ابوالقاسم رحمانی، دبیر گروه جامعه:حوالی ظهر دیروز، یکی‌یکی پیام‌های هماهنگی سوژه امروز از طرف سردبیری روزنامه می‌آمد. به لطف محدودیت‌ها و فیلتر پلتفرم‌های به‌دردبخور که همین اعلان دریافت پیام‌شان می‌ارزد به سر تا پای این نیمه‌کاره‌های داخلی، امکان باز کردن و خواندن‌شان نبود. به زور پیامک و تماس متوجه شدم سوژه قبلی تغییر کرده و مجلس شورای اسلامی دسته‌گل جدیدی به آب داده و قرار است چیزی درباره آخرین اقدامات خانه ملت در جهت رسیدگی به مطالبات واقعی مردم بنویسم. جلسه‌ای داشتم و این جلسه هم به دلایل متعددی طول می‌کشید که اصلی‌ترینش هم دوباره مربوط به همین اینترنت هندلی این روزها بود. ارسال و دریافت یک فایل، آنقدر زمان می‌خورد که اگر تا مقصد پیاده می‌رفتم و محتوا را هم چاپ می‌کردم و تحویل می‌دادم، زحمت کمتری بر دوشم بود! خلاصه اینکه در زمان انتظار این دریافت و ارسال‌ها، پیگیر سوژه شدم و فهمیدم ماجرای گزارش امروز هم، مثل آن عدم دسترسی‌ها و این انتظار، مربوط به اینترنت و وضعیت دسترسی به آن است. موضوعی که این روزها، بیش از هر چیز دیگری روی مغز مردم رژه می‌رود و همه را کلافه کرده. همچنان آن محتوا ارسال نشده بود و از مقصد پیامی دریافت نکردم. با یکی از دوستان مطلع تماس گرفتم و سناریویی که با شنیدن خبر در ذهن داشتم را با او درمیان گذاشتم. قبل از این اما چند دقیقه‌ای اول به کاشف، خالق، مخترع، نمی‌دانم، هرکسی که اولین بار این اینترنت را دست بشر داد بی‌احترامی کردیم که اگر می‌دانستی یک روز برای داشتنش این‌طور به چه کنم چه کنم می‌افتیم، پس خیلی بیخود کردی که همه‌گیرش کردی و بعد اما واقعی‌تر، سراغ مسببان وضع موجود در داخل رفتیم و از خجالت‌شان درآمدیم. بعد از آن به سناریوی گزارش امروز رسیدیم و چیزهایی که در ادامه می‌خوانید.
وزیر کمی ارتباطات و خیلی اشتباهات
بالاخره کار ارسال فایل تمام شد و ماند دریافت که آن هم بستگی به احوال اینترنت محل زندگی دریافت‌کننده و قدرت فیلترشکن و باقی مسائل داشت که فکر کردن به آنها از حدود ظرفیت من خارج بود و اعصاب و درد گردنی که چند روزی است عارض شده غیرممکن‌ترش هم می‌کرد. القصه چند کلمه‌ای از وضعیت موجود با همین دوست جدید گپ زدیم و از ماجرای دیروز مجلس و کارت زردی که به زارع‌پور، وزیر ارتباطات داده شد گفتم و متن خبر را هم در یکی از کانال‌های همین لکنته‌های داخلی (پیام‌رسان‌های داخلی) دیدم و خواندم و بعد راهی روزنامه شدم. الحق و الانصاف با این خبر، به خیلی از آنهایی که درد حکمرانی دارند و خصوصا این روزها از وضعیت حکمرانی فضای مجازی در کشور گلایه‌مندند کارد می‌زدی خون درنمی‌آمد. تصمیم گرفتم از شبکه مسائل و اخباری که از روز اول آغاز این محدودیت‌ها و احتمالا همان صیانتی که صیانتی‌ها دنبالش بودند و مربوط به فضای مجازی و اینترنت بود بگویم و بنویسم و با خودم مرور کنم که اگر قرار بود زارع پور به‌عنوان وزیر ارتباطات مملکت روزی به خانه ملت فراخوانده شود و نمایندگان مردم، دادخواهی درد مردم و مطالبات‌شان را داشته باشند، باید دست روی کدام یک از موضوعات بگذارند و با کدام یک از مشکلات مربوط به این روزهای فضای مجازی کشور، به قول معروف وزیر را کله کنند و حتی این را هم بفهمم مساله‌ای که به‌خاطرش به این وزیر هیچ وقت پاسخگو کارت زرد دادند در این شبکه مسائل موجود دارای چه اولویتی است و اصلا ببینم می‌فهمم در دستگاه حکمرانی مملکت چه می‌گذرد؟ ببینیم!
مجلس از چه چیزی قانع نشد؟
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دیروز (۴ بهمن ۱۴۰۱) به مجلس رفت تا به این سوال عباس مقتدایی، نماینده مردم اصفهان پاسخ دهد که علت استنکاف او و شرکت مخابرات از اجرای قانون درخصوص تبدیل وضعیت ایثارگران شرکت مخابرات چیست و چرا در قامت وزیر جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت حاکمیتی خود برای اجرای قانون استفاده نمی‌کند؟ او در پاسخ به این سوال گفت: «جایی که قانون به من تکلیف کرده و ابزارش در اختیارم بوده انجام دادم. برای بیش از ۲۳۰۰ نفر از همکاران ایثارگر در وزارت ارتباطات و سازمان‌های وابسته این کار را انجام دادیم. از پنج عضو هیات‌مدیره این شرکت فقط یک عضوش را دولت تعیین می‌کند. علی‌رغم اینکه بنده ابزار اعمال این قانون را در مخابرات ندارم، بی‌تفاوت نبودم. آقایان مخابرات اعتقاد دارند که مشمول نمی‌شوند. از اداره قوانین هم نامه‌ای آمد که مخابرات مشمول است اما در همان نامه گفته شده با رعایت قوانین. شما خودتان هم در بند د تبصره ۲۰ سال ۱۴۰۰ و هم در بند و ۱۴۰۱ منابعی را حتی برای دستگاه‌های مشمول مشخص کرده‌اید. گفته‌اید منابعش باید مشخص باشد چون بار مالی دارد. این تکلیف مالایطاق است، برای بخش خصوصی هم تبدیل وضعیتی که بار مالی دارد انجام دهد و یک ریال هم به آن پرداخت نشود مالایطاق است. طبق قانون اجرای اصل ۴۴ هر تکلیفی که دولت برعهده بخش خصوصی می‌گذارد اگر بار مالی دارد دولت باید آن را تعیین کند. خب ما این مقدمات را فراهم نکردیم و فشار می‌آوریم که اجرا کن. اگر بپذیریم بیش از ۶ هزار نفر در شرکت مخابرات مشمول این بند می‌‌شوند سالی هزار میلیارد تومان بار مالی دارد. شرکت مخابرات با هزار مساله دست‌وپنجه نرم می‌کند. همین امروز چندین نفر از شما مراجعه کردید و گفتید تلفن ثابت روستاها دچار مشکل است. شما به من بگویید شرکتی که در آستانه ورشکستگی است از کجا بیاورد که تبدیل وضعیت کند. وظیفه اصلی این شرکت تلفن و اینترنت و... است. با وجود همه این مسائل و اینکه ابزار و تکلیف و وظیفه‌ای در این خصوص نداشتم اما پیگیر‌ی‌هایی انجام دادم. با سهامداران عمده و مسئولان ارشد این شرکت حداقل دو جلسه گذاشتیم و آنها پذیرفتند که علی‌رغم مشکلات عدیده مالی این مساله را شروع کنند. در هیات‌مدیره شرکت مخابرات تصویب شد و ۱۱ دی‌ماه به استان‌ها ابلاغ کردند که لیست افراد مشمول را استخراج کنند که به‌مرور این تکلیف اجرا شود. در سال ۱۴۰۱ هزار نفر از این افراد را و ظرف چند ماه آینده همه افراد مشمول را تبدیل وضعیت خواهیم کرد.» کاری به مدل پاسخ دادن‌های زارع‌پور نداریم که حتی اگر اسم و عنوانش را هم از ابتدای اظهاراتش برداریم، می‌توان فهمید اینها را او گفته و طبق معمول از وظایفی که برعهده‌اش بوده شانه خالی کرده و بیش از آن که وزیر ارتباطات باشد، سخنگوی ستاد فیلترینگ بوده، مساله مهم‌تر اینجا ولی دغدغه مجلس و اجحافی است که با این سوال و آن کارت زرد به وزیر اول به همه مردم ایران و بعد به ایثارگران عزیز کرد و با طرح چنین مساله و سوالی، به نوعی این پیام را به جامعه فرستاد که دغدغه و مطالبات ملت، جایی در خانه و اذهان نمایندگان ملت ندارد و مجلس چیزهایی را پیگیری می‌کند که خودش می‌خواهد، گزینشی، بی‌اولویت و گم بین انبوهی از مطالبات و مسائل روز جامعه!
مردم از چه چیزهایی قانع نمی‌شوند؟
بعد از شاهکار روز گذشته مجلس اما یک سوال اساسی ذهنم را درگیر کرد و آن هم اینکه فرق بین مطالبات مردم با نمایندگان‌شان در مجلس چیست و آنها از چه چیزهایی قانع نمی‌شوند و نمایندگان‌شان با چه چیزهایی؟ برای فهم این موضوع، سوای تجربه زیسته و ارتباط و اطلاعات روزانه‌ای که از منابع مختلف و مشاهدات شخصی عایدم می‌شود، گشتی میان اخبار موجود هم زدم تا ببینم واقعا چه بلایی بر سر فضای مجازی، زندگی مردم و کسب‌وکارهایشان آمده و نمایندگان مردم، پی چه چیزهایی در این دریای مطالبات می‌گردند؟
PSPها بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان از فیلترینگ زیان دیدند
کاهش استفاده از اینترنت همراه در ماه‌های مهر و آبان امسال -که به‌دلیل اختلال در دسترسی و فیلتر شدن اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام، واتساپ، گوگل‌استور و... بوده- منجر به خرید کمتر شارژ تلفن همراه (برای سیم‌کارت‌های اعتباری) و بسته‌های اینترنتی شده و تاثیر خود را بر درآمد شرکت‌های پرداخت الکترونیکی به‌صورت مستقیم نشان داده است. این شرکت‌ها هرکدام میلیاردها تومان کاهش درآمد در این دوماه به‌ثبت رسانده‌اند که مجموع این کاهش به بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان می‌رسد.
سهم 84 درصدی اینستاگرام در کسب‌وکارها قبل از فیلترینگ
طبق گزارش مرکز تجارت، اینستاگرام با سهم ۸۴ درصدی و پس از آن ۴۹ درصد کسب‌وکارها از واتساپ و ۳۲ درصد هم از تلگرام استفاده می‌کنند. طبق گفته‌های مدیر پایش تتا ضریب نفوذ اینترنت به 127.2درصد رسیده که بالاتر از میانگین آسیا و جهان است و ضریب نفوذ شبکه اجتماعی ۵۶ درصد و تعداد کاربران ۴۸ میلیون نفر برآورد شده است. در سال گذشته تعداد کاربران اینترنت با رشد ۱۳درصدی به 106.92 میلیون نفر رسیده بود.
روند کاهشی شبکه الکترونیک پرداخت کارت بعد از فیلترینگ
بانک مرکزی نیز به‌عنوان یکی از نهادهایی که آمار دقیق تراکنش‌های بانکی را در اختیار تاکنون از اظهارنظر پرهیز کرده و تنها در هشتادوهشتمین گزارش شاپرک به روند کاهشی شبکه الکترونیک پرداخت‌کارت اشاره شده است. براساس این گزارش در مهرماه سال ۱۴۰۱، براساس گزارش مهرماه ۱۴۰۱ شاپرک، سهم ابزار پذیرش اینترنتی از تعداد تراکنش‌ها در این ماه 4.44 درصد بوده است و این آمار کاهشی 0.41 درصدی را نسبت به شهریور ۱۴۰۱ نشان می‌دهد.
یک سوم درآمد شرکت پست بعد از فیلترینگ کاهش یافت
محمود لیائی، مدیرعامل شرکت ملی پست و معاون وزیر ارتباطات در روز جهانی پست به کاهش یک‌سوم درآمد شرکت پست اشاره داشت و گفت: «با توجه به اختلال اینترنت و فیلتر پلتفرم‌های خارجی مثل اینستاگرام و واتساپ، درآمد شرکت پست یک‌سوم کاهش یافته است و این موضوع نشان می‌دهد یک‌سوم مرسوله‌های پستی و معاملات از طریق اینترنت بین‌الملل و پلتفرم‌های خارجی انجام می‌گرفت. هرچند این گفته بعدا از سوی وی رد شد.»
اینستاگرام زمینه اشتغالزایی یک‌میلیون نفر را فراهم کرده بود
براساس گزارش تکراسا، در میان شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام با ۴۱۵ هزار فروشگاه اینستاگرامی بازیگر اصلی صنعت تجارت اجتماعی ایران است. ضریب نفوذ ۷۱ درصد شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در میان مردم ایران و حضور ۴۴ میلیون کاربر فعال ایرانی در اینستاگرام موید این موضوع است. طبق تخمین تکراسا، روزانه ۳۱۰ تا ۴۷۰هزار سفارش خریدوفروش در اینستاگرام انجام می‌شود که زمینه اشتغالزایی مستقیم یک‌میلیون نفر را فراهم کرده است.
گردش مالی 35 هزار میلیارد تومانی تجارت الکترونیکی در اینستاگرام قبل از فیلتر
امین کلاهدوزان، سرپرست مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در اظهارنظری کل حجم گردش مالی تجارت الکترونیکی را که در بستر اینستاگرام اتفاق افتاده بین ۲۵ تا ۳۵ همت اعلام کرده که بنابر تخمین‌های صورت‌گرفته ۳. ۳ درصد از کل گردش مالی تجارت الکترونیکی در سال گذشته بوده است. طبق آمار مرکز تتا، کسب‌وکارهایی که در حوزه تجارت الکترونیکی، تنها در بستر اینستاگرام فعالیت می‌کنند حدود ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار واحد است و از ۴۰۰ هزار کسب‌وکاری که در حوزه تجارت الکترونیکی فعال هستند نزدیک به ۸۰ هزار واحد از آنها در بیرون از اینستاگرام نیز فعال هستند.
زیان 80 هزار میلیارد تومانی واحدهای صنفی با قطعی و محدودیت اینترنت
علیرضا کلاهی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران با اشاره به گزارش اتاق بازرگانی گفت: «واحدهای صنفی و بنگاه‌های اقتصادی طی یک‌ماه گذشته با قطعی و محدودیت اینترنت، زیان ۸۰ هزار میلیارد تومانی دیده‌اند.»
هر ساعت قطعی اینترنت 1.5 میلیون دلار ضرر اقتصادی به کشور می‌زند
حسین سلاح‌ورزی، در جلسه شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی عنوان کرد: «براساس سهمی که حوزه آی‌تی در تولید ناخالص داخلی کشور دارد، هر ساعت قطعی اینترنت 1.5 میلیون دلار ضرر اقتصادی می‌زند. همچنین معیشت حدود ۹ میلیون نفر از جمعیت کشور که خدما‌تشان را به‌صورت آنلاین عرضه می‌کردند، دچار خطر شده است.
و...
منبع: پیوست