زهرا رمضانی، خبرنگار:از اواخر دهه 80 بود که مقام‌معظم‌رهبری در نامگذاری سال‌ها به مضامین اقتصادی تاکید کردند؛ موضوعی که همچنان ادامه دارد و انتخاب شعار «مهار تورم، رونق تولید» برای امسال نشان می‌دهد دستگاه‌ها و مسئولان بخش‌های مختلف باید بیش از پیش حواس‌شان را به حل مشکلات اقتصادی بدهند. در این میان هر‌چند دانشگاه‌ها نمی‌توانند به صورت مستقیم نقشی در تحقق این شعار داشته باشند، اما واقعیت این است که نظام آموزش عالی میزبان پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیانی است که در حوزه فناوری و بالطبع انجام فعالیت‌های اقتصادی در حوزه علم و فناوری نقش کلیدی را برعهده دارند. مراکزی که به نوعی می‌توانند با رونق فعالیت‌های دانش‌بنیانی، به سهم خود دستی بر آتش رونق تولید داشته باشند. از طرف دیگر می‌توان از این ظرفیت به‌عنوان بازوی پژوهشی برای رسیدن به راهکارهای علمی و عملی برای مهار تورم استفاده کرد. در این میان جهاد دانشگاهی، ظرفیت بالایی را در حوزه‌های علمی و اجرایی دارد و می‌توان از آن در راستای تحقق شعار سال استفاده کرد. نکته دیگر در این میان آن است که با توجه به تداوم برنامه‌ریزی‌ها برای برون‌رفت از وضعیت فعلی اقتصادی، لازم است تا ارگان‌های مختلف برنامه‌ریزی جدیدی داشته باشند، تا از این طریق هر دستگاهی بتواند سهم خود را در پیشبرد شعار سال ایفا کند. در این گزارش به سراغ حسن مسلمی‌نائینی، رئیس جهاد دانشگاهی رفتیم تا از نقش این مجموعه در پیشبرد شعار سال و همچنین برنامه‌های آینده بگوید.
او با تاکید بر اینکه حوزه‌ها و دانشگاه‌ها می‌توانند نقش اصلی را در تحقق شعار سال ایفا کنند، گفت: «قطعا برای مهار تورم نیاز به علم داریم و به همین دلیل مراکز علمی کشور باید به صورت علمی به این مقوله بپردازند تا از این طریق بتوان به راهکارهای مربوط به مهار تورم رسید. به عبارت دقیق‌تر لازم است تا متخصصان و اساتید در این زمینه فعال شوند و مسئولان و مدیران کشوری هم از دستاوردهای مراکز علمی استفاده کنند، یعنی این‌طور نباشد که مدیران نباید به خود و حلقه اطرافیان‌شان بسنده کنند؛ چراکه ما پتانسیل بالایی را در مراکز علمی برای پیدا کردن راهکارهای علمی و عملی برای مهار تورم داریم و نیاز است تا مدیران از این ظرفیت به درستی استفاده کنند.»
برای رشد تولید باید از ظرفیت دانشگاه استفاده کرد
رئیس جهاد دانشگاهی در همین زمینه ادامه داد: «می‌توانیم با استفاده از ظرفیت مراکز علمی کشورمان، برنامه خوبی را برای مهار تورم داشته باشیم؛ البته این مساله به اینجا ختم نمی‌شود، بلکه برای رشد تولید هم باید از ظرفیت دانشگاهی کشور استفاده کرد. علاوه‌بر این، حلقه‌های ارتباطی میان دانشگاه‌ها و صنایع و مراکز دیگر باید به شکل جدی وارد میدان شوند. در این میان جهاد دانشگاهی هم که تجربه بیش از 4 دهه فعالیت موثر در این زمینه را دارد، می‌تواند ارتباط موثری را میان دانشگاه، صنعت و سازمان‌های خدماتی ایجاد کند.» مسلمی‌نائینی با تاکید بر اینکه جهاد دانشگاهی تجربیات زیادی را در حوزه مدیریت و ساخت فناوری‌های مورد نیاز کشور دارد، اظهار داشت: «بسیاری از موارد نادری که شاید در وهله اول در حوزه‌های مختلف پزشکی، مهندسی و... دست‌نیافتنی بود، توسط جهاد دانشگاهی به تولید رسیده است. همچنین جهاد دانشگاهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی دارد که اعضای برجسته‌ای در حوزه‌های اقتصادی، علوم انسانی و مدیریت و... عضو آن هستند؛ در چنین شرایطی قطعا این پتانسیل می‌تواند در رسیدن به راهکارهای علمی و عملی کمک ویژه‌ای را به دولت داشته باشد. نکته دیگر هم این است که این پژوهشگاه نشست‌هایی را با حضور متخصصان در حوزه‌های مختلف به‌ویژه حوزه اقتصادی برگزار کرده و نتایج نشست را در اختیار دیگر سازمان‌ها قرارداده تا براساس این مدل، بتوانند در حوزه‌های کاری خود برنامه‌ریزی کنند.»
500 شرکت در 3 پارک فناوری جهاد مستقر هستند
او به ظرفیت پارک‌های علم و فناوری برای تحقق شعار سال اشاره کرد و گفت: «جهاد دانشگاهی پارک‌های علم و فناوری مختلفی را در حوزه‌های فناوری اطلاعات و فناوری‌های نرم و هم در حوزه فناوری‌های سخت در اختیار دارد که قطعا در سال جاری در نظر داریم تا از طریق این پارک‌ها، با توان بیشتری از نخبگان کشور حمایت کنیم تا این قشر بتوانند ایده‌های خود را به محصول تبدیل کنند. در حال حاضر نیز نزدیک به 500 شرکت در 3 پارک جهاد دانشگاهی مستقر هستند و پارک‌ها تسهیلات خوبی را برای تجاری‌سازی محصولات نوآورانه در اختیار نخبگان، صاحبان ایده و دانش‌آموختگان گذاشته‌اند.» رئیس جهاد دانشگاهی با تاکید بر ورود جدی‌تر به حوزه آموزش تصریح کرد: «با توجه به اینکه جهاد دانشگاهی دارای متخصصان و فناوران توانمندی است، می‌توانیم در زمینه آموزش‌های تخصصی هم گام‌های جدی را برداریم. امروز دانشگاه‌های ما آموزش‌های علمی و تئوری خوبی را به دانشجویان ارائه می‌دهند و دانشجویان مستعد را در حوزه‌های علمی و نوآوری تربیت می‌کنند. ما نیز در جهاد دانشگاهی تلاش می‌کنیم تا برای تبدیل شدن ایده‌ها به محصولات، آموزش‌های لازم را ارائه دهیم؛ قطعا یکی از مسائل این است که به فعالان این حوزه آموزش‌های لازم را برای نحوه تبدیل ایده به محصول ارائه دهیم و این مساله خود می‌تواند در تحقق شعار سال به سهم خود تاثیرگذار باشد.»
مسلمی‌نائینی تصریح کرد: «نباید این را فراموش کرد که هیچ‌کسی تصور نمی‌کرد که یک روز آمار فوتی‌های کرونای جمهوری اسلامی ایران از روزی 370 نفر به صفر برسد، چراکه این بیماری در کشورهای پیشرفته نیز همچنان در حال قربانی گرفتن است؛ اما ما دیدیم که با عنایت الهی و همت و کمک مردم و متخصصان این اتفاق در کشورمان افتاد. قطعا در حوزه‌های دیگر مانند مهار تورم هم می‌توان این کار را انجام داد و شرط لازم آن است که مسئولان و دانشگاه‌ها همت کنند. از این رو باید گفت در حوزه اقتصادی و مسائل مربوط به آن هم باید نظرات متخصصان مربوط گردآوری شده و بعد از جمع‌بندی، برای اجرا پیاده شوند. به عبارت دیگر قطعا اگر نظرات متخصصان این حوزه به دولت، مجلس و قوه قضائیه ارائه شود، می‌توان شاهد اتفاقات قابل‌قبولی در این زمینه بود.»
برنامه تحولی جهاد دانشگاهی به‌زودی تدوین و اجرایی می‌شود
رویکرد جهاد دانشگاهی در سال جدید در راستای تحقق شعار سال و همچنین پیشبرد برنامه‌های علمی و فناوری هم از دیگر نکاتی بود که مسلمی‌نائینی به آن اشاره کرد. او درباره چگونگی ورود جدی‌تر جهاد در این حوزه‌ها برای امسال گفت: «یکی از برنامه‌های اصلی‌مان با کمک متخصصین رشته‌های مدیریت، تدوین برنامه تحولی برای جهاد دانشگاهی است. باید به این مساله توجه کرد که برنامه‌ریزی خود یک نوع علم محسوب می‌شود و این‌طور نیست که بگویم چون به‌عنوان مسئول یک سازمانی انتخاب شده‌ام، می‌توانم به‌سرعت برنامه جدید را تدوین کنم؛ درست که بخشی از این کار برعهده مدیر است، اما به‌صورت کلی برنامه‌ریزی یک تخصص محسوب می‌شود و ما نیز در حال استفاده از این ظرفیت برای تدوین برنامه جدید هستیم که زمینه‌های مختلف اعم از فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و تجاری‌سازی را شامل شود.» مسلمی‌نائینی ابزار امیدواری کرد که این برنامه به‌زودی نهایی شود تا از این طریق بتوان گام‌های جدید برای فعالیت جهاد دانشگاهی را در سال جاری مشخص کرد.
رئیس جهاد دانشگاهی با تاکید بر اینکه یکی از اولویت‌های ما در سال جدید این است که بتوانیم پروژه‌های نیمه‌تمامی که امروز در اختیار داریم را به نتیجه برسانیم، تصریح کرد: «ما پروژه‌های زیادی داریم که برخی از آنها و طرح‌های تحقیقاتی‌مان، کارفرمای مشخصی ندارد و به همین دلیل قرار است با رایزنی با دستگاه‌های کشور، برای این پروژه‌ها کارفرما پیدا کنیم تا از این طریق سرعت انجام پروژه‌ها بیشتر شود. نکته دیگر اینکه برخی از پروژه‌های ما در اواسط و حتی اواخر کار قرار دارند که یکی از اولویت‌هایمان این است که این پروژه‌ها را در سال جاری به اتمام برسانیم.» او برنامه دیگر این جهاد را ارائه آموزش‌های تخصصی عنوان و اظهار داشت: «هدف‌مان این است که در برخی حوزه‌ها آموزش‌های تخصصی را داشته باشیم تا متخصصان و کارشناسان دستگاه‌های مختلف هم بتوانند از آن بهره‌مند شوند.» مسلمی‌نائینی تصریح کرد: «از دیگر برنامه‌هایمان نیز گسترش پارک‌های علم و فناوری است. در نظر داریم تا فعالیت 3 پارک‌مان را به‌ویژه پارک علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی را گسترش دهیم؛ چراکه این پارک یکی از حوزه‌های منحصربه‌فرد برای فعالیت در حوزه‌های فناوری اطلاعات، فرهنگ و علوم انسانی به شمار می‌رود و به همین دلیل قصد داریم تا از طریق گسترش فعالیت‌های این پارک، بتوانیم متخصصان بیشتری را پوشش دهیم. البته برای پارک‌های دیگر نیز برنامه توسعه‌ای داریم و در مجموع می‌خواهیم چتر حمایتی‌مان از صاحبان ایده در سال جاری گسترده‌تر شود.»
حضور جهاد دانشگاهی در عرصه‌های بین‌المللی تقویت خواهد شد
رئیس جهاد دانشگاهی با تاکید بر اینکه قطعا جهاد می‌تواند در حوزه انجام فعالیت‌های پژوهش و فناوری نقش جدی داشته باشد، اظهار داشت: «خوشبختانه ما تجربه‌های خوبی هم در این زمینه داریم. یعنی جهاد می‌تواند فناوری‌های مورد نیاز کشور را چه در حوزه انتقال، بومی کردن و تولید، تامین کند و این کار را هم در دستور کار قرار داده‌ایم. یکی از مشکلات جهاد که پیش‌تر هم به آن اشاره شد، این است که برخی از پروژه‌ها، کارفرمای مشخصی نداشته و همین مساله باعث می‌شود تا علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته، هنوز راه زیادی برای رسیدن به هدف وجود داشته باشد و بایستی در زمینه تجاری‌سازی محصولات و فناوری‌های تولیدشده فعالیت بیشتری کرد.»
او گفت: «یکی دیگر از برنامه‌های جهاددانشگاهی در سال جدید نیز تقویت حوزه بین‌الملل است که در روزهای پایانی سال گذشته نیز مشاور بین‌الملل جهاد منصوب شد. قطعا با توجه به توانی که وجود دارد می‌توان نیازهای بین‌المللی کشورهای دیگر را در حوزه‌های مختلف برطرف کرد و این مساله نیازمند برقراری ارتباط با دیگر کشورهاست. طبیعتا باید نیاز داخلی را هم رفع کرد که این کار هم نیازمند رایزنی با سازمان‌های مختلف و تجاری‌سازی درست محصولات است. البته مولفه دیگر در این زمینه آن است که بتوانیم پروژه‌هایمان را در زمان مقرر به کارفرما تحویل دهیم، متاسفانه طی سال‌های اخیر برخی از پروژه‌ها با تاخیر همراه بوده و تلاش داریم تا در سال جدید این مشکل را حل کنیم.» مسلمی‌نائینی در بخش پایانی صحبت‌هایش نیز به برنامه هفتم توسعه و همچنین اولویت‌هایی که باید در سال جاری از سوی مسئولان نظام آموزش عالی دنبال شود، اشاره کرد. او درباره برنامه هفتم توسعه گفت: «جهاد دانشگاهی چند پیشنهاد را در حوزه‌های فرهنگی و فناوری ارائه داده و امیدواریم این پیشنهادها در زمان تدوین نهایی در این سند گنجانده شود. همچنین جهاد دانشگاهی آمادگی کامل دارد تا بتواند قدم‌های اساسی برای اجرای وظایف خود در این برنامه بردارد. اما مساله مهم این است که باید فرهنگ‌سازی کامل در زمینه اجرای برنامه انجام شود و جهاد دانشگاهی می‌تواند در این زمینه موثر باشد. همچنین باید در بومی کردن فناوری‌های مختلف ورود جدی‌تری داشته باشیم چراکه این کار نیاز امروز جامعه ما است.»
او در همین زمینه افزود: «برنامه‌ریزی فرهنگی و تربیتی و ایجاد آمادگی فکری و ارتقای سطح آگاهی قشر جوان به‌خصوص دانش‌آموزان و دانشجویان به‌منظور مقابله با غربزدگی و انحرافات در چهارچوب سیاست‌های فرهنگی کشور، کمک به اسلامی شدن دانشگاه‌ها و اهتمام به حضور موثر دانشگاهیان در پیشرفت کشور، کمک به پیشرفت کشور و نیل به خوداتکایی ملی در حوزه پژوهش و فناوری و حمایت از نخبگان و تحصیلکردگان دانشگاهی، ارتقای سطح دانش، بینش و مهارت نیروهای تخصصی مورد نیاز برای پیشرفت کشور و کمک به بهبود فضای کسب‌وکار، توانمندسازی و اشتغال دانش آموختگان و کمک به تجاری‌سازی فناوری و دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان پیشنهاداتی بوده که برای تدوین برنامه هفتم ارائه کرده‌ایم.»
هدفمند کردن تحقیقات دانشگاهی اولویت آموزش عالی باشد
رئیس جهاد دانشگاهی به اولویت اصلی نظام آموزش عالی برای 1402 اشاره کرد و گفت: «در سال جدید نیز باید نظام آموزش عالی به این سمت حرکت کند که تحقیقات دانشگاهی، رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویی را هدفمند کند؛ چراکه تحقق این مساله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. البته این کار نیازمند مدیریت است تا به‌تدریج این مساله برای دانشگاه‌ها نهادینه شوند. به عبارت دیگر باید به سمتی برویم تا در هنگام انجام تعریف عنوان رساله و پایان‌نامه دانشجویی حتما یک هدفی برای رفع مشکلات کشور مدنظر قرار گرفته باشد.»