سارا طاهری-راضیه فلاح، خبرنگار:مشکلات اقتصادی امروز کشور مانند تورم افسارگسیخته نیازمند ایده‌ها و حرف‌های نویی است که مبتنی‌بر شرایط امروز کشور بتواند علاج واقعه کند. ایده‌هایی که بدون‌تردید خاستگاه آنها محافل علمی است و همین امر نقش مهم دانشگاه‌ها در بهبود وضعیت اقتصادی کشور را مشخص می‌کند. علی اسماعیل‌زاده رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، هومن نصیری مدیر گروه علوم اقتصاد و امور گمرکی دانشگاه آزاد واحد بوشهر، امیر کاظمی رئیس دانشکده اقتصاد و مدیریت واحد شیراز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ابعاد مختلف نقش دانشگاه‌ها در راستای تحقق شعار اقتصادی سال را تشریح کردند که در ادامه می‌خوانید.
رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی:
دانشگاه آزاد می‌تواند اتاق فکر دولت در مسائل اقتصادی باشد
علی اسماعیل‌زاده، رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی درباره وظایف دانشگاه‌ها برای تحقق شعار سال گفت: «دانشگاه آزاد در راستای منویات مقام‌معظم‌رهبری از سال‌های گذشته گام‌های خوبی برداشته و توانسته با ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان، بودجه‌ریزی عملیاتی و همچنین کاهش هزینه‌های سربار و ثابت تا حدودی از افزایش شهریه در تمام مقاطع در این سال‌ها جلوگیری کند.» او اضافه کرد: «در سال‌های اخیر نرخ افزایش شهریه دانشگاه آزاد به مراتب از نرخ تورم پایین‌تر و حداقل 10 درصد افزایش نرخ تورم بوده است. مقام‌معظم‌رهبری امسال را سال مهار تورم و رشد تولید نامگذاری کردند. من معتقدم شرکت‌های دانش‌بنیان که در سال‌های قبل ایجاد شده‌اند می‌توانند در راستای افزایش تولید، تاثیرگذار باشند.» رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی تاکید کرد: «دانشگاه آزاد این پتانسیل را دارد که از تمام رساله‌های دانشجویان خود که در راستای حل مساله و تولید محصول نوشته شده‌اند در راستای کاهش نرخ تورم استفاده کند. به‌عبارت بهتر معتقدم دانشگاه آزاد می‌تواند یک بازوی مشاوره و اتاق فکر خوبی برای دولت باشد.» اسماعیل‌زاده در پاسخ به این سوال که راهکارهای کاهش تورم چیست، توضیح داد: «دولت باید بتواند از افزایش قیمت نهاده‌هایی که باعث بستر تولید می‌شوند جلوگیری کند، یعنی اگر ما امسال می‌خواهیم مصالح ساختمانی تولید کنیم باید ببینیم چه نهاده‌هایی داریم که در تولید محصول مصالح ساختمانی اثر‌گذار است و از رشد قیمت آنها جلوگیری کنیم. درکنار آن باید بتوانیم افزایش نرخ ارز را نیز مدیریت کنیم. به‌عبارت بهتر مدیریت ارز می‌تواند باعث تعادل عرضه و تقاضا در بازار و ثبات اقتصادی شده و درنهایت منتج به کاهش تورم و کنترل شود.» او با بیان اینکه باید تولید داخلی را توسعه دهیم و به‌دنبال واردات مواد اولیه نباشیم، اضافه کرد: «با واردات مواد اولیه هزینه‌های تولید نیز افزایش پیدا می‌کند. با افزایش هزینه‌های تولید قیمت فروش نیز افزایش پیدا کرده و همین موضوع درنهایت باعث ایجاد تورم می‌شود. سیاست‌های اقتصادی دولت نیز باید شفاف باشد یعنی دولت باید در سال 1402 تمام سیاست‌های اقتصادی خود را به‌صورت شفاف تعریف کند. تغییر در سیاست اقتصادی به خودی خود باعث تغییر در نرخ تورم و ایجاد تورم می‌شود.» رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی عنوان کرد: «دولت باید اقدامات خود را از کف شروع کند، یعنی اگر می‌خواهد تولید را افزایش دهد باید با تمام تولیدکنندگان بزرگ جلسه برگزار کرده و تمام خواسته‌ها، سلایق و انتظارات آنها را دریافت و براساس آنها تئوری و مدل تعریف کند. من در دانشگاه مدلی را طراحی می‌کنم اما آن مدلی که در اجرا طراحی می‌شود با مدل طراحی‌شده در دانشگاه فاصله زیادی دارد و نمی‌تواند عملیاتی شود، یعنی من وزیر اقتصاد یا من وزیر صنعت با داشته‌های تئوری خودم و براساس تحقیقاتی که انجام‌شده راهکار یا مدلی را تعریف می‌کنم که این مدل تعریف شده با مدلی که در اجرا پیاده می‌شود فاصله زیادی دارد. به همین دلیل با یکدیگر همسو و هماهنگ نمی‌شوند. اگر امروز آقای رئیس‌جمهور یا تیم اقتصادی دولت می‌خواهند براساس شعار امسال عمل کنند باید از کف بازار و کف تولید کار خود را آغاز کنند.» او در ادامه تصریح کرد: «باید بین دانشگاه، صاحبنظران و تولیدکنندگان ارتباط تنگانگی ایجاد کنیم، یعنی تنها صرف ایده پژوهشگران، اساتید و صاحبنظران کفایت نمی‌کنند، بلکه باید آنها در قالب یک زنجیره دیده شوند، یعنی به‌طورمثال باید از نظرات تولیدکنندگان استفاده شود. اگر در بازار ارز فعالیت می‌کنیم باید تمام صرافان را دعوت کنیم تا سیاست‌های ارزی آنها و نظرات‌شان را در اجرا داشته باشیم.» اسماعیل‌زاده اظهار کرد: «قیمت کالاهای اساسی و مواد غذایی در سال‌های اخیر به‌صورت وحشتناک افزایش پیدا کرده است. قیمت مسکن و اجاره مسکن نیز افزایش بی‌رویه‌ای داشته که همین موارد در زنجیره افزایش نرخ تورم تاثیر زیادی داشته، یعنی در محاسبه تورم این شاخص‌ها تاثیرگذار است. تمام کالاهای اساسی افزایش قیمت قابل‌ملاحظه‌ای داشته و این مورد باعث شده که قدرت خرید مردم کاهش پیدا کند. دولت باید کاری کند که در سال جدید از این رویه جلوگیری شود.» رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی گفت: «به‌طورمثال وقتی قیمت نهاده‌ها و مصالح ساختمانی افزایش پیدا می‌کند قیمت مسکن نیز افزایش پیدا می‌کند. مسکن خود را با نرخ دلار هماهنگ کرده و یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن افزایش نرخ دلار بوده است. دلار به 50 هزار تومان رسیده و بالطبع قیمت مسکن نیز افزایش پیدا کرده است. از آنجا که اقتصاد ایران وابسته به قیمت ارز است کاهش و افزایش قیمت ارز تاثیر زیادی در افزایش قیمت محصولات دارد. ما می‌توانیم خودمان از ارز فاصله بگیریم. نیازی نیست که تغییر قیمت مسکن با تغییر نرخ ارز باشد، زیرا بسیاری از مصالح ساختمانی ارز مصرف نمی‌کند اما این فرهنگ در کشور ایجاد شده که با افزایش نرخ ارز تمام شاخص‌ها در مسکن خودبه‌خود افزایش پیدا کند. این درحالی است که دستمزد کارگران، اساتید و کارکنان با تغییر نرخ ارز تغییر پیدا نمی‌کند.» اسماعیل‌زاده در پایان گفت: «دولت باید در اولین اقدام خود در سال جدید بنگاه اقتصادی ارز را از یک کانال وارد شبکه ارزی کند، یعنی تمام جریانات ارزی باید از محل بانک مرکزی توزیع شود، به‌طورمثال من پتروشیمی موظف شوم ارز حاصل از صادرات را به بانک مرکزی تحویل دهم، زیرا تمام معاملات ارزی قرار نیست با دلار سنجیده شود.»
مدیرگروه علوم اقتصاد دانشگاه آزاد واحد بوشهر:
چاپ بی‌رویه اسکناس امروز عامل اصلی تورم کشور شده است
هومن نصیری مدیرگروه علوم اقتصاد و امور گمرکی دانشگاه آزاد واحد بوشهر درخصوص نقش دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در تحقق شعار سال عنوان کرد: «رشته اقتصاد می‌تواند از جنبه‌های مختلف روی مسائل اقتصادی کشور تاثیرگذار باشد. با توجه به شعار افزایش و مهار تورم می‌توان گفت که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تاثیر کمتری را روی مهار تورم و با توجه به عوامل اصلی تولید سرمایه و نیروی کار بیشترین تاثیر را روی افزایش تولید خواهد داشت.» نصیری درباره راهکارهای مورد نیاز امروز کشور برای مهار و کاهش تورم توضیح داد: «امروز عامل اصلی تورم با توجه به آمارهای رسمی بانک مرکزی چاپ پول و نقدینگی است. براساس این آمارها روزانه 4 هزار و سیصد همت در کشور به 5 هزار 800 همت افزایش داشته است. به عبارت دیگر در ازای تعداد روزهای سال حدود 5 هزار میلیارد تومان توسط سیستم پولی و بانک مرکزی در کشور اسکناس بدون پشتوانه چاپ شده است. همین چاپ بی‌رویه اسکناس امروز عامل اصلی تورم کشور شده است. درنهایت دولت و شبکه بانکی باید دست از این اقدام بردارند تا تورم در کشور مهار و کنترل شود. همچنین، باید پذیرفت که عامل تورم دست مدیران پایین‌دست نیست و خود دولت باید به صورت مستقیم عمل کند. با این روند، اگر تولید در کشور 10 برابر نیز افزایش پیدا کند اما چاپ اسکناس باز هم ادامه داشته باشد؛ هیچ تاثیری در کنترل نرخ تورم ایجاد نخواهد شد.» مدیرگروه علوم اقتصاد و امور گمرکی دانشگاه آزاد واحد بوشهر با بیان اینکه دولت به‌شدت کسر بودجه دارد، ادامه داد: «کسری بودجه باعث شده تا دولت نرخ ارز را بالا برده و بالا نگه دارد. به بیان ساده دولت نرخ ارز را در حدود 60 هزار تومان نگه داشته تا با تغییر آن به ریال بتواند حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان خود را پرداخت کند. از سوی دیگر هر بار که قیمت ارز به صورت افسارگسیخته افزایش پیدا می‌کند؛ دولت برای کاهش قیمت آن مقداری ارز به چرخه بازار وارد می‌کند.» او در پاسخ به این سوال که دولت برای کنترل چرخه بازار ارز باید چه اقدامی انجام دهد بیان کرد: «دولت باید از نظرات متخصصان آزاد و غیر‌دولتی که در شبکه‌ها و کانال‌های خصوصی فعالیت دارند، استفاده کند. برای مثال امروز بسیاری از متخصصان و استادان دانشگاه آزاد می‌توانند برای دولت راهکار ارائه دهند و دولت نیز با اجماع نظرات مختلف به یک نظر برای اجرا در کشور برسد. متاسفانه امروز برخی مدیران تفکرات خاصی دارند و تعاملات بین‌الملل را در اولویت قرار نداده‌اند. به عقیده این گروه از مدیران باید دلار از معاملات بین‌الملل حذف شود. این درحالی است که همه معاملات بین‌المللی با دلار انجام می‌شود و این اقدام به صورت عملی قابل تحقق نیست.» نصیری با تاکید براینکه به هیچ وجه نمی‌توان دلار را از معاملات بین‌المللی حذف کرد، افزود: «عدم کارایی ارزهای جایگزین یکی از مشکلاتی است که با حذف دلار و استفاده با از این نوع ارزها در کشور ایجاد خواهد شد. برای مثال ایران 3 سال گذشته نفت را به کشور سریلانکا با ارز همان کشور فروخت. اما متاسفانه هنوز کشور نتوانسته این مقدار پول را در ازای دیگر معاملات استفاده کند. به بیان دیگر نمی‌توان با پیشرفت اقتصادی در جهان امروز به سیستم‌های قبلی اقتصادی برگشت و با پول‌ها و ارزهای محلی معاملات با دیگر کشورها معامله کرد. معاملاتی که امروز با کشور چین انجام می‌شود، نمونه دیگری از مشکلاتی است که کشور در معامله با ارز جایگزین دارد.» نصیری درباره علت اصلی تورم در چند ماه اخیر کشور گفت: «چاپ پول، عدم نظارت درست روی بازار ارز و ایجاد انضباط مالی برای جبران کسر بودجه دلایل اصلی تورم در ماه‌های اخیر بوده است.»
رئیس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه آزاد واحد شیراز تاکید کرد
همدلی و روحیه جهادی دو فاکتور تحقق شعار سال
امیر کاظمی، رئیس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه آزاد واحد شیراز درباره تحقق شعار امسال توسط دانشگاهیان و نقش دانشگاه‌ها در این حوزه گفت: «برای تحقق این شعار نیاز به یک همدلی کلی از اجتماع تا دانشگاه هستیم. در واقع در بعد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نیازمند یک همدلی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هستیم زیرا در غیر این صورت به اهداف اقتصادیمان نمی‌رسیم. شعار امسال مبنی‌بر کاهش تورم و رشد تولید حول محور اقتصادی می‌گردد. یعنی برای مهار تورم و رشد تولید باید همدلی داشته باشیم که این مهم نیازمند همراهی دانشگاهیان، خانواده دانشگاه آزاد و تمام اقشار و حتی عامه مردم با یکدیگر است.» او با بیان اینکه برای تحقق شعار سال باید از ظرفیت نخبگان نیز استفاده شود اضافه کرد: «در واقع نیازمند استفاده از ظرفیت نخبگانی هستیم که به علم اقتصاد مسلط بوده و در کنار آن سیاست را نیز بدانند زیرا هر جامعه و هر نظامی یک سیاست را دنبال می‌کند و با در نظر گرفتن آن سیاست، جراحی‌های اقتصادی نیز صورت می‌گیرد زیرا بدون جراحی اقتصادی نمی‌توانیم به هدف و شعارمان برسیم.نخبگان حرف اول را می‌زنند بنابراین باید از این فرصت استفاده کنیم زیرا فرصتی است که مقام‌معظم‌رهبری بر آن تاکید دارند.» رئیس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه آزاد واحد شیراز با بیان اینکه اگر جراحی اقتصادی کامل صورت نگیرد نمی‌توان به هدف کلی یعنی مهار تورم و رشد تولید برسیم تصریح کرد: «ما همیشه یک شعار را دنبال می‌کنیم درحالی‌که زیرمجموعه آن شعار اهدافی وجود دارد. ما اهداف بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت داریم. بنابراین این شعار یک استراتژی و یک راهبرد است و برای رسیدن به اهداف این شعار باید یک روحیه جهادی داشته باشیم.» او تاکید کرد: «در واقع داشتن روحیه جهادی دومین مولفه برای رسیدن به شعار سال است. اگر یک روحیه جهادی نداشته باشیم در کنار گشایش‌های اقتصادی و جراحی‌های اقتصادی نمی‌توانیم به هدف اصلی‌مان برسیم. معتقدم همدلی در جامعه و عامه مردم باید وجود داشته باشد و بعد از همدلی دومین عامل و فاکتور اصلی برای تحقق این شعار سال داشتن روحیه جهادی است. ما در دانشگاه آزاد و به‌خصوص دانشگاه آزاد واحد شیراز تلاش داریم به این مهم یعنی ایجاد همدلی و روحیه جهادی دست پیدا کنیم تا در آینده نزدیک به تحقق شعار سال نزدیک شویم.» کاظمی با تاکید بر اینکه در کنار در کنار همدلی و روحیه جهادی نیازمند همت دولتمردان هستیم خاطرنشان کرد: «اگر سیاست خوبی نداشته باشیم اقتصاد خوبی نیز نخواهیم داشت زیرا این دو در کنار هم می‌توانند موفق باشند. این عوامل بیرونی یا خارجی قوی مثل عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... که به آن مدل «تست» می‌گوییم در کنار هم می‌توانند موفق باشند.»
کاظمی در پایان گفت: «فرهنگ پذیرش نیز منجر به پذیرش فرهنگ تغییر می‌شود. وقتی فرهنگ تغییر را بپذیریم یعنی از مقاومت‌ها کم شده و وقتی مقاومت‌ها کم شود یعنی می‌توانیم دستورالعمل‌ها و اهداف را اجرا کنیم. درنهایت وقتی دستورالعمل‌ها اجرا شوند می‌توانیم به اهداف اقتصادی برسیم.»