 2007 از ادبیات تندتری استفاده کند.
چین همراه با اظهارات تهاجمی، شروع به اقدامات تحریک‌آمیز در امتداد مرزهای مشترک هم کرد که نتیجه آن دو درگیری در سال‌های 2013 و 2014 و یک رویارویی طولانی در تابستان 2017 در دکلام ، جایی که مرز بوتان، چین و هند به هم نزدیک می‌شود، بود. چین در دکلام تلاش کرده بود تا جاده‌ای بسازد و تکمیل این جاده به پکن یک موقعیت نظامی راهبردی می‌داد که ارتش آزادی‌بخش خلق از طریق آن می‌توانست بر قسمتی از هند که به نام «گردن مرغ» شناخته می‌شود، مشرف شود؛ گردن مرغ کریدوری است که ایالت‌های شمال شرقی هند را به بقیه کشور متصل می‌کند. خوشبختانه هیچ‌یک از این درگیری‌ها منجر به تلفات جانی نشدند.
این وضعیت در ژوئن 2020 در دره رودخانه گالوان در لداخ، در بخش غربی مرز، تغییر کرد؛ جایی که 20 سرباز هندی و حداقل چهار سرباز چینی در یک نزاع تن‌به‌تن کشته شدند. این درگیری به دنبال افزایش حضور نظامی چین در مرز رخ داد که طی آن 30000 سرباز و تانک و توپ در پنج نقطه مختلف در امتداد مرز مشترک، ازجمله در مناطقی که هندی‌ها به‌طور منظم در آن گشت‌زنی می‌کردند، مستقر شدند. پکن همچنین بعدا هواپیماهای جنگنده و بمب‌افکن، نیروهای موشکی و رادارهای دفاع هوایی را در چندین نقطه در امتداد مرز مورد مناقشه مستقر نمود.
ارتش‌های چین و هند از آن زمان نیروهای خود را از مناقشه‌برانگیزترین مواضع عقب برده و مناطق حائل موقتی ایجاد کرده‌اند. درعین‌حال، هر دو طرف همچنان تعداد زیادی سرباز را در امتداد مرزهای پرتنش حفظ کرده‌اند. به‌علاوه، وقوع یک درگیری مرزی در نزدیکی تاوانگ، واقع در ایالت آروناچال پرادش در شرق هند، در دسامبر 2022 یادآور این نکته شد که اگرچه توجهات بر لداخ متمرکز شده است، اما بسیاری از نقاط پرتنش دیگر نیز در امتداد مرز 2100 مایلی مشترک ممکن است در هر زمانی به بحران منجر شوند.
پکن خواهان ادامه روابط دوجانبه گسترده با دهلی‌نو، بدون توجه به وضعیت اختلاف مرزی است، اما دهلی‌نو از این تمایل تبعیت نکرده است و می‌خواهد عادی‌سازی روابط دوجانبه را مشروط به تمایل چین برای بازگشت به مواضع پیش از مه 2020 کند. مقامات هندی بر این باورند که چین می‌خواهد آنها را مجبور به پذیرش یک «شرایط عادی جدید» کند که مانع از گشت‌زنی هند در مناطقی شود که قبلا بر آنها تسلط داشته است و درنتیجه دهلی‌نو اساسا قلمرو مورد ادعای خود را واگذار می‌کند.
منابع فراوان چین، نیروهای مسلح این کشور را قادر می‌سازد تا زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از عملیات نظامی در مرز را با سرعت بالایی احداث کنند. چین در حال تقویت موقعیت نظامی خود در امتداد مرزهای غربی با ساخت و ارتقای فرودگاه‌ها، بالگردگاه‌ها، جاده‌ها، راه‌آهن و سایر زیرساخت‌ها است. جاده‌های جدید پکن از مناطق حساس عبور می‌کنند. مثلا چین به‌عنوان بخشی از یک برنامه بزرگ زیرساخت ملی در حال ساخت بزرگراه جی 695 است که سین کیانگ و تبت را از طریق منطقه آکسای چین (که هند در جنگ 1962 آن را از دست داده است) به هم متصل می‌کند و به این کشور اجازه می‌دهد تا به‌راحتی نیروهای خود را در مرز مشترک مستقر کند. این بزرگراه، دومین بزرگراه بزرگ ساخته‌شده در آکسای چین از سال 1955 خواهد بود.
پکن همچنین در حال ساخت یک پل -دومین پل- در منطقه مورد مناقشه دریاچه پانگونگ در لداخ است که هدف از طراحی آن تسهیل بهتر استقرار نیروها در منطقه است. چین همچنین اخیرا چندین سازه بزرگ در امتداد مرز مشترک برای اسکان سربازان خود در زمستان احداث کرده است. بر اساس یک تخمین هندی، گسترش تاسیسات چینی در دو سال گذشته به چین اجازه می‌دهد تا 120000 سرباز (در‌حالی‌که تعداد فعلی سربازان تنها 20 هزار نفر است) را در 60 مایلی مرز مورد مناقشه رو به شرق لاداخ مستقر کند.
بسیاری از افزایش نیروهای هند در امتداد مرز مشترک با چین از زمان درگیری در سال 2020 ناشی از تغییر محل استقرار نیروها است. برای مثال، در ژوئن 2021، هند تقریبا 50000 سرباز را به مرز مشترک با چین منتقل کرد که 20000 نفر از آنها از مرز غربی مورد مناقشه هند با پاکستان خارج شده بودند. هند همچنین توانایی‌های دفاعی خود را در امتداد مرز تقویت کرده، پهپادهایی را برای عملیات نظارتی در شرق لداخ مستقر کرده و مانورهای هوایی را در این منطقه انجام داده است.
روابط دفاعی نزدیک‌تر با ایالات‌متحده، آمادگی نیروهای مسلح هند را بهبود بخشیده و دهلی‌نو را قادر ساخته است تا سامانه‌های تسلیحاتی پیشرفته‌تری تهیه کند. این خریدها شامل سامانه‌هایی مانند بالگردهای شینوک برای حمل‌ونقل سریع نیروها و پهپادهای بالقوه مسلح پریدتور است. هند همچنین مانور نظامی سالانه‌ای با همراهی ایالات‌متحده برگزار می‌کند که یوده ابیاس (آموزش برای جنگ) نام دارد و در زمین‌های با ارتفاع بالا برگزار می‌شود و به هند کمک می‌کند تا توانایی‌های خود را در برابر چین در نبردهای در ارتفاع بالا افزایش دهد. در اوایل دسامبر 2022، ارتش ایالات‌متحده و هند هجدهمین دوره این رزمایش‌ها را، این بار در کوه‌های ایالت اوتاراکند هند که تنها 60 مایل از «خط کنترل واقعی» فاصله دارد، به انجام رساندند. چین با این رزمایش مخالفت کرد و گفت که روح توافقات مرزی بین چین و هند در سال‌های 1993 و 1996 را نقض می‌کند.
از آنجایی‌که تنش‌های مرزی بین چین و هند همچنان بالاست، پاکستان ممکن است نقش مهمی در این میان ایفا کند. نزدیکی فزاینده چین و پاکستان، هند را نگران کرده است؛ هندی که نگران است اسلام‌آباد به دنبال سوءاستفاده از تنش بین دهلی‌نو و پکن باشد. پاکستان از زمان ایجاد هر دو کشور در سال 1947، عمدتا به دلیل اختلافات طولانی‌مدت با هند بر سر جامو و کشمیر، دشمن اصلی دهلی‌نو بوده است. در صورت جنگ با هرکدام از دو کشور چین یا پاکستان، هند اکنون باید با این احتمال را هم در نظر بگیرد که کشور دیگر نیز ممکن است درگیر شود. استراتژیست‌های هندی به‌طور فزاینده‌ای بیم این را دارند که باید ارتش هند را برای جنگ در دو جبهه آماده کنند. اسلام‌آباد احتمالا در هرگونه درگیری مرزی احتمالی بین چین و هند جانب احتیاط را رعایت خواهد کرد، اما دهلی‌نو باید راهبرد و فعالیت‌های پاکستان را در هر ارزیابی جامع از اختلاف مرزی خود با چین نیز در نظر بگیرد.
پس از درگیری دره گالوان بین چین و هند در ژوئن 2020، برخی مقامات ارشد ارتش هند بر این گمان بودند که پاکستان ممکن است سعی کند از این لحظه تلخ سوءاستفاده کند و به نیروهای هندی در امتداد خط کنترل -که کشمیرِ تحت‌مدیریت پاکستان را از هند جدا می‌کند- حمله کند. پاکستان تاکنون از این معارضه دور مانده است. در سال 1962، آخرین باری که چین و هند وارد جنگ شدند، فشار واشنگتن، اسلام‌آباد را متقاعد کرد که از گشودن جبهه دوم اجتناب کند.
پاکستان با گشایش جبهه دوم، می‌تواند درصورت بروز بحران مرزی چین و هند به پکن کمک کند. اسلام‌آباد می‌تواند تصمیم به برگزاری رزمایش‌های نظامی در مقیاس بزرگ بگیرد و آمادگی و تمایل خود را برای ورود به این جنگ نشان دهد. واحدهای نظامی و اطلاعاتی پاکستان می‌توانند گروه‌های تروریستی را تشویق کنند تا حملاتی را علیه اهدافی در کشمیرِ تحت کنترل هند یا شهرهای بزرگ هند انجام دهند، همان‌طور که در گذشته دست به این کار زده‌اند. اسلام‌آباد همچنین می‌تواند وضعیت هسته‌ای خود را به‌گونه‌ای تغییر دهد که زنگ خطر را در دهلی‌نو به صدا درآورد. این اقدامات پاکستانی‌ها هند را وادار خواهد کرد که منابع و توجه خود را از مرز چین به مرز پاکستان تغییر دهد؛ اقدامی که ازنظر نظامی احتمالا به نفع چین خواهد بود.
نقش آمریکا
مقامات هندی بر این باورند که چین با وادار کردن هند به انحراف منابع بیشتر برای دفاع از مرزهای غربی خود با پاکستان و جناح شرقی‌اش با چین، درتلاش است هند را مهار کند و نتواند تلاش‌های چین برای دستیابی به هژمونی منطقه‌ای را به چالش کشد. خشونت و افزایش حضور نظامی در امتداد مرز با چین در سال 2020 به روشن شدن تفکر راهبردی هند درباره پکن کمک کرد. رهبران هند درحال‌حاضر درست مانند همتایان خود چالشی اساسی از سوی چین را احساس می‌کنند.
البته هند به‌دنبال دخالت مستقیم آمریکا در مناقشه مرزی خود با چین نیست، اما باید مطمئن باشد که درصورت درخواست می‌تواند روی حمایت واشنگتن حساب کند. در سال 2020، اندکی پس از درگیری گالوان، ایالات‌متحده اطلاعات حیاتی و همچنین تجهیزاتی ازجمله دو پهپاد جاسوسی را در اختیار هند قرار داد. مقامات ارشد دهلی‌نو به‌طور خصوصی خاطرنشان کرده‌اند که این حمایت درطول بحران مرزی با چین برای کمک به هند در دفاع از مرزهایش قابل‌توجه بود. راهبرد دفاع ملی دولت بایدن هم که در اکتبر 2022 منتشر شد، به‌وضوح نشان می‌دهد که ایالات‌متحده از هند در هر بحران مرزی آینده با چین حمایت خواهد کرد.
بااین‌حال، مقامات ایالات‌متحده باید این نقطه اشتعال احتمالی را جدی‌تر بگیرند و در هر سند راهبردی و سخنرانی مربوط به منطقه هند-آرام به آن اشاره کنند. ایالات‌متحده همچنین می‌تواند به‌طور مرتب در مجامع چندجانبه، ازجمله سازمان ملل، گفت‌وگوی شانگری‌لا، نشست‌های گروه 20 و نشست سران آسیای شرقی از تلاش‌های پکن برای تصرف زمین انتقاد کند. مقامات کاخ سفید و وزارت امور خارجه آمریکا تنها با اشاره به حمایت ایالات‌متحده برای دفاع از تمامیت ارضی هند، اعتماد دولت هند و مردم آن را جلب خواهند کرد.
ایالات‌متحده همچنین باید فناوری نظامی پیچیده‌ای را که هند برای دفاع از مرزهایش نیاز دارد به این کشور ارائه کرده و تولید و توسعه مشترک چنین تجهیزاتی را آغاز کند و درعین‌حال دهلی‌نو را تشویق کند تا وابستگی خود را به تسلیحات روسی کاهش دهد. اگرچه هند در 15 سال گذشته خرید تسلیحات از ایالات‌متحده را بیش از 20 میلیارد دلار افزایش داده است، اما از زمان امضای قرارداد 3.5 میلیارد دلاری خرید بالگرد در فوریه 2020، خرید نظامی عمده‌ای از ایالات‌متحده انجام نداده است. مشاوران امنیت ملی ایالات‌متحده و هند در ژانویه 2023 درباره تولید مشترک موتورهای جت به مذاکره با یکدیگر پرداختند؛ تولیدی که می‌تواند نقطه‌عطف بزرگی در مشارکت دفاعی دو کشور باشد.
واشنگتن باید همچنین سازمانی را ایجاد یا مورد حمایت قرار دهد که مسئولیت آن جمع‌آوری تصاویر ماهواره‌ای تجاری طبقه‌بندی نشده از موقعیت نیروهای چینی در امتداد مرز مشترک چین و هند باشد؛ این سازمان باید تصاویر مذکور را به‌طور متناوب برای مصرف عمومی منتشر می‌کند. این کار کمک خواهد کرد تا روشن شود که چینی‌ها چگونه در بالا بردن سطح اختلافات مرزی خود با هند مقصر هستند.
درنهایت واشنگتن باید به اسلام‌آباد پیام دهد و پاکستان را درصورت شعله‌ور شدن درگیری در مرز چین و هند به بی‌طرفی تشویق کند. پاکستان علی رغم شراکت طولانی خود با چین اخیرا اعلام کرده که مایل نیست بیش‌ازحد به کمک چین وابسته شود و مایل است روابط خود با ایالات‌متحده را بهبود بخشد. رئیس سابق ستاد ارتش و وزیر خارجه کنونی پاکستان هر دو اواخر سال گذشته از واشنگتن بازدید کردند. اگرچه ایالات‌متحده احتمالا ازسرگیری ارائه کمک‌های نظامی به پاکستان در مقیاس بزرگ خودداری خواهد کرد، اما می‌تواند با تجارت و سرمایه‌گذاری که پاکستان به‌شدت نیاز دارد و همچنین حمایت از بسته صندوق بین‌المللی پول، به اقتصاد تحت‌محاصره پاکستان کمک کند.
اگر ایالات‌متحده برای حمایت از هند در مناقشه مرزی خود با چین کم‌کاری کند، پکن احتمالا جرأت خواهد یافت تا به تجاوز به خاک هند ادامه دهد. سایر متحدان و شرکای ایالات‌متحده هم به بی‌تفاوتی ظاهری واشنگتن نسبت به مصائب دهلی‌نو توجه خواهند کرد و ایالات‌متحده شریک غیرقابل‌اعتمادی در مقابله با تجاوز چین به نظر خواهد رسید. این امر به‌نوبه خود، سایر کشورهای هند-آرام را تشویق خواهد کرد تا به‌جای ایستادگی دربرابر پکن، دربرابر چین و تاکتیک‌های قلدری آن کرنش کنند و درنتیجه هدف ایالات‌متحده مبنی‌بر حفظ نظم منطقه‌ای آزاد، باز و مبتنی‌بر قوانین که حاکمیت کشورهای همسایه چین را حفظ کند، تضعیف خواهد شد.
ایالات‌متحده باید هنگام ارائه کمک نظامی و صدور بیانیه درباره مسائل مرزی دهلی‌نو با پکن، از روایت هندی حمایت کند. در غیر این صورت هند ممکن است بیم این را داشته باشد که ایالات‌متحده بیهوده به این مشکل دامن می‌زند و درنتیجه همکاری با واشنگتن خودداری کند. آمریکا باید با دقت یک سیاست بی‌سروصدا اما همچنان متمایل به جلو برای حمایت از هند ایجاد کند. چنین راهبردی هم شتاب قوی تقویت مشارکت ایالات‌متحده و هند را حفظ و هم درعین‌حال دربرابر تجاوزهای مرزی چین بازدارندگی ایجاد خواهد کرد.