اسفندماه سال 99 بود که فصل جدیدی در فضای فرهنگی دانشگاه آزاد رقم خورد و برای تعامل و ایجاد هم‌افزایی دو نهاد خانواده و دانشگاه «کمیته تعامل دانشگاه و خانواده» تشکیل شد. کمیته‌ای که دو سطح سازمان مرکزی و واحدهای این دانشگاه شکل گرفت. هر چند اقدامات این کمیته از سال1400 شکل جدی‌تری به خود گرفت؛ همان سال اعضای کمیته‌ها مشخص شدند و تشکیل این کمیته‌ها در واحدهای دانشگاه آزاد یکی پس از دیگری آغاز شد. براساس آیین‌نامه کمیته‌های تعامل بین خانواده و دانشگاه اعضا باید هر ماه یک جلسه را برای برنامه‌ریزی و اعمال اقدامات در قالب نشست، سمینار، میزگرد، مسابقه کارگاه و مسائل آموزشی از قبیل فلش‌کارت برگزار کنند و هر جلسه نیز پس از برگزاری باید روی سامانه پژوهشیار بارگذاری شود. برخی واحدها در کنار ابلاغیه‌های مختلف اقداماتی ابتکاری و خلاقانه را در دستور کار خود قرار دادند که از این بین استان‌های همدان، مرکزی و لرستان در بین دیگر استان‌ها بهترین عملکرد را داشته‌اند.
علاوه‌بر کمیته‌ها، امسال هفته اول اسفندماه به نام هفته تعامل و دانشگاه نامگذاری شده است. آنطور که عاصمه قاسمی، مشاور رئیس دانشگاه آزاد در امور زنان و خانواده گفته است، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم اخیرا به دنبال آن است تا نهادی را برای خانواده تعریف کند؛ اتفاقی که به گفته او «دیر» اما اتفاق مبارکی است. در این گزارش تلاش کرده‌ایم به بخشی از اقدامات این استان‌ها بپردازیم.
عاصمه قاسمی، مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در امور زنان و خانواده گفت: «با توجه به رویکرد دانشگاه به بحث خانواده، کمیته‌های تعامل دانشگاه و خانواده در همه واحدهای دانشگاه آزاد تشکیل شده است. در سالگرد تشکیل این کمیته با پیشنهاد دفتر امور زنان و خانواده مقرر شد یک هفته به‌صورت ویژه به موضوع خانواده اختصاص یابد.»
او اضافه کرد: «در واقع شکل‌گیری کمیته‌های تعامل دانشگاه و خانواده ما را به این نتیجه رساند که نیاز است در سال یک هفته به‌صورت ویژه برای خانواده قرار داده شود. این پیشنهاد از سوی دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه مطرح و در کمیته تعامل دانشگاه و خانواده سازمان مرکزی با تعیین هفته اول اسفندماه هر سال به‌عنوان «هفته خانواده» مورد تایید قرار گرفت و سپس در شورای هیات‌رئیسه دانشگاه و شورای معاونین به ریاست دکتر طهرانچی تصویب و ابلاغ شد. در این هفته علاوه‌بر برنامه‌هایی که جهت تعامل، هم‌فکری و هم‌اندیشی و کمک دانشگاه با خانواده برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود، به‌طور خاص برنامه‌هایی را برای خانواده دانشگاهیان طراحی شود.» قاسمی با بیان اینکه شعار امسال هفته خانواده «خانواده متعالی» انتخاب شده است، توضیح داد: «هر روز این هفته را به یک موضوع اختصاص دادیم تا بتوانیم با تمرکز بر آن برنامه‌های کامل‌تر و جامع‌تری را انجام دهیم. پس از تصویب و ابلاغ هفته خانواده، در تمامی واحدها برنامه‌هایی برای خانواده اساتید، کارکنان و دانشگاهیان پیش‌بینی و درحال اجراست. همچنین این هفته برنامه‌ها و سیاست‌هایی در حوزه تعامل برای سال آینده در استان‌ها را پایه‌گذاری خواهیم کرد.»
مشاور رئیس دانشگاه آزاد در امور زنان و خانواده در ادامه تصریح کرد: «نامگذاری یک هفته به نام خانواده در دانشگاه و در یک واحد علمی به این معناست که دانشگاه در کنار خانواده برای تعلیم و تربیت اجتماعی نقش‌آفرینی می‌کند. درواقع ما خانواده را به‌عنوان یک نهاد مهم در کنار دانشگاه می‌بینیم و به خانواده‌های دانشگاهیان اعلام می‌کنیم: «دانشگاه در کنار شما و حامی شماست تا بتوانید نقش تربیتی خود را داشته باشید.» زیرا دانشگاه خود را در بحث تربیت اجتماعی موثر و نقش‌آفرین می‌داند.»
او اضافه کرد: «دانشگاه وقتی می‌خواهد تربیت اجتماعی را انجام دهد قطعا باید از ارکانی استفاده کند. یکی از این ارکان خانواده است. یعنی دانشگاه با خانواده تعامل و هم‌افزایی کرده و مسائل خانواده را بررسی و حل کند. این نگاه به رویکرد حل مساله دانشگاه مرتبط است؛ چون ما در دانشگاه به‌عنوان یک مرکز تولید علم باید مسائل جامعه را حل کنیم و یکی از چالش‌های که امروزه با آن درگیر هستیم، حوزه خانواده است. خانواده اعضای دانشگاه آزاد از این موضوع مستثنی نیستند و مسائل و چالش‌هایی دارند که در این هفته به‌طور ویژه به این مسائل نگاه می‌شود. به عبارت بهتر درصدد هستیم تا رویکرد دانشگاه آزاد به مساله خانواده را ارائه داده و آن را به‌صورت مشخص‌تر بیان کنیم.»
قاسمی در پاسخ به این سوال که واحدها چه میزان توانستند این تعامل را جدی بگیرند گفت: «حدود دو سال است که از ابلاغ آیین‌نامه گذشته و در این مدت چند اتفاق خوب افتاده است. اول اینکه خانواده در یک نهاد علمی به نام دانشگاه مهم‌تر و خاص‌تر دیده شده است. دوم اینکه تعامل با خانواده دانشگاهیان دیگر فقط مختص به خانواده دانشجو نیست، بلکه خانواده شامل استاد و کارمند نیز می‌شود. سوم اینکه در واحدهای دانشگاهی ما کمیته تعامل دانشگاه و خانواده شکل گرفته است. چهارم اینکه در تمام این کمیته‌ها نماینده‌ای از خانواده استاد، کارمند و دانشجو حضور دارد. همچنین دانشگاه به این سمت رفته است که بخشی از بودجه خود در واحدها را به بحث خانواده اختصاص دهند. درحال حاضر در تمامی واحدهای جلسات کمیته برگزار می‌شود. البته برخی واحدها در این حوزه پیشروتر هستند. این کمیته مانند مرکزی است که تمام ارکان دانشگاه از ریاست واحد و مشاور امور زنان و خانواده تا سایر ارکان دانشگاه در آن حضور دارند و به‌صورت مشخص در موضوع خانواده در تمام ابعاد ( ازدواج، فرزندآوری، مشاوره‌های خانواده و... ) ورود کرده است. در این کمیته برای استفاده از ظرفیت خانواده جهت نیل به اهداف تحولی دانشگاه که تبدیل شدن به یک محیط علمی و فرهنگی است، تصمیم گرفته می‌شود.»
او تاکید کرد: «سیاست ما این است که این جلسات را به‌صورت مرتب پایش کنیم. با مستقر شدن مسئولان امور زنان و خانواده در تمام واحدهای دانشگاهی به‌عنوان دبیر جلسات بحث کمیته تعامل و خانواده بسیار جدی‌تر شده و ما از آنها می‌خواهیم به‌صورت فعال در جلسه کمیته حضور یافته و در حوزه خانواده طرح و برنامه ارائه دهند.»
او تصریح کرد: «نشست، کارگاه، دوره‌های مشاوره، برگزاری برنامه‌هایی برای خانواده دانشگاهیان، برگزاری برنامه‌هایی برای خانواده دانشجویان، برگزاری برنامه‌هایی ورزشی برای دختران، مادران، پدران و پسران، برنامه‌هایی ویژه نودانشجویان و... در این کمیته‌ها برگزار می‌شود. یعنی از نیروی ظرفیت خانواده‌ها برای پیشبرد اهداف تربیتی استفاده می‌شود.» او در پاسخ به این سوال که برنامه دیدار دانشگاه‌ها با خانواده‌ها محدود به جلسات ورودی‌های جدید است یا خیر گفت: «اکثر واحدها برای نودانشجویان برنامه‌های ویژه‌ای داشتند؛ هفته تعامل با خانواده باعث شده تا این برنامه‌ها برای همه دانشگاهیان تقویت شده و تحرک بیشتری در حوزه خانواده رخ دهد.»
مشاور رئیس دانشگاه آزاد در امور زنان و خانواده عنوان کرد: «دانشگاه مطابق با سند تحول و تعالی دانشگاه پیش می‌رود و با رویکردها و راهبردهای ازجمله حل مساله بودن و پرورش قوه عاقله حرکت می‌کند تا بتواند به اهداف خود برسد. کمیته‌های تعامل دانشگاه و خانواده به‌عنوان یک رکن اثرگذار، مهم و نقش‌آفرین دیده شده‌اند تا بتواند فضای دانشگاه را از فضای آموزشی علمی صرف به فضای تربیتی و فرهنگی تبدیل کند و ارکان کمیته در همین راستا کارهای خود را انجام می‌دهند.»
او بیان کرد: «در کمیته تعامل دانشگاه و خانواده، طرح‌ها و پیشنهادها در حوزه خانواده مطرح، بررسی و نهایی می‌شود و درنهایت به‌عنوان یک بسته پیشنهادی به شورای فرهنگی واحد و استان ارائه شده و در آنجا تصمیم نهایی می‌شود. کمیته تعامل فقط یک بازوی نهاد اجرایی نیست بلکه یک کمیته مشورتی در حوزه خانواده است.»
قاسمی با اشاره به اتفاقات پاییز امسال و حوادث پیش‌آمده گفت: «این حوادث به ما نشان داد که در سطح جامعه، آموزش‌وپرورش و آموزش عالی و خانواده از امر تربیت غافل شده که آن حوادث رقم خورد. دانشگاه آزاد قبل از این حوادث، با بررسی و دقت نظر مبتنی‌بر سند تحول و تعالی، بیانیه تعلیم و تربیت اجتماعی را نوشته و این کمیته‌ها را تشکیل داده بود. درواقع دانشگاه خانواده را در کنار خود فراخوانده بود برای اینکه بگوید: «ما نیاز داریم که افراد جامعه پرورش پیدا کنند و فکر نکنید که اگر فردی وارد دانشگاه شد حوزه تربیتی او تمام شده است.»
مشاور رئیس دانشگاه آزاد در امور زنان و خانواده تاکید کرد: «این اقدامات قبل از حوادث در دانشگاه آزاد رقم خورده بود و باعث شد آن غافلگیری که شاید در دیگر سطوح آموزش عالی با آن مواجه شدند در دانشگاه آزاد اتفاق نیفتد چون دانشگاه آزاد از قبل نقاط ضعف در امر تعلیم و تربیت و در حوزه خانواده را شناسایی و راهکارها را مشخص کرده بود. به همین دلیل ما از ظرفیت کمیته‌ها برای ارائه برنامه‌ها و رصد آزمون‌ها و ارائه بسیاری از روش‌ها برای اینکه بتوانیم با این نسل تعامل شود استفاده کردیم. کمیته تعامل و دانشگاه تسهیلگر تعاملی بود که اتفاق افتاد و باعث شد دانشگاه آزاد در این اتفاقات سربلند شود.»
او در پایان گفت: «اخیرا وزارت علوم نیز به دنبال آن است تا نهادی را برای خانواده تعریف کند که با اینکه دیر اما اتفاق مبارکی است.»
مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد استان همدان تاکید کرد
استفاده از ظرفیت اساتید در تعامل با خانواده‌ها
نسرین کرمی‌کبیر، مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد استان همدان درباره اقدامات خلاقانه‌ای که در این استان انجام شده گفت: «براساس ظرفیت‌هایی هیات‌علمی و کارمندان واحد گروه‌های مجازی برای ارتباط با خانواده‌ها به‌منظور ارائه خدمات در حوزه‌های سلامت، اجتماعی، روانشناسی و دیگر مسائلی که مربوط به خانواده‌ها تشکیل شده است. این گروه‌ها به‌صورت آنلاین پاسخ‌ها را به اعضای گروه ارسال می‌کنند. همچنین واحدهای مشاوره دانشگاه برای خانواده‌های دانشجویان نیز فعالیت دارد و به شکل دوره‌ای جلساتی را برای خانواده‌ها برگزار می‌کند. حتی تورهایی به‌صورت دوره‌ای به‌منظور آشنایی خانواده دانشجویان با اساتید برگزار می‌شود.» مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد واحد همدان گفت: «به دنبال برگزاری استارتاپ‌ها و ایده‌شوهایی در فضای دانشگاه هستیم تا دانشجویان را به آن هویت‌های مد نظر ایرانی اسلامی سوق دهیم. در این ایده‌شوها ایده‌های برتر معرفی خواهند شد.»
مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد واحد خرم‌آباد مطرح کرد
تشکیل غرفه‌های پاسخ‌دهی به خانواده‌ها در محیط دانشگاه
سعیده نیازی، مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد واحد خرم‌آباد درخصوص این جلسات عنوان کرد: «مراسم‌هایی با عنوان گفت‌وگوی بین نسل‌ها از جمله اقداماتی بوده که در قالب کمیته تعامل بین دانشگاه و خانواده انجام شده است. یکی دیگر از اقدامات درخوری که در واحد خرم‌آباد در رابطه بهتر برای اجرای تعامل بین دانشگاه و خانواده انجام شده برگزاری جشن تکلیف فرزندان اساتید و کارکنان بوده است.»
او گفت: « بازدید از بخش‌های مختلف دانشگاه به‌منظور آشنایی والدین با ظرفیت‌های واحد جزء اقداماتی است که برای سال آینده در نظر گرفته شده است. در این دیدار خانواده‌ها با اعضای هیات‌علمی آشنا خواهند شد. همچنین فضاهای مخصوصی مانند غرفه‌های پاسخ‌دهی به مسائل و مشکلات خانواده‌ها در محیط دانشگاه در نظر گرفته شده است. در این غرفه‌ها با توجه به تخصص اعضای هیات‌علمی خدمات مناسبی به خانواده‌ها ارائه خواهد شد.»
مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد استان مرکزی:
هدف‌مان در کمیته تعامل پر کردن بخشی از شکاف بین‌نسلی بود
فرانک سیدی، مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد استان مرکزی نیز درباره اقداماتی که کمیته تعاملی در این استان انجام شده، اظهار کرد: «تشکیل کمیته‌های تعامل باعث شده تا خانواده‌ها نیز به‌عنوان بخش دیگری از دانشگاه در کنار دانشجویان، اساتید، کارکنان قرار بگیرند و همین تعامل به کمک هر دو نهاد دانشگاه و خانواده بیاید و بسیاری از مسائل و مشکلات هر دو را برطرف کند. در واحد اراک مسابقات فوتبال دستی و دارت با حضور دانشجویان دختر و مادران آنها برگزار شد. این اقدام از چند منظر آشنایی خانواده با محیط دانشگاه، استفاده از ظرفیت خانواده و دانشگاه در کنار هم و پر کردن بخشی از شکاف بین‌نسلی بسیار مهم و حائز اهمیت بود.»
به گفته مسئول امور بانوان و خانواده دانشگاه آزاد استان مرکزی، برگزاری استارتاپ‌ها و ایده‌شوهای برتر با تئوری‌سازی برای خودسازی دانشگاه آغاز خواهد شد.