سیدشایان ابهری، خبرنگار:طی روزهای اخیر شاهد توافق ایران و عربستان برای از سرگیری دوباره روابط بعد از حدود 7 سال قطع رابطه بودیم. توافقی که میتوان وقوع آن را بیشتر نماد باز شدن یک گره بزرگ در روابط خارجی ایران و کشورهای منطقه دانست. در آخرین روزهای سال پرحادثه 1401 با سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاعرسانی دولت گفتوگو کردهایم تا به بهانه باز شدن این گره در حوزه سیاست خارجی، از این مقام مسئول در دولت سیزدهم، درباره گرههای حلنشده مشابه در حوزه سیاست داخلی اعم از چالشهای اقتصادی، اجتماعی، مبارزه با فساد، تبعیض و موارد مشابه آن که در حیطه وظایف و اختیارات دولت است بپرسیم. خلجی در این گفتوگوی یکساعته، ضمن اشاره به اتفاقات امیدوارکنندهای مثل افتتاح پروژههای بزرگ در سفرهای استانی، عملیاتی شدن ابتکارهای نظارتی مثل گشت ارشاد مدیران و توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای منطقه (که البته آن را گوشهای از دستاوردها در حوزه سیاست خارجی میداند)، درمورد اتفاقات حاشیهسازی مثل حضور وزیر آموزشوپرورش و وزیر راهوشهرسازی در جلسات اعلام موجودیت دو حزب اصولگرا باوجود دغدغههای جامعه در حوزههای آموزشوپرورش و مسکن هم توضیحاتی داد تا به افکار عمومی اطمینان دهد باوجود این اتفاق، برنامههای وزارت راه و شهرسازی درحال عملیاتی شدن است و مساله مهمی مثل مسکن روی زمین نمانده. خلجی همچنین به پرسشهای ما درباره افقهای پیشروی جامعه و چشماندازهای دولت سیزدهم در این رابطه جوابهای نسبتا مفصلی داد. در ادامه مشروح این گفتوگو را میخوانید.
در ابتدای کار دولت سیزدهم شاهد آن بودیم که رئیسجمهور و اعضای کابینه از برنامهریزی دولت برای اتمام پروژههای ناتمام(بهعنوان نماد گرههای بزرگ) و سرمایهگذاری بر مسائل کلان صحبت میکردند. باتوجه به اتفاق اخیر در حل گره ارتباط با عربستان سعودی، ناظر به مسائل داخلی، چه چشماندازی را درباره گشودهشدن گرههایی از این جنس در حوزههای رفاهی، معیشتی، مسائل اجتماعی و مبارزه با فساد که از وعدههای این دولت در مناظرات انتخاباتی هم بود، پیشروی کشور متصور هستید؟
دولت سیزدهم اتفاقاتی را در حوزه روابط خارجی رقم زد که بر مبنای شعار محوری این دولت از ایام انتخابات بود که همچنان هم درحال پیگیری آن است. ما نمونههای آن را در ارتباطات راهبردی جمهوری اسلامی با کشورهای همسایه شاهد بودیم، چون اولویت دولت، توسعه ارتباطات همسایگیاش است و ما ظرفیتهای بالایی هم در این زمینه داریم؛ هم در زمینه ارتباطات فرهنگی و هم ارتباطات اقتصادی، بهطوریکه بیشترین حجم تجارت خارجی ما با کشورهای همسایهمان است و این رویکرد در سیاست برخی دولتهای قبل کمتر مورد توجه بود. دولت سیزدهم در همین یک سال و اندی، ارتباط با کشورهای همسایه را در اولویت قرار داده که ظرفیت خوبی هم ایجاد کرده است. در ارتباطات راهبردی تلاش شد بر ضد یکجانبهگرایی در نظام بینالملل سیاستگذاری شود. به همین منظور به ارتباط با سایر کشورها از جمله روسیه و چین توجه شد و اخیرا نیز رئیسجمهور برای اجرایی کردن توافق راهبردی ایران با چین به این کشور سفر کردند که قدمی رو به جلو در مناسبات جمهوری اسلامی با دومین اقتصاد جهان و براساس منافع متقابل دو کشور بود. بر مبنای توافقاتی که در پکن انجام شد، در حوزههای مربوط به وزرای راه و شهرسازی و اقتصاد و نیز صنعت، معدن و تجارت اقداماتی صورت خواهد گرفت که کارهای مربوط به آن هم شروع شده است. این اتفاقات تحت تاثیر نوع نگاه و رویکرد دولت سیزدهم بر مبنای توسعه ارتباطات با کشورهای دوست بود. به این ظرفیتها پیشتر کمتر توجه شده بود. دولت به شعار خود عمل کرد و انشاءالله خروجی آن در حوزههای اقتصادی بروز خواهد کرد. درمورد ارتباط با کشور عربستان هم ۷ سال بود که گرهی در سیاست خارجی و در ارتباطات همسایگی ما رخ داده بود و بعد از سفر آقای رئیسجمهور به چین از آن گرهگشایی شد و در دستورکار قرار گرفت. درمورد رویکرد دولت نسبت به مبارزه با فساد هم باید عرض کنم کارهای مختلفی در دولت انجام شده که همه در مقاطع و زمانهایی که صورت گرفته اطلاعرسانی هم شده است؛ از جمله، حذف امضاهای طلایی. همچنین درگاههای مربوط به کسبوکار که درحال حاضر بهصورت برخط است، هم فرآیند را کوتاه کرده و هم مردم را از نگرانی برای گرفتن یک مجوز که باید از این اداره به آن اداره میرفتند، رها کرده. همچنین پیشتر دولت اسامی تعداد قابل توجهی از بدهکاران بانکی را رسما اعلام و منتشر کرد. این ناشی از همان شعارهایی بود که دولت اعلام کرد. ما نمونه این را در ادوار گذشته به این معنا نداشتیم. به علاوه در امتداد شعار دولت، چند ماهی است که بحث «گشت ارشاد مدیران» عملیاتی شده و ذیل بازرسی ویژه ریاستجمهوری شکل گرفته است و بر مبنای گزارشهای مردمی درمورد اهمال، کوتاهیها یا تخلفات مدیران بررسیهایی صورت میگیرد و در آن بخش که تخلف محرز شود، بازرسان به صورت نامحسوس در دستگاه مربوطه حضور مییابند و حتی شاید مدیران آن دستگاه متوجه نشوند. نمونه اخیر آن در یکی از شعبات بیمه تامین اجتماعی بود که درمورد مدیر مربوطه تصمیماتی اعمال شد. امیدواریم در آینده گزارشهای تصویری صداوسیما از برخی اقداماتی که در حال انجام و قابل رسانهای شدن است را داشته باشیم تا مردم در جریان عملیاتیشدن شعارهای دولت قرار بگیرند.
تا زیاد از بحث سیاست خارجی دور نشدهایم، درباره مسالهای که چند مدت اخیر در فضای رسانهها درباره احتمال تغییر مأموریت و نحوه همکاری آقای باقریکنی با تیم مذاکرهکننده ایرانی در جریان مذاکرات هستهای مطرح شده بود هم توضیح بفرمایید.
آقای باقری با قوت به ماموریتهایشان ادامه میدهند. معاون سیاسی وزارت خارجه الزاما نباید همهجا روی صحنه باشد. بسیاری از اتفاقاتی که در حال رقمخوردن است، محصول تلاشهای انقلابی ایشان است که مدتها روی آنها کار کارشناسی و پیگیری انجام شده و امروز در حوزه سیاست خارجی اطلاعرسانی میشود. ایشان دلسوزانه در این حوزه ایفای نقش میکنند.
در ابتدای توضیحاتتان به اهداف کلان دولت در زمینه دیپلماسی منطقهای، توسعه ارتباطات اقتصادی با دیگر کشورها و همچنین برنامهریزی برای تحقق وعدههای رئیسجمهور که مبارزه با فساد یکی از جدیترین آنها بود اشاره کردید. درمورد تاکید دولت بر توسعه روابط با کشورهای همسایه و همچنین درباره بحث توسعه مسیرهای ترانزیتی، راهگذر شمال- جنوب و سایر پروژههایی که مطرح بوده، اینطور احساس و برداشت میشود که گویی در برخی مقاطع، بخشی از بدنه دستگاهها و وزارتخانههای مربوطه، با برخی اهداف کلان دولت که در میانمدت و بلندمدت تعریف شده است، همدل نیستند. در این رابطه چه توضیحی دارید؟
ممکن است در یک دورهای در گذشته، انگیزهای برای پیگیری ارتباطات راهبردی با بخشهای مهمی از دنیا نبود و عملا دستگاه فکری سیاست خارجی متمرکز بر حل مسائل از کانال غرب بود. ما شواهد این امر را به صورت مستند داریم که برخی توافقات میتوانستند پیگیری شوند و به نتیجه برسند اما بهدلیل نوع نگاه و جهتگیری در دستگاه سیاست خارجی خیلی از گرهگشاییها که میشد انجام شود، پیگیری نشد.
تعداد قابل توجهی از مدیران میانی دولت قبل همچنان در این دولت مسئولیتهایی بعضا مهم برعهده دارند. آیا منظورتان این مدیران است؟
درباره این مدیران توضیح خواهم داد اما برای ما ملموس و مشهود است که در یک دورهای قبل از دولت سیزدهم، جهتگیریهای سیاست خارجی محدود به بخشی از دنیا بود. مفهوم شعارهای دولت سیزدهم هم همین بود که کل دنیا در ۴ کشور غربی خلاصه نمیشوند و ما در دنیا صد و اندی واحد سیاسی داریم که بسیاری از اینها با ما ارتباطات اقتصادی دارند و ظرفیت و تمایل بالایی برای ارتباط براساس احترام و تامین منافع وجود دارد. دولت فعلی از این بابت نسبت به گذشته انتقاد داشت و بنابراین در شعار و عمل سعی کرد نوع جدیدی از ارتباطات سیاسی را تعریف و دنبال کند که آثار و برکات آن را از سال گذشته تا به حال در اجلاس شانگهای، توافقاتی که در تهران انجام شد و سفرهایی که آقای رئیسجمهور به پکن و مسکو داشتند یا ارتباطات ما با کشورهای همسایه، میتوانید ببینید. همچنین در ارتباط با برخی طرحهای اقتصادی که جزء ارتباطات راهبردی ما با برخی شرکای اقتصادیمان است، مقدمات برخی کارها انجام شده و بهجد در حال انجام است. هرکدام از اینها در زمان انجام، اطلاعرسانی هم میشوند. البته میتوانم اطمینان بدهم که حتما درمورد کریدورهای شمال به جنوب و حتی شرق به غرب تمهیدات بسیار خوبی اندیشیده شده است و مقدمات آن فراهم شده و امیدواریم بهزودی عملیاتی شود. دولت در این زمینه، هم عزم جدی و هم انگیزه بالایی دارد و در مدت زمان قابل قبولی این کارها انجام خواهند شد.
همانطور که میدانیم، یکی از وعدههای اصلی رئیسجمهور در ایام انتخابات و بعد از آن، وعده ساخت مسکن بود. چقدر دراین خصوص گشایش اتفاق افتاده است؟ و یک مساله دیگر آنکه چند ماه قبل، ویدئویی از مخبر در رسانهها دست به دست شد که ایشان در مصاحبهای سخنانی درباره وعده مسکنی دولت مطرح میکند که از آن سخنان این برداشت در بین افکار عمومی به وجود آمد که گویی صحبتهای معاون اول با وعده مسکنی رئیسجمهور در تناقض است. در اینباره هم توضیح بفرمایید.
مساله مسکن از دغدغههای جدی آقای رئیسجمهور و دولت است. ما باید در طول سال تعداد قابلقبولی مسکن بسازیم تا تعادل عرضه و تقاضا در کشور حفظ شود، چون علاوهبر شعار دولت، مسکن نیاز فوری جامعه است. چند سال این توجه در کشور وجود نداشت و حتی در دولت قبل طرح مسکن مهر را که اتفاقا میتوانست مشکل افراد زیادی که جزء قشر محروم جامعه هم بودند حل کند، طرحی مزخرف معرفی و تا آخر دولت هم همان طرح را با توهین به استفادهکنندگانش افتتاح میکردند. اگر طی سالیان قبل هر سال تعداد قابلقبولی مسکن تولید میشد امروز تعادل عرضه و تقاضا به هم نمیخورد و از این جهت بحث مسکن دغدغه جدی این دولت است. آقای رئیسی هم نسبت به این مساله اهتمام ویژهای دارند و در دستورکارشان برای پیگیری قرار دارد. مرحوم مهندس قاسمی این مساله را پیگیری میکردند و مقداری کار جلو رفته بود و حالا با آمدن بذرپاش شما میبینید که ما هفتهای نیست که یک طرح اقتصادی در حوزه مسکن نداشته باشیم. اگر شما اخبار وزارت مسکن را دنبال کنید، ما بهطور هفتگی درگیر پروژههای مسکن هستیم که در یزد، پرند، بوشهر و... به بهرهبرداری رسیده یا میرسند. البته در بحث مسکن ما عقبافتادگی داریم و دولت قصد دارد از همه ظرفیتها برای حل این مشکل به نفع طبقات محروم استفاده کند. در مورد صحبت آقای مخبر، باید بگویم که مشکل مسکن یک مشکل کلی است و دولت باید هر طور که میتواند این مشکل را حل کند. به این شکل که اگر بتواند مسکن بسازد، حتما میسازد و اگر در برخی شهرستانها بتواند زمین در اختیار مردم قرار دهد، کمک میکند با حمایتهای تسهیلاتی و آورده خود مردم، آنها بتوانند سرپناهی برای خود بسازند. امیدوارم دولت بتواند به هدفگذاریاش در حوزه مسکن بهخصوص برای طبقات پایین جامعه و جوانان برسد، چون این بحث برای دولت مردمی بسیار مهم است. ویژگی بارز این دولت، ارتباط با مردم است و شخص رئیسجمهور به 31 کشور رفتهاند و دغدغه مردم به دولت منتقل میشود. دور دوم سفرها هم شروع و در سه استان انجام شده که بهرهبرداری و پیگیری طرحهای دور اول سفرهای ایشان در جریان است.
به جز توجه به آقای بذرپاش در وزارت راه و شهرسازی، درمورد آقای نوری در وزارت آموزشوپرورش هم دیده شد که بهدلیل مسمومیتهای سریالی دانشآموزان، افکار عمومی به ایشان توجه کردند و با وجود چنین شرایطی، طی ماه اخیر شاهد آن بودیم که هم وزیر آموزشوپرورش، هم وزیر راه و شهرسازی، در جلسههایی دیده شدند که به مناسبت اعلام موجودیت دو حزب سیاسی اصولگرا تشکیل شده بود. اتفاقی که رسانهای شد و این نگرانی را برای افکار عمومی به وجود آورد که در شرایط حساس حال حاضر کشور، دو وزیر دولت غیر از وعدههای کلان و مهمی که رئیسجمهور در ابتدای کار دولت مطرح کرد، دغدغههای پررنگ سیاسی هم دارند، در اینباره توضیح بفرمایید.
آقای نوری وزیر بسیار متدین، ولایتی، خدمتگزار، دلسوز و از بدنه آموزشوپرورش هستند و همیشه دغدغه آموزشوپرورش را داشتهاند. آقای بذرپاش هم واقعا مسئولیت سنگینی به دوششان است. مساله مسکن که در حوزه کارهای وزارت ایشان است شاید بهلحاظ فوریت بیشتر به چشم بیاید اما در حوزههای دیگر مثل جادهها و بزرگراهها و حملونقل هوایی و ریلی هم مسئولیت ایشان بسیار سنگین است؛ مثلا تا چند روز آینده 400 زنجیره واگن به ظرفیت ریلی کشور اضافه خواهد شد و این حدود 10، 15 لوکوموتیو است که واگنهای هم باری و هم مسافری به آنها متصل میشود که اتفاق بزرگی که در این خصوص رخ میدهد، استفاده از ظرفیت داخل است یا در مورد هواپیما کارهای خوبی دارد انجام میشود. بحث مسکن چون مبتلابه زیادی دارد بیشتر به چشم میآید اما کار این وزارتخانه در حوزههای وسیعی تعریف شده است. در همین هفته گذشته آقای بذرپاش چندین طرح بزرگراهی را در بوشهر و چند استان دیگر به انجام رساندند. دلیل اینکه آقایان در جلسهای که فرمودید شرکت کردند را رسانهها باید از خود آقایان بپرسند و آنها جواب دهند. این دو بزرگوار دو وزیر بخشهای مهم دولت هستند. آموزشوپرورش پایهای برای بسیاری از مسائل دیگر در کشور و وظایف وزارت راه هم مرتبط با زندگی جاری مردم است. من به شما قول میدهم که این دو عزیز با تمام وجود و ظرفیت درحال کار هستند و من میدانم آقای بذرپاش در این حوزه شبانهروز ندارند؛ حتی به مزاح به ایشان میگفتم که با این اهتمامی که شما به بخش مسکن دارید، باید نام مسکنهایی که از این به بعد افتتاح میشود را مسکن مهرداد بگذاریم. رئیسجمهور به نمایندگی از مردم مسئولیت بزرگی بر دوش این دو عزیز گذاشتهاند و این دو عزیز هم با تمام ظرفیت کار میکنند.
رئیسجمهور در سخنرانی روز 22 بهمن، از برنامه دولت برای امتداد و تسری رویکرد رهبری درخصوص عفوهای اخیر به دستگاههای زیرمجموعه دولت خبر داد و روز بعد از بستهای تحت عنوان «امتداد وحدت» رونمایی شد. درباره این بسته و بخشی از آن که بهطور مشخص به ایرانیان خارج از کشور مربوط میشد ابهاماتی وجود دارد. مثلا متر و معیار عفوهایی که شامل حال ایرانیان خارج از کشور خواهد شد به چه صورت است و دقیقا شامل حال چه افرادی خواهد شد؟
آن بسته یک مقدماتی را باید طی کند. تا امروز معرفی شده و قرار است ابعاد بیشتر آن هم در آینده اعلام شود. به نظر میرسد با توجه به اختیارات خوبی که رئیسجمهور بهعنوان رئیس شورای امنیت ملی دارند، گشایش خوبی در دولت نسبت به این حوزه صورت خواهد گرفت و بعضی مسائل را حل خواهد کرد.
اگر نکتهای درباره چشماندازهای پیش روی کشور طی ماههای آینده و سال جدید باقی مانده است، مطرح بفرمایید.
من میخواهم توصیهای هم به خودم و هم به شما بهعنوان رسانه جریان انقلاب داشته باشم. همه ما وظیفه داریم که در جامعه امیدآفرینی کنیم و این بحث کاملا عقلی، منطقی و یک الزام است، علاوهبر اینکه تاکید رهبری هم بر این مساله است. ایشان چندی پیش در جلسهای که داشتند، فرمودند که وظیفه همه ما از جمله رسانهها امیدآفرینی است و این یعنی دیدن نقاط قوت و برجستهکردن آن نزد افکار عمومی و امیدوار کردن جامعه نسبت به کارهایی که در حال انجام است. در همین چند هفته گذشته کارهایی انجام شد که برخی رسانهها حق مطلب را نسبت به آنها ادا کردند اما برخی رسانهها انگار علاقهای ندارند که مردم امیدوار باشند یا نقاط قوت نظام دیده شود، در نتیجه از کنار آنها گذشتند. شما اگر صفحه اول رسانهها را در همین چند هفته گذشته تورق کنید، این مساله کاملا برایتان مشهود خواهد بود. در دو هفته گذشته بزرگترین طرح آبرسانی و طرح محیطزیستی غرب آسیا در ارومیه توسط آقای رئیسجمهور افتتاح شد.
36 کیلومتر کانال با دهانه 5.5 متر زده شد تا آب به دریاچه ارومیه انتقال یابد و مانع از خشکیدن این دریاچه شود، چون این مساله از مسائل مهم محیطزیستی کشور و دارای اهمیت جهانی است. این کار با هزینه بالایی انجام شد. گرچه این طرح از دولت قبل شروع شده بود و آقای رئیسجمهور هم متواضعانه از تمام افراد دخیل در این پروژه در دولت قبل و فعلی قدردانی کردند. همزمان شاهد افتتاح واحد سوم بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی در ارومیه که مجموع ظرفیت نیروگاه را به حدود ۱۴۰۰ مگاوات رساند را داشتیم. بلافاصله در بوشهر تاسیسات عظیم آبشیرینکن برای مردم افتتاح و کام مردم شیرین شد. پروژهای که همه تجهیزات و کارشناسان آن هم ایرانی بودند. درحال حاضر 50 درصد آب شرب مصرفی مردم بوشهر که از خلیجفارس تامین میشود، بهوسیله این تاسیسات، فرآیند شیرینسازی را طی میکند. از طرفی پروژهها در فاز 14 پارسجنوبی به دست مهندسان و متخصصان داخلی انجام شد؛ این درحالی بود که بسیاری از متخصصان کشورهای خارجی در ادوار قبل از جمله فرانسویها کار را رها کرده و رفته بودند. فاز 14 افتتاح شد و فاز 11 هم بهزودی افتتاح خواهد شد. این کارها واقعا کارهای بزرگ و البته هزینهبری هستند. نکته مهم در این میان آن است که این کارها تماما با استفاده از ظرفیت داخلی انجام شدهاند و همه این اتفاقات در حالی صورت گرفته که اشرار دنیا همگی با هم با تحریمها و آشوب پاییز تلاش کردند مانع ایجاد کنند. در این آشوب اخیر که طراحی کردند، تلاش شد فشار امنیتی ایجاد کنند و کارها را عقب بیندازند که خدا را شکر با پشتوانه مردم بساط اینها جمع شد. علاوهبر آن رئیسجمهور هفته گذشته یک بیمارستان هزار تختخوابی در 18 طبقه که در تاریخ جمهوری اسلامی بینظیر است را افتتاح کردند که پیشرفتهترین امکانات را دارد و کاملا هوشمند و بهروز است و ما نمونه مشابه آن را نداشتهایم. اینها نقاط امیدبخش هستند و نشان میدهند که کشور با همه فشارها و سنگاندازیهای دشمنان رو به جلو حرکت میکند و کارهای بزرگی در حال انجام است. اجرای طرح انتقال آب از خلیجفارس به فلات مرکزی مربوط به همین یک ماه پیش است. همه دولتها شعار این کار را داده بودند اما کسی آن را اجرایی نکرده بود. این کار با تدبیر دولت سیزدهم انجام شد و امیدواریم ظرف سهسال و نیم آینده آب از خلیجفارس به فلات مرکزی ایران انتقال یابد و مشکل آب این منطقه برطرف شود. پروژههای دیگری هم هستند که در چند هفته آینده توسط خود آقای رئیسجمهور افتتاح خواهند شد و همگی پروژههای بزرگی هستند که مشکلات مردم را برطرف خواهند کرد. افتتاح چند سد و طرح آبی که در بوشهر افتتاح شد، برای مردم آن منطقه اتفاق بینظیری است و مشکل آنها را برطرف میکند. بعضی از کارها هم که ابعاد ملی دارند، مثل افتتاح فازهای پارسجنوبی. درمورد همین پروژه آبشیرینکن شاهد آن هستیم که کشورهای خارجی از صفر تا صدش را برای کشورهای حاشیه خلیجفارس انجام میدهند، درحالیکه ما با کمک متخصصان و جوانان ایرانی آن را به انجام رساندیم. ما باید این خدمات را مطرح کنیم، چون این افتخارات فقط مختص دولت نیست، بلکه خدمات نظام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی و در راستای تدابیر رهبر انقلاب برای خدمترسانی به مردم است. دولت هم بهعنوان مجری و نوکر مردم این کارها را جلو میبرد. وظیفه همه ماست که در مقابل حجم تخریبی که بهصورت هدفمند، رسانههای خارجی با همکاری برخی عناصر وابسته در داخل نسبت به دولت و نظام و امید مردم انجام میدهند، این افتخارات را اطلاعرسانی کرده و به مردم نشان دهیم. چون هدف جریان بداخلاق، ناامیدکردن مردم است. وظیفه تکتک ماست که طراحی دشمن را خنثی کرده و نقاط امیدبخش را سر دست بگیریم و به اطلاع مردم برسانیم.
از اینکه در برخی حوزهها که حوزههایی تخصصی هستند ورود نکردم، عذرخواهی میکنم. چون ترجیح میدهم کسانی که مسئول آن کارها هستند و به آن احاطه کامل دارند و با درک جمیع جهات مساله میتوانند درباره آن اظهارنظر کنند، درمورد آنها صحبت کنند و این مسئولیت را به انجام برسانند.