طی سال‌های اخیر به دلیل شرایط اقتصادی کشور، هر از گاهی شاهد برپایی مطالبات کارگری در استان‌های مختلف بوده‌ایم. مطالباتی که گاه بهانه آن عدم پرداخت چندین ماهه حقوق می‌شود و گاهی هم به دلیل شرایط سخت و ناکافی بودن پرداختی‌ها، صدای اعتراض کارگران بلند می‌شود، اما فصل مشترک بسیاری از آنها این است که عموما در ابتدای شروع این اعتراضات، مسئولان اعتنایی به آن و خواسته کارگران ندارند. قشری که در طول این سال‌ها هر‌گاه از عملکرد مسئولان بالاسری خود گلایه داشتند، فعالان دانشجویی را در کنار خود دیدند. فعالانی که تلاش کردند تا به‌زعم خود، صدای این قشر را زودتر به گوش مسئولان مربوطه برسانند و شاید بتوان مهم‌ترین نمونه آن را ماجرای اعتراضات هفت‌پته معرفی کرد. البته ورود دانشجویان در این موضوع به یک دولت و یک برهه خاص محدود نمی‌شود و هر زمانی که نیاز بود، تلاش کردند تا در اولین قدم بستر را برای رسیدن به نتیجه این مطالبات آماده کنند و از طرف دیگر از مصادره شدن این مطالبات به نفع جریان‌های خاص که نتیجه‌ای جز در حاشیه رفتن اصل این مطالبات نداشته، بگیرند. این روزها هم که استان بوشهر با اعتراضات صنفی کارگران پالایشگاهی روبه‌رو است، فعالان دانشجویی تلاش دارند تا بستر را برای بررسی همه‌جانبه و به نتیجه رسیدن این مطالبات مهیا کنند. بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر هم پنجشنبه 4 اسفند ماه در برنامه‌ای با عنوان «اغتشاش خارج از ساختار نه! اعترض داخل ساختار هم نه؟» به سراغ علیرضا میرغفاری، رئیس کانون صنفی کارگران مجتمع گاز پارس جنوبی رفت تا شرایط مطالبه این کارگران را مورد بررسی قرار دهد. در این گزارش مشروحی از این نشست که به صورت زنده پخش شده بود، آورده شده است.
او در ابتدا با بیان اینکه مجتمع گاز پارس جنوبی در محدوده ویژه آزاد اقتصادی پارس قرار گرفته و چندین سال است که مطالبات بی‌جواب مانده، گفت: «البته بعد از چندین سال تقاضا بالاخره توانستیم انجمن‌های صنفی کارگری را شکل بدهیم. یعنی بعد از اینکه اولین انجمن صنفی شکل گرفت، دیدیم که پالایشگاه‌های 12گانه، توانستند یکی‌یکی انجمن‌های صنفی خود را ایجاد کنند. ما نیز با توجه به اینکه مجتمع گاز پارس جنوبی در محدوده شهرستان‌های عسلویه و کنگان قرار داشته، الزام‌مان این بود که با ایجاد نهاد بالادستی بتوانیم هم به وحدت رویه در این حوزه برسیم و هم مطالبات را به‌صورت یکپارچه بیان کرده و بستر برای استفاده از خرد جمعی را فراهم کنیم.»
میرغفاری بیان داشت: «انجمن‌های صنفی‌ای که در پالایشگاه‌های مختلف شکل گرفته بود، بعضا ضعف‌هایی را داشتند که تلاش کردیم تا با ایجاد کانون صنفی، بتوانیم این ضعف‌ها را پوشش دهیم. تا پیش از راه‌اندازی این کانون، مطالبات را از طریق انجمن صنفی دنبال می‌کردیم و درنهایت توانستیم مجوز این کانون را طی پروسه‌ای 7 ماهه دریافت کنیم. خوشبختانه در این مدت هم پاره‌ای مطالبات وصول شده و بخشی از پالایشگاه‌ها به‌خصوص آنهایی که تعامل خوبی با مجموعه مدیریتی خود داشتند، توانستند در این زمینه موفق عمل کنند، با‌این‌حال غالب مطالبات به نتیجه نرسید. به‌طور مثال ما در بحث حقوق و دستمزد خواهان طبقه‌بندی مشاغل به‌صورت صحیح و کامل هستیم. این طرح به ماده 48 قانون کار اشاره دارد که براساس آن باید کمیته دائمی طبقه‌بندی مشاغل شکل بگیرد که در آن باید نماینده‌ای از کارگری و نماینده‌ای از کارفرما حضور داشته باشد اما این کمیته تا امروز تشکیل نشده است.»
4 مطالبه اصلی کارگران مجتمع گاز پارس جنوبی
رئیس کانون صنفی کارگران مجتمع گاز پارس جنوبی به مشکلات رانندگان خودروهای استیجاری اشاره و تصریح کرد: «مشکلات این بخش را نزدیک به 2 سال است که پیگیری می‌کنیم اما تا امروز به نتیجه نرسیده است. متاسفانه این رانندگان از ابتدایی‌ترین حقوق قانون کار هم محروم هستند، تا جایی‌که آنها از مصوبات شورای عالی کار که بحث حقوق و دستمزد را تعیین می‌کنند هم محروم بوده و این مصوبات برای آنها اجرا نمی‌شود. همچنین بیمه تامین اجتماعی و مرخصی هم شامل حال آنها نمی‌شود. تا جایی‌که برخی از آنها 70 تا 120 روز در محل کار حاضر بوده و بالطبع از خانواده‌هایشان دور هستند. در یک کلام آنها هیچگونه امنیت شغلی ندارند. به همین دلیل آنها با کوچک‌ترین اعتراضی از مجتمع اخراج می‌شوند.»
او گفت: «موضوع بعد که پیگیری می‌کنیم مربوط به ساماندهی خدمات رفاهی به‌خصوص در بحث خوابگاه‌ها و کمپ‌های اسکان کارگری است. امروز قریب به ۱۴ هزار نیروی کار در بخش پیمان‌کاری در حال کار است، اما متاسفانه کمپ‌ها و خوابگاه‌های مسکونی برای آنها ساماندهی نشده‌اند. از طرفی هم بخش قابل توجهی از این نیروها، از نقاط مختلف کشور آمده‌اند و کارفرما موظف است که برای آنها محل اسکان در نظر بگیرد. نکته دیگر فاصله زیاد این کمپ‌ها با محل کار است تا جایی‌که برخی از همکاران ما برای رسیدن به این محل کار یا کمپ خود مجبور هستند 2 تا 3 ساعت پیاده‌روی کنند. قدیمی بودن کمپ‌ها و قرارگیری آنها در نقاط آلوده از دیگر مشکلات محسوب می‌شود.»
میرغفاری به بحث 2 هفته کار و 2 هفته مرخصی کارگران اشاره و تصریح کرد: «بعد از اینکه انجمن‌های صنفی تشکیل شد با پیگیری‌هایی که صورت گرفت توانستیم از سمت معاون وزیر نفت طرح ۲هفته کار ۲هفته استراحت را برای همه همکاران لازم‌الاجرا کنیم، اما در عمل این اتفاق برای همه کارگران اجرایی نشد و 4 هزار نفر از کارگران ما از این امر مستثنی شدند و قطعا مشکلاتی مانند دوری از خانواده، کار در شرایط بد آب‌و‌هوایی و... گریبان این کارگران را گرفته است. این ۴ مطالبه اصلی ما است که با قدرت پیگیری کردیم و متاسفانه تا امروز به نتیجه‌ای نرسیده است.»
رئیس کانون صنفی کارگران مجتمع گاز پارس جنوبی با بیان اینکه منطقه عسلویه، منطقه‌ای کاملا استراتژیک بوده که با فعالیت پالایشگاه ۱۲گانه بیش از 70 درصد از گاز کشور را تامین می‌کند، ادامه داد: «این منطقه خوراک مورد نیاز برای ۳۵ پتروشیمی منطقه را هم تامین می‌کند. بخش عمده‌ای از درآمد ارزی کشور از منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس تامین می‌شود. با توجه به اهمیت این منطقه بعد از اینکه کانون صنفی را شکل دادیم، تلاش‌مان این بود که بتوانیم انسجامی را در نحوه پیگیری مطالبات ایجاد کنیم اما نتیجه‌ای نگرفتیم و درنهایت نیز با برخی نارضایتی‌ها در این زمینه روبه‌رو شدیم. از سوی دیگر هم جریاناتی در این منطقه شکل گرفت که از جمله آن می‌توان به شورای سازماندهی اعتصابات کارگران پیمانی که اصلا مشخص نیست چه کسانی هستند، اشاره کرد که درنهایت باعث شدند تا مطالبات صنفی کارگری به شکل سیاسی و امنیتی جلوه داده شود. این جریانات وارد مسائلی شدند که هیچگونه ربطی به مسائل کارگری نداشته است.»
او در همین زمینه افزود: «با توجه به اینکه اقدامات این جریان با مطالبات کارگران همخوانی نداشته است، تلاش کردیم تا بتوانیم شرایط را کنترل کنیم و راه را برای سوءاستفاده از این مطالبات ببندیم. ممکن است بخشی از پایگاه اجتماعی‌مان را از دست داده باشیم ولی امروز که کشور با مشکلات مختلفی اعم از برودت هوا در شهرهای شمالی دست و پنجه نرم می‌کند، هدف‌مان این است که بتوانیم این اقدامات را کنترل کنیم و در همین راستا نیز جلسات پی‌در‌پی را برگزار کردیم و با مسئولان مربوطه نیز نامه‌نگاری‌های زیادی انجام دادیم؛ البته متاسفانه نه‌تنها نامه‌نگاری‌های ما جوابی نداشته، بلکه جلسات‌مان هم خروجی مناسبی نداشته است. بعد از آن تصمیم گرفتیم تجمع اعتراضی برگزار کنیم تا از این طریق صدای ما به مسئولان رده‌بالای وزارت نفت به‌خصوص وزیر برسد.»
اعتنایی به درخواست برگزاری تجمع اعتراضی صورت نگرفت
میرغفاری با بیان اینکه برای برگزاری تجمع اعتراضی نامه‌ای را در 12 دی ماه به استاندار و رئیس شورای تامین استان بوشهر زدیم اما هیچ پاسخی به آن داده نشد، بیان داشت: «مجددا نامه دیگری را در تاریخ ۲۱دی ماه تنظیم کردیم و به شورای تامین دادیم اما همان‌گونه که از قبل پیش‌بینی می‌کردیم این نامه هم بدون پاسخ ماند. درنهایت در 11 بهمن ماه نامه‌ای به استانداری نوشته و در آن قید کردیم که بنا داریم تا تجمعی را در ساعت 7 و نیم صبح اول اسفند ماه مقابل ستاد مجتمع گاز پارس جنوبی که داخل کولیدر منطقه ویژه بوده و هیچ شریان مواصلاتی هم در داخل آن نیست، برگزار کنیم اما این نامه هم بدون واکنش ماند. بعد از آن یک هفته مانده به اول اسفند ماه، اطلاعیه‌ای صادر کردیم و باز هم همان درخواست‌مان را مطرح کردیم که از آن تماس‌هایی از سوی مسئولان گرفته و دوباره جلساتی را برگزار کردیم که البته اطلاعیه ما را در مورد تجمع به‌شدت محکوم کرده و اصلا برایشان قابل پذیرش نبود و به‌هیچ‌وجه حق اعتراض را به ما ندادند.»
رئیس کانون صنفی کارگران مجتمع گاز پارس جنوبی افزود: «در این جلسات به ما گفتند که دیگر مطالبات رانندگان استیجاری را دنبال نکنید و موضوع رانندگان از وظایف شما خارج است. بالاخره تصمیم گرفتیم تا اطلاعیه‌ای که برای تجمع منتشر کرده بودیم را اجرایی کنیم که مطابقا اتفاقاتی صورت گرفت. علی‌رغم اینکه ما امید داشتیم تشکل قانونی که ذیل قانون کار تشکیل داده‌ایم، بتواند شرایط را اصلاح کند و کماکان هم این امید را داریم، اما برخوردهایی که انجام شد آب سردی بر پیکره مطالبه‌گری بود. نکته دیگر اینکه موضع‌گیری ما نسبت به تفکیک مسیرمان از مسیر اغتشاشگران برای همگان واضح است، ما هیچ‌گاه سعی نکردیم در مسیر اعتراضات سیاسی شرکت کنیم.»
او به بیانیه‌های صادر‌شده از سوی این کانون اشاره و بیان داشت: «در این بیانیه‌ها به چند مورد تاکید داشتیم. اول اینکه نفرات شیفت روز حق حضور ندارند و فقط نفرات شیفت شب و کسانی که در مرخصی به سر برده و امکان شرکت در تجمعات را دارند، می‌توانند این کار را انجام دهند. همچنین حضور یا عدم حضور را به صورت اختیاری کردیم و تمام تلاش‌مان این بود که هیچگونه هیجانی در داخل مجموعه‌ها ایجاد نشود. همه نیز متفق‌القول بودند که مسائل باید به صورت صنفی پیگیری شود؛ اما درمقابل برخورد‌ها و بازداشت‌هایی صورت گرفت که همانند آب سردی بر پیکره مطالبه‌گری بود.»
تشکل‌های دانشجویی صدای کارگران باشند
میرغفاری درباره انتظاری که از جنبش دانشجویی وجود دارد، گفت: «تمام تلاش ما این است که بتوانیم صدا و مطالبات‌مان را به دستگاه‌های ذی‌ربط برسانیم، در این میان قطعا تشکل‌های دانشجویی بازوی بسیار قوی‌ای هستند که می‌توانند این مطالبه را که همان شنیده شدن صدای مستضعفین و دردمندان به مسئولان است، محقق کنند. ما هم توقع داریم تا در این مسیر برخی از ملاحظات کنار گذاشته شده و وقتی می‌بینند انجمن یا کانون صنفی در چهارچوب قانون حرکت کرده و خود را ملزم به رعایت قانون می‌داند، تشکل‌ها نیز در کنار آنها قرار گرفته و در اصل صدای کارگران باشند.»
رئیس کانون صنفی کارگران مجتمع گاز پارس جنوبی با تاکید بر اینکه متاسفانه برخوردهایی که طی چند روز اخیر با کارگران معترض صورت گرفته باعث نفرت‌پراکنی خواهد شد، اظهار داشت: «اولین کاری که ما به‌عنوان افراد دغدغه‌مند باید انجام دهیم، این است که اجازه ندهیم مسئولی به‌گونه‌ای برخورد کند که باعث تزریق بی‌اعتمادی به جامعه شود. قطعا فردی که با او به‌گونه بدی برخورد می‌شود، دچار یاس و ناامیدی می‌شود. در چنین وضعیتی کاری که باید انجام دهیم این است که هزینه چنین برخوردهایی را برای مسئولان سنگین کنیم و در این مسیر انتظار داریم تا بسیج دانشجویی هم در کنار ما قرار بگیرد.»
میرغفاری به سفر رئیس‌جمهور به استان بوشهر برای افتتاح فاز 14 پالایشگاه پارس جنوبی اشاره و خاطرنشان کرد: «رئیس‌جمهور قرار است برای افتتاح پالایشگاهی به این استان بیاید که با تلاش کارگران ایرانی ساخته شده است، طبیعتا ما نیز انتظار داریم تا مطالبات کارگران دیده شده و این امکان فراهم شود تا آنها در جلسات بتوانند خواسته‌های خود را مطرح کنند و البته این مطالبات نیز وصول شود.»