دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در همایش فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند گفت: «این همایش نیامده است که فضای مجازی‌هراسی ایجاد کند؛ چراکه دشمن هرکس جهل اوست پس شناخت فضای مجازی باعث می‌شود که از این فناوری به‌نحو مطلوب استفاده کنیم و اگر این فضا را نشناسیم، استعمار نوین کار خودش را خواهد کرد.»
وی با تاکید بر نگاه گذشته افزود: «دوران کرونا فرصتی در درک تمهیدات اجتماعی- فناورانه ایجاد کرده است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: «عمده نظریات علمی در قرن ۱۹ نگاشته شد و قرن ۲۰ علم برای دفاع شد و اقتدار علمی در جنگ سرد از زحمات دانشمندان استخراج شد، در این دوران غلبه فیزیک را شاهد بودیم و در قرن ۲۱ شاهد اتفاقات جدیدتری هستیم و این دوران علم برای امنیت نام گرفت که هم‌اکنون ما در این دوره زندگی می‌کنیم، در دوران علم برای دفاع با سخت‌افزار‌ها روبه‌رو بودیم.» دکتر طهرانچی تصریح کرد: «در بحث علم برای امنیت، اگر به پیشگامی در علم و فناوری نپردازیم به لحظه اسپوتنیک نزدیک می‌شویم که در این لحظه توجه به علم و فناوری لازم است و اگر بخواهیم رهبری را در دنیا تامین کنیم باید به علم روی بیاوریم و سرآمدی خود را حفظ کنیم.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «درحال‌حاضر سرمایه انسانی از منظر فرهنگی و زیستی مورد هجمه قرار گرفته و درگیری نوین در کشورها این است که می‌گویند دنیا ازسوی افراد تحصیلکرده حکمرانی می‌شود. اتفاقا همه بحث این است که بدانیم سرمایه انسانی سرمایه اولیه هر کشوری است، البته در این دوره سرمایه‌های فرهنگی و زیستی هم مهم هستند.»
دکتر طهرانچی گفت: «تجارت غذای دنیا در دست چند شرکت چندملیتی بین‌المللی است و تاکنون بیش از ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار مبتلا به کرونا جان‌شان را از دست داده‌اند.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: «فضای مجازی در تربیت موثر است، اما تربیتی که حکمرانی آن در جای دیگری است. هیچ حکمران عاقلی حکمرانی آموزش‌وپرورش خود را به دیگری واگذار نمی‌کند.»
دکتر طهرانچی گفت: «منطق فناوری برای کم کردن دغدغه انسان و در هر فناوری حکمرانی بر دو پایه علم و حکمت است. منافع مردم و ارزش‌گذاری نزد خداوند رب‌العالمین است. در فضای مجازی اسم و منافع للناس است و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که منافع مردم بیشتر شود؛ چراکه فضای مجازی در ارکان نظام تعلیم و تربیت ورود کرده است.»
حکمرانی فرهنگی فضای مجازی را نادیده گرفتیم
رسول جلیلی، رئیس دانشگاه صنعتی‌شریف یکی دیگر از سخنرانان همایش فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند گفت: «امام فرموده‌اند که دانشگاه کارخانه آدم‌سازی است و آدم‌سازی مستلزم تربیت است و تربیت با جهان بینی ما درهم‌تنیده شده و منظور ما از تربیت خدامحوری و اسلام‌محوری است.»
وی افزود: «در بین ۴ مقوله آموزش، پژوهش، فناوری و فرهنگ باید گفت که غریبانه‌ترین و مهم‌ترین کلمه فرهنگ است اما به آن توجه نمی‌شود و همیشه به تعداد مقالات می‌بالیم و تربیت انسان را بولد نمی‌کنیم و باید امروزه عزادار آن باشیم.»
رئیس دانشگاه شریف ادامه داد: «برخی‌ها در حد معاون وزیر مقاله نوشته‌اند و سکو را بی‌اهمیت شمرده‌اند و مقالات را بالا برده‌اند و گفته‌اند تعداد آن را افزایش دهیم. نتایج اتفاقات آبان ۱۴۰1 به این دلیل است که حکمرانی فرهنگی فضای مجازی را نادیده گرفتیم.»
سهم آموزش در حوزه هوش‌مصنوعی ناچیز است
سعیدرضا عاملی، عضو شورای عالی فضای مجازی در این همایش گفت: «رابطه فناوری با فرهنگ و دین و ارزش‌ها وقتی بیان می‌شود شاهد موضوعات پیچیده‌ای می‌شویم؛ چراکه هوش‌مصنوعی و فناوری‌ها در رقابت با انسان بوده و بازتولید انسان هستند و به این‌صورت روش جدید زندگی را بیان می‌کنند.»
وی درباره سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش هوش مصنوعی ادامه داد: «اعتبار آموزش هوش مصنوعی از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۷ یک میلیارد دلار درنظر گرفته شده است و در سال ۲۰۲۵ به ۶ میلیارد دلار می‌رسد اما درحال‌حاضر هوش‌مصنوعی سهم کمی در حوزه آموزش عالی دارد.»
عاملی افزود: «شرکت‌های آموزشی که ایجاد شده‌اند، نوعی انحصار نرم‌افزاری را به‌وجود آورده‌اند. فرهنگ برآمده از هوش‌مصنوعی بسیار متفاوت‌تر از فضای چهره‌به‌چهره است. حافظه مجازی بخشی از حافظه فیزیکی را گرفته، برای مثال شماره تلفن‌ها کمتر در ذهن افراد به‌خاطر می‌نشیند، اما در فضای مجازی وجود دارند و انسان ریسک‌پذیری خود را از دست می‌دهد.»
چند اثر به همایش فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند رسید؟
عزیز نجف‌پور، رئیس واحد الکترونیک دانشگاه آزاد اسلامی هم در همایش روز گذشته گفت: «در برگزاری همایش فقط خود را محدود به مقاله نکرده‌ایم، بلکه با دانش ضمنی و تجربه زیستی به‌سمت تجربیات روی آورده‌ایم و از ایده‌ها و محصولات این زمینه استفاده می‌کنیم و فراخوانی از آنها در این همایش خواهیم داشت.»
نجف‌پور در پایان گفت: «در این همایش بیش از ۱۰۰ مقاله علمی و پژوهشی، و بیش از ۳۵۰ گزارش از تجربیات سازمانی و فردی، بیش از ۵۰ محتوای فرهنگی و تربیتی ارائه شده، بیش از ۶۰ معرفی محصول و نرم‌افزار فرهنگی و بیش از ۴۰۰ ایده استارتاپی در زمینه فرهنگی و تربیتی ارائه شده است.»