مجتبی اردشیری، خبرنگار:سوخت کامل؛ این، عنوانی است که می‌توان درمورد اکران فصل پاییز سینماها گفت. سینمایی که در مهرماه با 635 هزار مخاطب، 16 میلیارد و 700 میلیون تومان فروخت. آبان ماهش را با 624 هزار مخاطب و گیشه 17 میلیارد و 500 میلیونی به پایان رساند و این آمار در آذر ماه به 928 هزار مخاطب و 25 میلیارد و 900 میلیون تومان رسید.
درواقع سینمای ایران در فصل پاییز، از سوی 2 میلیون و 185 هزار مخاطب مورد استقبال قرار گرفت و عایدی 60 میلیاردی را برای سینماها به ارمغان آورد.
اما هرچه وضعیت اکران و استقبال از آثار در پاییز ناامیدکننده بود، وضعیت تولید در روال مطلوبی قرار گرفت. این مهم در شرایطی به دست آمد که وضعیت تولید در سینمای کشور، می‌رفت که طی 6 ماه نخست امسال، به پاشنه آشیل سینمای ایران تبدیل شود. از بحث سختگیری‌هایی که در مسیر اعطای پروانه ساخت منتشر می‌شد تا استقبال اندک فیلمسازان در جهت ارائه فیلمنامه، سبب شد تا وضعیت تولید طی 4 ماه آخر سال گذشته تا انتهای تابستان امسال، وضعیت اسفباری را تجربه کند.
این نگرانی به جایی رسید که برخی از رسانه‌ها و حتی سینماگران در یادداشت‌ها و گفته‌های خود، خواستار آزادی بیشتری در زمینه ارائه فیلمنامه و اعطای پروانه ساخت شدند. برخی دیگر بر این باور بودند که این سختگیری‌ها، کاملا عامدانه است چراکه بالغ بر 200 فیلم پشت صف اکران بودند و طبیعی بود که شاید مدیریت سینمایی کشور نخواهد به این زودی‌ها، بر تعداد این فیلم‌ها افزوده شود.
با این حال اما همان‌گونه که تصور می‌شد، با آغاز فصل پاییز، بر آمار اعطای پروانه ساخت افزوده شد. پاییز همواره فصل مطلوب فیلمسازی در ایران است؛ چراکه بسیاری از این تولیدات سعی می‌کنند خود را به جشنواره فجر برسانند و به همین دلیل در این فصل، درخواست مجوز ساخت می‌دهند. این روند سبب شد تا شورای پروانه ساخت که تا آن زمان، گاها تا چند هفته خروجی مشخصی نداشت، هفته‌ای چند بار ترتیب جلسه داده و چندین خروجی را در قالب‌های مختلف بیرون دهد.
این اتفاق اما موازنه‌ای معکوس با جریان اکران داشت. در پاییزی که التهابات اجتماعی به اوج خود رسید و فیلمسازان بسیاری تلاش کردند تا فیلم خود را به روی پرده نبرند اما استقبال خوبی از مسیر تولید به عمل آمد به‌طوری‌که طی 3 ماه پاییز، 61 مجوز ساخت برای پروژه‌های مختلف صادر شد که این آمار پاییزی، قابل قیاس با دو فصل ابتدایی امسال نیست.
جالب‌تر آنکه تعداد پروانه‌های ساخت برای ماه‌های مهر و آبان، بیشتر از آذر ماه است و این یعنی آنکه، عمده این پروژه‌ها در سودای رسیدن به جشنواره فجر هستند و این رسم دیرینه، برای امسال که حرف‌وحدیث‌های بسیاری در مسیر تحریم جشنواره فجر وجود داشت نیز به‌مانند سالیان دیگر، تکرار شد.
آمار پروانه ساخت مهرماه
در نخستین ماه پاییزی، 13 پروانه ساخت سینمایی صادر شد. 5 پروانه ساخت برای فیلم کوتاه، یک پروانه برای اثر غیرسینمایی و 4 پروانه ساخت هم برای مستند. بنابراین در مهرماه، برای 23 اثر پروانه ساخت صادر شد.
از میان مهم‌ترین آثار سینمایی که در این ماه برای آنها پروانه ساخت صادر شد می‌توان به فیلم‌های سینما متروپل به کارگردانی محمدعلی باشه‌آهنگر، سووشون به کارگردانی نرگس آبیار، سرهنگ ثریا به کارگردانی لیلی عاج، دست ناپیدا به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی، گربه به کارگردانی مصطفی تقی‌زاده، شیطان‌صفت به کارگردانی مهدی صباغ‌زاده، جنگل پرتقال به کارگردانی آرمان خوانساریان و تهیه‌کنندگی رسول صدرعاملی، بی‌داد به کارگردانی سهیل بیرقی، هم‌آهنگ به کارگردانی بهروز شعیبی و دیوانه باش، آدم باش به کارگردانی آرش معیریان اشاره کرد.
آمار پروانه ساخت آبان‌ماه
در آبان ماه بیشترین میزان پروانه ساخت صادر شد، به‌گونه‌ای‌که در این ماه تعداد 21 پروانه سینمایی، 3 پروانه فیلم کوتاه و 4 پروانه برای آثار غیرسینمایی صادر شد. به این ترتیب در دومین ماه پاییز، 28 پروانه ساخت صادر شد.
از میان مهم‌ترین آثار سینمایی که در این ماه برای آن پروانه ساخت صادر شد، می‌توان به کاپیتان به کارگردانی محمد حمزه‌ای، قلهک به کارگردانی مصطفی شایسته، کچومثقال به کارگردانی مزدیک میرعابدینی، کیک محبوب من به کارگردانی بهتاش صناعی‌ها، خرچنگ به کارگردانی فرزاد موتمن، شماره ده گریخت به کارگردانی حمید زرگرنژاد، آبی غلیظ به کارگردانی ابراهیم ابراهیمیان، تالان به کارگردانی رحمان سیفی‌آزاد، عطرآلود به کارگردانی هادی مقدم‌دوست و دروغ‌های زیبا به کارگردانی مرتضی آتش‌زمزم اشاره کرد.
آمار پروانه ساخت آذرماه
در آخرین ماه پاییز، 10 پروانه ساخت صادر شد که شامل 6 اثر سینمایی، 2 اثر غیرسینمایی و 2 انیمیشن بلند است.
ازجمله مهم‌ترین آثار سینمایی که در این ماه برای آنها پروانه ساخت صادر شد می‌توان به دو روز دیرتر اصغر نعیمی، سلوک عباس رافعی و کافه تایپ خسرو معصومی اشاره کرد.
هجمه‌ای برای زدن جشنواره فجر
تا قبل از پاییز، بسیاری از تولیدات سینمایی در مراحل مختلف ساخت قرار داشتند. به همین دلیل تجمیع آن پروژه‌ها با آثاری که با هدف حضور در جشنواره پروانه ساخت گرفتند نشان می‌داد که جشنواره فجر پرباری پیش رو داریم. علی‌الخصوص آنکه عمده این تولیدات توسط کارگردانان جوان ساخته شده که همین جریان، عطش‌ها برای جشنواره را بیشتر می‌کرد.
اما با آغاز التهابات اجتماعی، جریانی به شکل آگاهانه تلاش کرد تا سینما زمین‌گیر شود. این جریان در گام نخست، وضعیت اکران پاییزی را مختل کرد و با تهدید و جودهی، این گزاره را به بسیاری از سینماگران و دفاتر پخش القا کرد که برخوردها و تبعات بدی در انتظار کسانی خواهد بود که فیلم جدیدی به روی پرده می‌فرستند.
این پروژه در گام بعدی، به سراغ جشنواره‌های سینمایی رفت و تلاش بسیاری کرد تا رویدادهایی مانند جشنواره کوتاه تهران و جشنواره سینماحقیقت را به تعطیلی یا تحریم حداکثری برساند. تلاش‌هایی که اگرچه شکست خورد اما درمورد جشنواره فیلم فجر، تاحدود مثمرثمر واقع شد.
درواقع، تنها برای 40 فیلم سینمایی طی 3 ماه پاییزی، پروانه ساخت صادر شد که این تعداد در کنار فیلم‌های آماده و فیلم‌هایی که طی 2 فصل نخست امسال، پروانه ساخت دریافت کرده یا جلوی دوربین رفته بودند، باید بیشتر از 75 فیلم ثبت‌نامی برای جشنواره امسال می‌شد اما متاسفانه این تاثیرات سوء درمورد جشنواره فجر تاحدودی موفق شد و برخی فیلمسازان به‌شکلی عامدانه نخواستند یا نتوانستند که در این رویداد ثبت‌نام کنند.
البته برای سال گذشته نیز 70 فیلم ثبت‌نام کردند و آمار امسال، حداقل از سال گذشته پایین‌تر نیست که این اتفاق نیز احتمالا درنتیجه تعدد تولیدات نهادهای دولتی نظیر بنیاد فارابی و سازمان اوج است. به همین دلیل بیم آن می‌رود که با جشنواره‌ای تماما دولتی مواجه باشیم.
در شرایط کنونی، گره‌ها در حوزه اکران درحال باز شدن است و به احتمال زیاد بسته جدید اکران از چهارشنبه هفته آینده به روی پرده می‌رود. در حوزه جشنواره فجر نیز نباید در مسیر جریان‌سازها قدم برداشت. اگر جشنواره فجر امسال مملو از تولیدات نهادهای دولتی شود، این دقیقا خواسته مخالفان جشنواره است. بنابر این هوشمندی زیرکانه‌ای لازم است تا به ترکیبی درست برای جشنواره امسال رسید تا وضعیت بیش از این به میل موافقان تحریم جشنواره پیش نرود.