زهرا رمضانی – فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار:«راهیان نور»؛ اردویی که دانشجوی شرکت‌کننده در آن، مدت‌ها قبل از سفرش به‌خوبی می‌داند که قرار است به کدام نقطه از ایران سفر کرده و چه صحنه‌هایی از مقاومت سال‌های دور ایران در مقابل دنیا را ببیند. پا گذاشتن به خاک فکه و طلائیه کافی است تا تصویر آنچه روزگاری در این خطه از کشور رخ داده را در ذهن کسانی که دهه‌های بعد به دنیا آمده‌اند هم زنده کند. تصویری که تلخی و شیرینی‌های خاص خودش را داشت. در یک کلام سفر به مناطق عملیاتی کشور را باید جزء سفرهایی دانست که هر بار تازگی دارد و هیچ وقت زائران خود را خسته نمی‌کند. سفری که اوج آن را می‌توان در دو ماه پایانی سال دید. دانشگاه‌های کشور که سال‌هاست دانشجویان خود را در قالب کاروان‌های راهیان نور، به این مناطق می‌فرستند امسال هم از مدت‌ها قبل خود را برای این مهم آماده کرده‌اند. اعزام‌هایی که یکی پس از دیگری دنبال می‌شود تا مناطق عملیاتی جنوب کشور، در هفته‌های منتهی به عید نوروز، یک روز هم خالی از زائر نباشند. هر چند دو سال کرونایی دست دانشجویان را از خاک‌های پر از اسرار این مناطق کوتاه کرده بود، اما از سال گذشته دوباره بستر برای از سرگیری اعزام کاروان‌ها فراهم شد و امسال برای دومین سال متوالی، شاهد اعزام کاروان‌ها خواهیم بود. معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی نیز 28 دی‌ماه با ابلاغ بخشنامه‌ای به واحدهای دانشگاهی، سازوکارهای اجرایی برای اعزام دانشجویان به این مناطق را اعلام کرده است. بخشنامه‌ای که طبق آن 2 درصد از دانشجویان این دانشگاه می‌توانند راهی این مناطق شوند.
استقبال بی‌نظیر برخی واحدهای دانشگاهی از اردوی راهیان نور امسال
علی مظفری، مسئول مرکز هماهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد با اشاره به آغاز اعزام کاروان‌های راهیان نور گفت: «25 بهمن‌ماه اولین کاروان دانشجویی برای حضور در مناطق عملیاتی از استان خراسان‌رضوی اعزام شده و آخرین اعزام‌مان هم برای 25 اسفندماه است. از این استان 650 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد به این اردو اعزام شدند که از این میان 450 دانشجو اعم از دختر و پسر تنها از واحد مشهد و مابقی از دیگر واحدهای استان بودند که نشان‌دهنده استقبال بالای واحد مشهد از این اردوها است. خوشبختانه امسال به نسبت سال گذشته شاهد رشد جمعیت اعزامی به این مناطق خواهیم بود.»
او با بیان اینکه براساس بخشنامه دانشگاه آزاد، امسال 2 درصد از جمعیت دانشجویی هر واحد دانشگاهی می‌توانند به این اردو اعزام شوند، افزود: «طبق بخشنامه صادرشده 24 هزار دانشجوی دانشگاه آزاد می‌توانند در راهیان نور امسال شرکت کنند، اما پیش‌بینی‌مان این است که حدود 15 هزار دانشجو اعم از دانشجوی دختر و پسر در این دوره شرکت کنند. نکته جالب اینکه در برخی از واحدهای دانشگاه آزاد، چندبرابر سهمیه‌ای که برای آنها تعیین شده بود، شاهد ثبت‌نام دانشجویان بوده‌ایم که نشان از استقبال دانشجویان از این دوره دارد.»
مسئول مرکز هماهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد در توضیح بیشتر این مساله افزود: «به‌طور مثال واحد بشاگرد درمجموع 5 سهمیه داشت اما تا 3 روز پیش، 135 دانشجو در این واحد ثبت‌نام کرده بودند، واحدی مانند بندرعباس هم علی‌رغم اینکه 150 سهمیه داشت، اما 500 دانشجو در آن ثبت‌نام کرده‌اند؛ از این رو باید بگویم امسال شاهد استقبال خوبی به نسبت دیگر سال‌ها هستیم. با توجه به اینکه برخی از واحدهای خاص ما استقبال بی‌نظیری را از سوی دانشجویان شاهد بودند، قرار است حمایت‌های خاصی از این واحدها صورت بگیرد تا از این طریق بتوانیم بیشتر از ظرفیت اختصاص‌یافته به آنها دانشجو به مناطق عملیاتی اعزام کنیم.»
مظفری با بیان اینکه مدت زمان حضور هر کاروان در منطقه عملیاتی یک هفته خواهد بود، ادامه داد: «رویکرد کاروان‌های دانشجویی براساس منویات رهبری که فرمودند راهیان نور معدن طلای دوران دفاع مقدس است، بنا گذاشته شده است. یعنی در عرصه‌های مختلف مانند مدیریت جهادی، سبک زندگی اسلامی، تلاش و خودباوری، امیدآفرینی و دیگر معرفی مدل‌های موفق مکتب انقلاب اسلامی، برنامههای مختلف فرهنگی را خواهیم داشت که برای هر کاروان اعزامی اجرایی خواهد شد.»
او تصریح کرد: «قطعا تمام واحدهای دانشگاه آزاد بنا به جمعیت دانشجویی ثبت‌نام شده است و اقدام به اعزام کاروان خواهد کرد. اوج حضور کاروان‌ها مربوط به بازه زمانی 10 تا 25 اسفندماه خواهد بود که کاروان استان‌های مختلف به منطقه می‌رسند. در اصل پیک اصلی حضور دانشجویان در این بازه زمانی خواهد بود.»
راه‌اندازی ستاد پایش و مدیریت راهیان نور برای اولین بار
مسئول مرکز هماهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد تصریح کرد: «این دانشگاه در نظر دارد تا امسال برای اولین بار، ستاد پایش و مدیریت راهیان نور را در منطقه برپا کند، البته هنوز محل برگزاری این ستاد قطعی نشده است. در این ستاد نمایشگاهی با عنوان «اگر بخواهیم، می‌توانیم» را خواهیم داشت که در آن از طریق نمایش فیلم و روایتگری افراد، به معرفی فضاهای نوآوری که در دوران دفاع مقدس ایجاد شده بود، می‌پردازیم. یعنی به دانشجویان نشان می‌دهیم که در دوران جنگ و علی‌رغم اینکه فرماندهی درستی از سوی بنی‌صدر صورت نمی‌گرفت، اما افرادی مانند حسن باقری، شهید طهرانی‌مقدم و... کارهای فناورانه مهمی را انجام داده بودند. اسم این نمایشگاه هم «اگر بخواهیم، می‌توانیم» است. بحث تسهیل و پایش کاروان‌ها هم از دیگر اقداماتی است که از سوی این ستاد صورت می‌گیرد.»
او به اهداف برگزاری چنین نمایشگاهی در منطقه عملیاتی راهیان نور اشاره و تصریح کرد: «نمایشگاه «اگر بخواهیم، می‌توانیم» با هدف تبیین روحیه تلاش، خودباوری، بن‌بست‌شکنی توام با معنویت و نگاه توحیدی برپا خواهد شد و در آن چند نمونه از دستاوردهای علمی و صنعتی دفاع مقدس را برای بازدید زائران دانشجو به نمایش خواهد گذاشت. البته نه‌تنها دانشجویان دانشگاه آزاد، بلکه دانشجویان دیگر دانشگاه‌ها هم می‌توانند از این نمایشگاه بازدید کنند.»
مظفری بیان داشت: «امسال بنا داریم تا اثرگذاری راهیان نور را بیشتر کنیم، از این رو از 2 ماه پیش، سازمان بسیج دانشجویی دوره صراط نور را برای مجریان راهیان نور برگزار کرد که در آن خادمان زائران و مجریان، طی دوره‌ای آموزش‌های لازم را در حوزه محتوا دیدند. به عبارت دیگر از طریق این دوره‌ها، این مساله دنبال شد که چطور می‌توان در راهیان نور، بحث جهاد تبیین را دنبال کنیم. درمجموع اردوی راهیان نور امسال از حیث محتوایی کیفیت، به‌مراتب بالاتر از ادوار گذشته خواهد بود. البته شرکت‌کنندگان در دوره صراط نور همگی جزء فعالان دانشجویانی هستند که به‌عنوان دست‌اندرکاران برگزاری این اردوها در دانشگاه‌ها شناخته می‌شوند.»
مسئول مرکز هماهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد ادامه داد: «امسال تلاش شده تا در روند برگزاری اردوهای راهیان نور از هر قالبی برای ایجاد فضای تبیینی استفاده شود. به‌طور مثال از خانواده شهدا دعوت کردیم و آنها در بسیاری از کاروان‌ها حضور خواهند داشت تا از این طریق دانشجویان ارتباط بهتری را برقرار کنند. همچنین امسال برنامه رزق روزانه شهید را دنبال می‌کنیم و شعار محوری‌مان نیز «به رسم رفاقت» است؛ در این برنامه هر دانشجو با یکی از شهدا دوست می‌شود و این رفاقت هم به‌صورت انتخابی نیست. یعنی روز اول اعزام، هر دانشجو نام یک شهید را که به‌صورت قرعه‌کشی انجام می‌شود، انتخاب کرده و در بازه زمانی یک‌هفته‌ای، به‌صورت روزانه رزقی از این شهید را دریافت می‌کند. البته عموم شهدا نیز شهدای مدافع حرم یا اغتشاشات اخیر هستند.»
جهاد تبیین، سرلوحه برنامههای فرهنگی اردوی راهیان نور خواهد بود
او اظهار داشت: «با توجه به اینکه جهاد تبیین، سرلوحه کارهای فرهنگی راهیان نور امسال در نظر گرفته شده، دفاتر بسیج دانشجویی در واحدهای مختلف برنامه‌ریزی متنوعی را برای تحقق این مهم انجام داده‌اند. به‌طور مثال یک روز به معرفی دستاوردهای انقلاب اسلامی اختصاص پیدا می‌کند، معرفی شرایط کشور در دوران پهلوی یا طرح اسلام ناب و... هم از دیگر برنامه‌هایی است که از سوی مجریان برگزاری راهیان نور دنبال می‌شود.»
مظفری به تسهیلگری در حوزه منابع مالی اشاره و تصریح کرد: «با بخشنامه‌ای که از سوی سازمان مرکزی ابلاغ شده، در عمل دست دانشجویان و مجریان برگزاری راهیان نور، باز شده و بودجه‌ای تحت عنوان هزینه قطعی به آنها تعلق می‌گیرد و با یک صورتجلسه کلی، سرکاروان‌ها می‌توانند از این بودجه‌ها استفاده کنند. یکی دیگر از تسهیلگری‌هایی که صورت گرفته با توجه به اینکه بودجه فرهنگی محدود است، قرار شد تا بودجه راهیان نور از بودجه جاری واحدها اختصاص پیدا کند و این را باید یکی از اقدامات مثبت در حوزه مالی دانست.»
مسئول مرکز هماهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: «از نظر هزینه‌ای هم استان‌ها را به 3 سطح تقسیم‌بندی کردیم. سطح 3، مربوط به استان‌هایی است که دورترین مسافت را با مناطق عملیاتی دارند و شامل تهران، خراسان‌رضوی، سیستان‌وبلوچستان و... می‌شود، استان‌های سطح دو هم برای استان‌هایی است که مسافت کمتری داشته سطح یک هم استان‌هایی که همجوار با مناطق عملیاتی هستند. بر همین اساس هزینه سفر هم به 3 سطح تقسیم‌بندی می‌شود.»
معاون فرهنگ‌سازی بسیج دانشجویی خبر داد
اعزام 100 هزار دانشجو به اردوهای راهیان نور
آخرین روز از بهمن‌ماه بود که وزیر علوم بخشنامه مربوط به اعزام دانشجویان دانشگاه‌های دولتی به اردوهای راهیان نور را به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد؛ بخشنامه‌ای که براساس آن باید اقدامات لازم برای اعزام سالانه 10 درصد از دانشجویان به این اردوها انجام شود. همچنین در این بخشنامه تاکید شده که تحقق اعزام 100 هزار نفر از دانشجویان کل کشور، نیازمند برنامه‌ریزی و هماهنگی و تلاش مضاعف مسئولان آموزش عالی است. بر همین اساس دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی‌های لازم برای تحقق این بخشنامه را آغاز کرده‌اند. به‌طوری‌که دانشگاه شریف، اردوهای راهیان نور خود را در هفته پایانی سال و از تاریخ 22 اسفند تا 26 اسفند برگزار می‌کند؛ بااین‌حال هنوز برنامه دقیق این دانشگاه برای چگونگی اعزام‌ها و انجام برنامههای فرهنگی مشخص نشده است. دانشگاه تربیت مدرس نیز اردوی راهیان نور خود را 15 اسفند برگزار می‌کند. دانشگاه علم و صنعت ایران هم اردوی راهیان نور خود را نیمه‌اسفند قرار داده و ظرفیت خواهران و برادران 300 نفر است. سیر تشرف دانشجویان این دانشگاه از سمت دوکوهه و فتح‌المبین است.
کامیار مهدی‌پور، معاون فرهنگ‌سازی بسیج دانشجویی کشور درباره برنامههای راهیان نور با تاکید بر اینکه امسال هم مدیریت کاروان‌ها در دست دانشجویان است، گفت: «کاروان‌ها از تمام یادمان‌ها به تناوب و با مدیریت دانشجویان بازدید می‌کنند. در یادمان هویزه برنامههای متمرکز ویژه دانشجویان و با محوریت جهاد تبیین داشته و همچنین نمایشگاه و ایستگاه‌هایی حول‌محور جهاد تبیین نیز برپا کرده‌ایم.»
او ادامه داد:«امسال گفتمان پیشرفت را به اردوهای راهیان نور اضافه کرده‌ایم، یعنی کاروان‌ها حتی به پتروشیمی ماهشهر نیز سر می‌زنند و از آن بازدید می‌کنند. با توجه به حوادثی که اتفاق افتاد و اینکه مقام‌معظم‌رهبری بر جهاد تبیین نسبت به دستاوردهای انقلاب اسلامی تاکید کردند؛ تصمیم گرفتیم تا در این راستا نقاطی را که مبتنی‌بر ظرفیت داخلی و مبتنی‌بر توانمندی‌های داخلی است به دانشجویان نشان دهیم. در همین راستا در استان خوزستان هماهنگی‌هایی را انجام داده‌ایم که کاروان‌ها بازدید کنند. گفتمان پیشرفت راوی خودش را دارد و با توجه به دستاوردها و حادثه‌هایی که در آن اتفاق افتاده است، توضیحاتی ارائه می‌شود.»
مهدی‌پور درباره ظرفیت راهیان نور 1401 بیان کرد: «امسال سیاست ما 3 برابر شده است و از 35 هزار دانشجو ظرفیت اردوها را به 100 هزار دانشجو رساندیم. عمده تمرکز نیز از بازه 10 تا 25 اسفند ماه است. کاروان‌ها در تمام نقاط یادمانی استان خوزستان حضور پیدا می‌کنند. ما تا به امروز نزدیک به 5هزار نفر اعزامی داشتیم و ثبت‌نام‌ها نیز درحال انجام است. اعزام دانشجویان بعد از امتحانات آغاز شد و بیشتر از استان خراسان رضوی در این اردوها حضور پیدا کردند.»
او در پایان درباره برنامههای فرهنگی این سازمان برای راهیان نور توضیح داد: «عمده برنامههای فرهنگی ما بحث روایتگری است که در اتوبوس و در مسیر اتفاق می‌افتد. در یادمان‌ها نیز راوی درباره عملیات‌ها و اتفاقاتی که در حوزه یادمانی افتاده است، صحبت می‌کند. روایتگری‌های گفتمانی مبتنی‌بر بیانیه گام دوم را نیز در برنامه داریم، مثلا در یادمان بیت‌المقدس بازدید از نمایشگاه هوا‌وفضا را داریم. در پادگان دو کوهه نیز برنامه ویژه خاص خودش را داریم. پویشی نیز به نام «به بلندای نخل» داریم که در قالب این پویش نخل‌‌هایی را در هویزه و اطراف شط و حور خواهیم کاشت و درنهایت نخلستانی ویژه شهدای دانشجوی احداث می‌شود. در شط نیز برنامه‌ای متناسب با این حال‌وهوا خواهیم داشت که عملیات ویژه‌ای است و برنامههای اجرایی و هنری خاص خودش را دارد. تولید مستند و جزوات محتوایی نیز داریم. بزم شبانه هم در برخی از اردوها انجام می‌شود.»
محمدهادی نصر آزادانی، مسئول بسیج دانشگاه تهران درباره بازه زمانی اردوهای راهیان نور توضیح داد: «زمان حرکت کاروان راهیان آقایان از 14 تا18 و زمان حرکت بانوان از 23 تا 27 است. قطار اردو به اندیمشک می‌رود و بعد به مناطق دوکوهه، فکه آوینی، فکه باقری، کانال کمیل، شلمچه و طلائیه می‌رود و توقفی نیز در مسیر دارند. روال کلی برنامه‌ها در راستای ایده کلی راهیان نور و امیدآفرینی است.»
او در ادامه گفت: «نکته‌ای که در این اردو، بسیج روی آن دست گذاشته است؛ بن‌بست‌هایی است که در جنگ به‌وجود می‌آمد و شهدای جنگ و جانبازان، این گره‌ها را با کار ویژه و انرژی ویژه حل می‌کردند. چه موضوعاتی که در مهندسی جنگ اتفاق می‌افتاد و چه مسائلی که در فنون نظامی جنگ و پیشرفت اتفاق افتاده است. در روز آخر روایت پیشرفت و بازدید از مکان‌‌های صنعتی را- که بعد از انقلاب به وجود آمده است- در برنامه داریم. ظرفیت اردوی ما به‌صورت‌کلی 800 نفر است، 400 نفر از خواهران و 400 نفر از برادران در آن حضور خواهند داشت.»