لیزا کورتیس، معاون سابق رئیس‌جمهور ایالات‌متحده و مسئول بخش آسیای جنوبی و مرکزی در شورای امنیت ملی این کشور از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، در مقاله‌ای باعنوان «آخرین و بهترین شانس هند» که در وبسایت فارن‌افرز منتشر شده، به تحلیل چرایی نزدیکی هند با روسیه بر سر جنگ اوکراین پرداخته است. در ادامه ترجمه این مقاله را می‌خوانید.
بی‌طرفی هند در جنگ اوکراین آسیب‌پذیری آن را آشکار کرده است. دهلی‌نو برای تدارکات نظامی خود به روسیه وابسته است، بنابراین اگرچه روسیه در تلاش برای بازآفرینی امپراتوری سابق خود، حاکمیت ارضی اوکراین را آشکارا نقض می‌کند اما هند ترجیح داده در این میان سکوت پیشه کند. هند به‌عنوان یک مستعمره سابق به‌خوبی می‌داند که قربانی شدن در چنگال امپریالیسم چگونه است وعلاوه‌بر آن تمامیت ارضی آن هم توسط یک قدرت اقتدارگرای دیگر - یعنی چین - تهدید می‌شود، اما با وجود این سکوت پیشه کرده و به‌نظر می‌رسد هند در چنگال مسکو گرفتار شده است.
تا حدودی نگرانی‌های دهلی‌نو قابل‌درک است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از قطع تجارت با کشورهایی که تهاجم او را محکوم می‌کنند، باکی نداشته اما با نگاهی گسترده‌تر رویکرد دهلی‌نو کوته‌بینانه و مخاطره‌آمیز است. این امر رویه خطرناکی را که رفتار بی‌پروای روسیه در سایر نقاط جهان ایجاد می‌کند، نادیده می‌گیرد. به‌علاوه پوشش دیپلماتیکی برای چین - برجسته‌ترین حامی بین‌المللی مسکو - نیز فراهم می‌شود تا رفتار بد روسیه را نادیده بگیرد. اگرچه انتقاد از این تهاجم ممکن است روابط هند با روسیه را بدتر کند، اما امتناع از موضع‌گیری می‌تواند سبب دور شدن یک کشور قدرتمندتر از آن نیز شود؛ ایالات‌متحده.
چشم‌انداز ناراحت کردن واشنگتن باید برای سیاستگذاران هند نگران‌کننده باشد. ایالات‌متحده به یکی از مهم‌ترین شرکای دهلی‌نو تبدیل‌شده است، به‌ویژه زمانی که هند تلاش می‌کند در مقابل تجاوز چین در هیمالیا مقاومت کند. اگرچه واشنگتن از اینکه دهلی‌نو از محکوم کردن تجاوز روسیه خودداری کرده است، خرسند نیست، اما سیاستگذاران هندی با خود محاسبه کرده‌اند که کشورشان آنقدر در تلاش‌های ایالات‌متحده برای مقابله با چین مرکزی است که هند دربرابر واکنش‌های احتمالی آمریکا مصون خواهد ماند. تا اینجا حق با آنها بوده است. ایالات‌متحده تنها انتقادهای خاموشی از بی‌طرفی هند انجام داده است، بااین‌حال صبر واشنگتن بی‌پایان نیست و هرچقدر جنگ روسیه بدون تغییر موضع هند ادامه یابد، احتمال اینکه ایالات‌متحده هند را به‌عنوان یک شریک غیرقابل‌اعتماد ببیند، بیشتر خواهد شد. درنهایت دهلی‌نو باید بین روسیه و غرب دست به انتخاب بزند.
هند باید غرب را انتخاب کند. ایالات‌متحده و متحدان آن می‌توانند بیشتر از روسیه - ازنظر دیپلماتیک، مالی و نظامی - به هند خدمات ارائه دهند. آنها بهتر می‌توانند به دهلی‌نو کمک کنند تا در مقابل چین ایستادگی کند. در کوتاه‌مدت این تغییر جهت‌گیری ممکن است تامین تدارکات را برای ارتش هند دشوار کند، اما تهاجم روسیه قبلا توانایی مسکو برای تامین تجهیزات هند را تضعیف کرده است، پس دهلی‌نو با ملحق شدن به آمریکا و اروپا چیز زیادی برای از دست دادن ندارد و باید از تهاجم روسیه به‌عنوان فرصتی برای دور شدن جسورانه از مسکو استفاده کند.
وقتی صحبت از جنگ به‌میان می‌آید، هند در میان دموکراسی‌های جهان یک استثناست. ایالات‌متحده، کانادا، تقریبا تمام اروپا و چندین کشور در آسیا و اقیانوسیه - ازجمله استرالیا، ژاپن، نیوزیلند، کره جنوبی و تایوان - روسیه را به‌دلیل تهاجم به اوکراین محکوم و تحریم کرده‌اند اما در مقابل، هند بی‌طرف مانده است.
درواقع دهلی‌نو حتی از مسکو حمایت نیز کرده است. هند برخلاف اکثر کشورهای جهان، از آغاز جنگ، روابط اقتصادی خود را با روسیه افزایش داده است. براساس گزارش نیویورک‌تایمز، خرید نفت خام هند از روسیه از 33.000 بشکه در روز در سال 2021 به 33.000 بشکه در روز در ماه مارس و سپس به 700.000 بشکه در روز در آوریل [2022] رسیده است. واردکنندگان هندی، گاز طبیعی مایع روسیه را در بازار به‌اصطلاح نقدی با قیمت‌های تخفیف یافته خریداری می‌کنند. خریدهای هند هنوز بسیار کمتر از خریدهای کشورهای اروپایی است، اما کشورهای اروپایی درتلاشند وابستگی خود به مسکو را به‌شدت کاهش دهند. در مقابل، هند یک‌راه نجات احتمالی را به روسیه داده است.
درحال‌حاضر مقامات ایالات‌متحده با رفتار هند مدارا کرده‌اند. آنها درک می‌کنند که این کشور به سخت‌افزار نظامی روسیه متکی است و می‌دانند که هند نمی‌تواند یک‌شبه وابستگی خود را قطع کند اما تفاوتی بین بی‌طرفی و حمایت وجود دارد، و از آنجا که جنایات روسیه افزایش‌یافته و هند همچنان به واردات مقادیر زیادی نفت خام و گاز روسیه ادامه می‌دهد، واشنگتن ممکن است به دهلی‌نو به‌عنوان یک عامل توانمند‌ساز برای روسیه نگاه کند. برای حفظ روابط عمیق ایالات‌متحده با هند، سیاستگذاران ایالات‌متحده می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که هند تهاجم روسیه را تسهیل نمی‌کند.
آنها همچنین می‌خواهند دهلی‌نو به دیگر تامین‌کنندگان نظامی روی آورد. اگر هند این کار را نکند، افزایش انتقال فناوری‌های پیشرفته دفاعی واشنگتن به دهلی‌نو برای ایالات‌متحده دشوارتر خواهد شد، زیرا واشنگتن نمی‌تواند تجهیزات پیشرفته خود را در معرض سامانه‌های روسی قرار دهد. به‌علاوه، براساس قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها، هند حتی ممکن است به‌دلیل روابط خود با مسکو با مجازات اقتصادی روبه‌رو شود.
هند اخیرا یک سامانه دفاع هوایی اس-400 را از روسیه خریداری کرده است و اگر جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده تصمیم به چشم‌پوشی از این مجازات به دلایل امنیت ملی بگیرد، ممکن است مقامات هندی با محدودیت دسترسی به دریافت وام از موسسات مالی ایالات‌متحده و ممنوعیت تراکنش‌های بانکی مواجه شوند. پیش‌تر به‌نظر می‌رسید کاخ سفید در مسیر برای لغو تحریم‌ها قرار دارد، اما این شرایط قبل از حمله روسیه به اوکراین در 24 فوریه بوده. حالا دیگر مشخص نیست که دولت بایدن چه خواهد کرد.
خوشبختانه نشانه‌هایی وجود دارد که هند ممکن است شروع به کاهش روابط نظامی خود با مسکو کند. این کشور طی چندسال گذشته به‌تدریج واردات دفاعی خود از روسیه را کاهش داده و رسانه‌های هندی اخیرا گزارش داده‌اند که دهلی‌نو برنامه‌های ارتقای هواپیمای جنگنده روسی سوخو 30 خود را لغو کرده است، زیرا جنگ اوکراین، تامین لوازم‌یدکی را برای دهلی‌نو دشوارتر کرده است. در ماه جاری نیز هند مذاکرات با روسیه را برای خرید 10 بالگرد هشدار زودهنگام هوابرد کا-31 به‌دلیل نگرانی درمورد توانایی مسکو برای انجام این سفارش متوقف کرده اما 80 درصد از ذخایر نظامی کنونی این کشور هنوز از تجهیزات روسی تشکیل شده اند.
برای هند کاهش وابستگی به تجهیزات نظامی روسیه فقط مبنای اخلاقی ندارد، بلکه به پیشبرد اهداف نوسازی نظامی نیز کمک خواهد کرد. همان‌طور که روسیه فقیرتر و منزوی‌تر می‌شود، کمتر و کمتر می‌تواند به ارتش هند کمک کند (واقعیتی که سفارش‌های لغوشده نشان می‌دهد)، زیرا روسیه تسلیحات باکیفیت کمتری برای فروش خواهد داشت و باید بیشتر روی تکمیل ذخایر نظامی خود تمرکز کند، به‌ویژه چون دسترسی به فناوری‌های حیاتی غربی را از دست خواهد داد، پس دهلی‌نو باید به‌سرعت برای یافتن کشورهای دیگری که لوازم‌یدکی و ارتقای تجهیزات ساخت روسیه را انجام می‌‌دهند، حرکت کند. در درازمدت نیز هند باید بر افزایش تولیدات نظامی داخلی خود تمرکز کند تا برای دفاع ملی خود کمتر به سایر کشورها وابسته شود.
هند به دلایلی فراتر از نیازهای نظامی خود از محکوم کردن تهاجم روسیه امتناع کرده است. مسکو مدت‌هاست از هند حمایت دیپلماتیک کرده است- ازجمله درباره کشمیر- و دهلی‌نو از دشمنی با یک دوست خودداری می‌کند اما در سال‌های اخیر روسیه بسیار کمتر قابل‌اعتماد شده است. به‌عنوان‌مثال روسیه اخیرا به پاکستان که شاید بزرگ‌ترین دشمن هند است، روی آورده است. سال گذشته، لاوروف از اسلام‌آباد بازدید کرد و متعهد شد که مسکو همکاری‌های نظامی خود را با پاکستان تقویت خواهد کرد و یک خط لوله گاز 2.5میلیارد دلاری بین شهرهای پاکستان خواهد ساخت که اولین سرمایه‌گذاری بزرگ اقتصادی روسیه در پاکستان در 50 سال گذشته است.
نکته نگران‌کننده‌تر برای دهلی‌نو، انتشار بیانیه مشترک تاریخی پکن و مسکو بود. در 4 فوریه، پس از دیدار بین ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین، یک سند بیش از 5هزار کلمه‌ای منتشر شد که دوران جدیدی از روابط عمیق چین و روسیه را نشان می‌دهد. این مشارکت در بدترین زمان ممکن برای هند رخ داد. در ژوئن 2020، پکن و دهلی‌نو پس از اینکه چین ماه‌ها به‌طور عمدی نیروهای خود را در چندین نقطه در امتداد مرز دو کشور مستقر کرده بود، با هم درگیر شدند. در این نبرد 20 سرباز هندی و حداقل چهار سرباز چینی کشته شدند که اولین کشته شدن در امتداد مرز مورد مناقشه از سال 1975 بود.
پس از این درگیری، دهلی‌نو برای کمک دیپلماتیک به مسکو متوسل شد و امیدوار بود که روسیه بتواند تنش‌ها را کاهش دهد و از درگیری همه‌جانبه جلوگیری کند. مقامات هندی معتقد بودند روسیه بیش از هر کشور دیگری در پکن نفوذ و اهرم دارد، بنابراین ممکن است بتواند چین را وادار به عقب‌نشینی کند. مسکو میزبان نشست سه‌جانبه مجازی وزرای خارجه روسیه، چین و هند بود.
اما درنهایت این واشنگتن بود که در زمان بحران از هند با حمایت مادی و معنوی پشتیبانی قوی‌ای کرد. این کشور علنا متعهد شد که درکنار هند در تلاش‌های این کشور برای حفاظت از حاکمیت ارضی خود بایستد و اجاره دو پهپاد جاسوسی ام‌کیو-9 بی را به دهلی‌نو تسریع بخشد. واشنگتن همچنین تجهیزات نظامی زمستانی را به سربازان هندی داد. مهم‌تر از همه، واشنگتن تبادل اطلاعات با دهلی‌نو را افزایش داد. این امر نقطه عطفی در روابط هند و ایالات‌متحده بود. قبل از این درگیری، سیاستگذاران هندی فعالانه بحث می‌کردند که آیا هند می‌تواند برای حمایت از ایالات‌متحده در درگیری با چین حساب باز کند یا خیر. اقدامات واشنگتن به‌وضوح نشان داد که پاسخ مثبت است.
در سال‌های پس از آن، روابط بین دو کشور قوی‌تر شده است. راهبرد هند-اقیانوسیه ایالات‌متحده که در اواسط فوریه منتشر شد، به‌وضوح نشان می‌دهد که هند نقش مهمی در تلاش‌های واشنگتن برای رقابت با پکن ایفا می‌کند. دولت بایدن در ماه آوریل با میزبانی از گفت‌وگوی 2+2 بین وزرای امور خارجه و دفاع ایالات‌متحده و هند اهمیت روابط را تایید کرد.
متحدان ایالات‌متحده هم تا حد زیادی از این کشور در رابطه با هند پیروی کرده‌اند. نخست‌وزیر وقت بریتانیا، بوریس جانسون در ماه آوریل به هند سفر کرد تا مذاکرات بر سر توافق تجاری بریتانیا و هند را پیش ببرد و صدور مجوز برای صادرات نظامی بریتانیا را تسهیل کند. سه روز بعد، رئیس کمیسیون اروپا، اورزولا فون در لاین، از دهلی‌نو بازدید کرد؛ جایی که او و مودی برای ایجاد یک شورای تجارت و فناوری مشترک و ازسرگیری مذاکرات در مورد توافقنامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا و هند به توافق رسیدند.
نتیجه‌گیری
همه این اقدامات به هند نشان داده که شراکت با غرب مطلوب است اما اگر ایالات‌متحده می‌خواهد دهلی‌نو را بیشتر به اردوگاه خود منتقل و از مسکو دور کند، باید اقدامات بیشتری انجام دهد. واشنگتن می‌تواند به دهلی‌نو دسترسی بیشتری به فناوری‌های حساس ایالات‌متحده بدهد که توانایی‌های دفاعی هند را افزایش می‌دهد، همچنین می‌تواند مشوق‌هایی برای شرکت‌های خصوصی ایالات‌متحده برای توسعه و تولید مشترک تجهیزات نظامی با فناوری پیشرفته در هند ارائه کند. گزارش‌های اخیر رسانه‌ها نشان می‌دهد که واشنگتن ممکن است با ارائه یک بسته ۵۰۰ میلیون دلاری تامین مالی نظامی خارجی برای تشویق هند به خرید تسلیحات آمریکایی، گامی در این مسیر بردارد (البته با توجه به الزامات دفاعی قوی هند، این مقدار هنوز کم است).
کاری که واشنگتن نباید انجام دهد فشار بر هند برای انتقاد از روسیه است. دهلی‌نو به‌شدت برای داشتن یک سیاست خارجی مستقل ارزش قائل است اما مقامات ایالات‌متحده می‌توانند واضح باشند که اگر این کشور اتکای خود به سامانه‌های نظامی روسیه را کاهش دهد، کمک بیشتر و سریع‌تری به هند ارائه خواهند کرد. ایالات‌متحده همچنین می‌تواند با تشویق کواد برای همکاری درباره اوکراین در حوزه‌های سیاستی -که همه اعضا می‌توانند موافق باشند- به جذب هند کمک کند. به‌عنوان‌مثال درطول مذاکرات 2+2، مقامات هند و ایالات‌متحده درمورد چگونگی مقابله با کمبود سوخت و مواد غذایی جهانی ناشی از جنگ بحث کردند.
برای هند پذیرش نزدیکی به غرب ممکن است ناراحت‌کننده باشد. دهلی‌نو دارای یک سنت افتخارآمیز از خودمختاری راهبردی است و جهانی چندقطبی را ترجیح می‌دهد که در آن مجبور نباشد بین بلوک‌های ژئوپلیتیک اصلی یکی را انتخاب کند. پکن این نکته را می‌داند و خوشحال است که از نگرانی‌های هند سوءاستفاده می‌کند. این کشور از وضعیت فعلی لذت می‌برد، زیرا درگیری را فرصتی برای جلب نظر هند با وعده‌های دنیای چندقطبی و درعین‌حال ایجاد شکاف بین دهلی‌نو و واشنگتن می‌داند.
اما هند باید تشخیص دهد که در چنین نظامی بازنده خواهد بود. نسخه چندقطبی چین و روسیه ترسیم مجدد مرزها را برای قدرت‌های اقتدارگرا با اهداف تجدیدنظرطلبانه آسان‌تر می‌کند؛ همان کاری که چین امیدوار است در هیمالیا انجام دهد. بیانیه مشترک پکن و مسکو باید بر این نکات تاکید کند. در بخشی از این سند، هر دو کشور از راهبرد هند-اقیانوسیه ایالات‌متحده که نویدبخش همکاری قوی‌تر با هند است، انتقاد کرده‌اند.
اما بهترین راه برای هند در جهت محافظت از خود این است که به کارت بازی در دست چین و روسیه تبدیل نشود. این امر بدان معناست که دهلی‌نو باید مشارکت خود را با ایالات‌متحده تعمیق بخشد؛ کشوری که بهترین موقعیت را برای کمک به هند در دستیابی جاه‌طلبی‌های خود برای تبدیل به یک قدرت بزرگ دارد.