علی صولتی، خبرنگار:«کرونا هنوز تمام نشده است»، خطرات موج هشتم آن را احساس می‌کنیم و باید در کنار دریافت دوز جدید، استفاده از ماسک را همواره در دستورکار خود قرار دهیم. این بخشی از سخنان اخیر بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت است که پیش از هشدار اخیر وزارت بهداشت درخصوص احتمال ورود موج جدید کرونا به کشور در سال نو میلادی مطرح شده. به دنبال این اظهارنظر، مدیر دفتر بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز توضیح داد؛ «کرونا در هیچ جای جهان تمام نشده و هموطنان به‌خصوص در فضاهای بسته حتما از ماسک استفاده کنند. نزدیک دوماه است در ایران موج آنچنانی کرونا نداشتیم، در حال حاضر نگرانی داریم و منتظر ورود موج احتمالی کرونا هستیم‌. به‌خصوص بعد از تعطیلات سال نو میلادی به خاطر سفرهای متعدد. آخرین موجی که در اروپا فراگیر شده بود هنوز در کشور ما مشاهده نشده، به این خاطر نگران هستیم با ورود سویه جدید احتمالا موج تازه‌ای خواهیم داشت، اما به‌شدت قبل نخواهد بود.» این اظهارنظر‌ها پس از انتشار اخبار و تصاویر بسیار نگران‌کننده از اوضاع اخیر اپیدمی در چین گفته می‌شوند. تصاویری بسیار تلخ از برخی بیمارستان‌های واقع در پکن که از نظر شلوغی به نظر می‌رسد دیگر جایی برای پذیرش مبتلایان جدید ندارند. در کنار این تصاویر نیز اخباری بسیار نگران‌کننده در هفته گذشته در خبرگزاری‌های سراسر دنیا منعکس شد. در میان این اخبار، گزارشی بسیار نگران‌کننده به چشم می‌خورد؛ گزارشی از دویچه‌وله که براساس مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهد تا 90 روز آینده 60 درصد جمعیت چین و 10 درصد جمعیت جهان به سویه جدید کرونا مبتلا خواهند شد. در گزارش روز گذشته رویترز نیز آمده: «یکی از بیمارستان‌های شانگهای به کارکنان خود گفته است که برای «نبرد غم‌انگیز» با کووید-19 آماده شوند، زیرا انتظار می‌رود نیمی از 25 میلیون نفر این شهر تا پایان هفته آینده به این ویروس مبتلا شوند. این ویروس عمدتا بدون کنترل از چین عبور می‌کند.» درست همان‌گونه که در گزارش‌های قبلی همین صفحه از جدیت نسخه زمستانی کووید نوشته بودیم، این بار نیز شرحی از میزان جدیت آنچه در شرف وقوع است خواهیم گفت. 

فوت قریب‌الوقوع 2 میلیون چینی در اثر کرونا
طبق گزارش 4 روز قبل دویچه‌وله افزایش آمار ابتلا به کووید در چین نگرانی‌های جهانی را برانگیخته است. چین در تلاش است تا با افزایش موارد ابتلا به ویروس کرونا پس از عقب‌نشینی پکن از سیاست‌های کووید صفر، مقابله کند. اما از آنجایی که بیشتر جمعیت واکسینه نشده‌اند، ترس زیادی از جهش، تلفات زیاد و آثار مخرب اقتصادی وجود دارد. در این گزارش آمده است: «روز سه‌شنبه هفته گذشته شهرهای چین برنامه‌های خود را برای افزایش ظرفیت تخت‌های بیمارستانی و ساخت کلینیک‌های جدید در بحبوحه ترس از شیوع ویروس در میان جمعیت ادامه دادند. تصمیم ناگهانی پکن برای کاهش اقدامات سختگیرانه این نگرانی را ایجاد کرده است که عفونت‌های گسترده در میان جمعیت عمدتا واکسینه‌نشده می‌تواند منجر به مرگ بین یک میلیون تا 2.1 میلیون نفر شود. مقامات چین درحال گسترش واحدهای مراقبت‌های ویژه با هدف جلوگیری از گسترش بیماری در بیمارستان‌ها و ساخت کلینیک‌های غربالگری تب هستند. شهرهایی از جمله پکن، شانگهای و چنگدو نیز گزارش داده‌اند که صدها کلینیک از این قبیل را تنها در هفته گذشته اضافه کرده‌اند و برخی از آنها را از مجموعه‌های ورزشی تغییر کاربری داده‌اند.» ماجرا چیست؟ پس از اعتراضات گسترده علیه سیاست‌های سختگیرانه چین دربرابر کووید صفر، مقامات اخیرا این استراتژی را کنار گذاشته‌اند و از قرنطینه و آزمایش انبوه فاصله گرفته‌اند. همچنین چندین دولت محلی گام‌هایی برداشته‌اند تا افراد مبتلا به عفونت خفیف ویروس کرونا را به رفتن به محل کار خود تشویق کنند. برخی کارشناسان تخمین می‌زنند که حدود 60 درصد از جمعیت 1.4 میلیاردی چین و حدود 10 درصد از جمعیت جهان ممکن است در ماه‌های آینده به کووید-19 مبتلا شوند. این نگرانی وجود دارد که ویروس ممکن است در طول تعطیلات سال نو که بسیاری از مردم سفر می‌کنند، گسترش بیشتری پیدا کند، آن هم در شرایطی که بخش بزرگی از جمعیت واکسینه نشده‌اند و ایمنی هیبریدی کمی از خود ویروس وجود دارد. 8 میلیون چینی بالای 80 سال هنوز واکسینه نشده‌اند و بیش از 160 میلیون نفر در این کشور دیابت دارند. کمیسیون ملی بهداشت چین روز سه‌شنبه ۲۷۲۲ مورد جدید ابتلا در ۲۴ ساعت گذشته را گزارش کرد درحالی‌که یک روز قبل این رقم ۱۹۹۵ مورد بود. 

روایت‌هایی نگران‌کننده از کوره‌های مرده‌سوزی چین
درمورد آمار مرگ‌ومیر ظاهرا نگرانی‌های کمتری وجود دارد. در گزارش فوق آمده است: «تعداد مرگ‌ومیرها گزارش شده، اما افزایش اندکی داشته است. مجموع مرگ‌ومیر کرونایی در چین به 5242 مورد رسیده است. درحالی‌که این ارقام براساس استانداردهای جهانی نسبتا پایین هستند، تصور می‌شود که اعداد واقعی بسیار بیشتر باشند. مقامات بهداشتی در چین تنها کسانی را که مستقیما بر اثر ویروس کرونا جان باخته‌اند در مرگ‌ومیر‌های کرونایی محاسبه می‌کنند، به استثنای مرگ‌ومیر ناشی از شرایط زمینه‌ای که خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را افزایش می‌دهد. گزارش‌های غیررسمی از خانواده‌های قربانیان و افرادی که در امور تشییع جنازه مشغول به کار هستند، حاکی از موج گسترده مرگ‌ومیرهای جدید ناشی از کرونا است؛ گزارش‌هایی مبنی‌بر تکمیل‌ظرفیت کوره‌های مرده‌سوزی در سراسر این کشور.» همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که مقامات چینی درحال پنهان کردن میزان واقعی شیوع کووید-19 هستند. رویترز در این مورد گزارش می‌دهد؛ «علی‌رغم اینکه چین هیچ مرگ‌ومیر ناشی از کووید-19 را گزارش نکرده بود، ده‌ها مراسم تشییع جنازه در پکن با کارکنان مراسم تشییع جنازه برگزار شده بود. یک شاهد نیز در یک کوره مرده‌سوزی در منطقه تونگژو پکن، صفی متشکل از 40 ماشین نعش‌کش را دیده که منتظر ورود به این مرکز بودند درحالی‌که پارکینگ مجموعه پر بوده است. به روایت این شاهد؛ در داخل مرکز نیز، خانواده و دوستان، که بسیاری از آنها لباس‌های سفید سنتی و سربندهای عزا به تن داشتند، در اطراف حدود 20 تابوت جمع شده و در انتظار سوزاندن بودند، در همین حین دود از 15 کوره بلند شد.» این منبع همچنین گزارش داده در مناطقی در چین کمبود داروها مشاهده شده است. رویترز درمورد اینکه چگونه سیستم مراقبت‌های بهداشتی چین تحت فشار قرار گرفته است، نوشته: «تغییر ناگهانی سیاست، یک سیستم بهداشتی شکننده و ناآماده را گرفتار کرده است. بیمارستان‌ها به دنبال تخت و خون و داروخانه‌ها به دنبال دارو هستند، و مقامات برای ساختن کلینیک‌های ویژه به رقابت می‌پردازند.»

زیرسویه جدید امیکرون، BF.7 از چین خارج شد
طبق باقی گزارش‌ها پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که ممکن است 1.3 تا 2.1 میلیون نفر در چین بر اثر افزایش کووید-19 جان خود را از دست بدهند. موج کووید-19 چین در‌حال‌حاضر از زیرسویه  BF.7 Omicron است که ثابت کرده بسیار مسری است. به گزارش پایگاه اوت‌لوک؛ «یک نوع فرعی جدید از نوع بسیار عفونی ویروس کرونا باعث افزایش کنونی عفونت‌های کووید در چین شده است. چین در‌حال‌حاضر شاهد افزایش بی‌سابقه کووید-19 است و سیستم مراقبت‌های بهداشتی این کشور درحال فروپاشی است. کمبود دارو نیز در میان گمانه‌زنی‌هایی از این دست که مقامات چینی گستره واقعی شیوع بیماری را پنهان می‌کنند، گزارش شده است. طغیان کووید در چین به‌دنبال کاهش سیاست «کرونا صفر» پس از موجی از اعتراضات شدید در سراسر کشور علیه این سیاست بود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که انتظار می‌رود وضعیت کووید-19 چین در زمستان بدتر هم بشود.» در این گزارش توضیح توضیح داده می‌شود که زیرشاخه جدید ‌BF.7 ‌چیست، چگونه باعث افزایش موارد ابتلا در چین می‌شود و پیش‌بینی‌ها در مورد آینده وضعیت کووید در چین چه می‌گویند؛ «نام کامل این زیرسویه BA.5.2.1.7 است به‌طور کلی SARS-CoV-2، ویروسی که موجب بروز بیماری کووید-19 می‌شود، از زمانی که برای اولین‌بار در سال 2019 ظاهر شد، مانند هر ویروس دیگری تکامل یافته است. همزمان با این روند تکامل، تعدادی جهش نیز به‌دست آورد که منجر به پیدایش انواع مختلفی مانند آلفا، دلتا و امیکرون شد. این گونه‌ها از طریق جهش‌های دوباره رفتند تا شاخه‌هایی دیگر از خود را تشکیل دهند، شاخه‌هایی که منجر به پدید آمدن انواع فرعی این جهش‌ها شدند. هر‌گونه‌ای تعدادی زیرشاخه دارد. به‌عنوان مثال نوع مرگبار دلتا در موج دوم هند تا 200 نوع زیرشاخه فرعی دارد.» مشخص است که نوع فرعی BF.7 Omicron ‌در‌حال‌حاضر باعث پدید آمدن موج فعلی کووید-19 در چین شده است.» وزارت بهداشت هند اما چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد: «یک سویه جدید و بسیار قابل انتقال از نوع امیکرون به‌دنبال شیوع موج گسترده‌تری از عفونت‌های کووید در چین کشف شده است.» 

زیرسویه جدید پتانسیل سرایت و ایجاد عفونت بیشتری دارد
درمورد آمار مرگ‌ومیر ظاهرا نگرانی‌های کمتری وجود دارد. در گزارش فوق آمده است: «تعداد مرگ‌ومیرها گزارش شده، اما افزایش اندکی داشته است. مجموع مرگ‌ومیر کرونایی در چین به 5242 مورد رسیده است. درحالی‌که این ارقام براساس استانداردهای جهانی نسبتا پایین هستند، تصور می‌شود که اعداد واقعی بسیار بیشتر باشند. مقامات بهداشتی در چین تنها کسانی را که مستقیما بر اثر ویروس کرونا جان باخته‌اند در مرگ‌ومیر‌های کرونایی محاسبه می‌کنند، به استثنای مرگ‌ومیر ناشی از شرایط زمینه‌ای که خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را افزایش می‌دهد. گزارش‌های غیررسمی از خانواده‌های قربانیان و افرادی که در امور تشییع جنازه مشغول به کار هستند، حاکی از موج گسترده مرگ‌ومیرهای جدید ناشی از کرونا است؛ گزارش‌هایی مبنی‌بر تکمیل‌ظرفیت کوره‌های مرده‌سوزی در سراسر این کشور.» همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که مقامات چینی درحال پنهان کردن میزان واقعی شیوع کووید-19 هستند. رویترز در این مورد گزارش می‌دهد؛ «علی‌رغم اینکه چین هیچ مرگ‌ومیر ناشی از کووید-19 را گزارش نکرده بود، ده‌ها مراسم تشییع جنازه در پکن با کارکنان مراسم تشییع جنازه برگزار شده بود. یک شاهد نیز در یک کوره مرده‌سوزی در منطقه تونگژو پکن، صفی متشکل از 40 ماشین نعش‌کش را دیده که منتظر ورود به این مرکز بودند درحالی‌که پارکینگ مجموعه پر بوده است. به روایت این شاهد؛ در داخل مرکز نیز، خانواده و دوستان، که بسیاری از آنها لباس‌های سفید سنتی و سربندهای عزا به تن داشتند، در اطراف حدود 20 تابوت جمع شده و در انتظار سوزاندن بودند، در همین حین دود از 15 کوره بلند شد.» این منبع همچنین گزارش داده در مناطقی در چین کمبود داروها مشاهده شده است. رویترز درمورد اینکه چگونه سیستم مراقبت‌های بهداشتی چین تحت فشار قرار گرفته است، نوشته: «تغییر ناگهانی سیاست، یک سیستم بهداشتی شکننده و ناآماده را گرفتار کرده است. بیمارستان‌ها به دنبال تخت و خون و داروخانه‌ها به دنبال دارو هستند، و مقامات برای ساختن کلینیک‌های ویژه به رقابت می‌پردازند.»

چرا چین گرفتار وضعیت کنونی شد؟
اگرچه این زیرسویه قابلیت انتقال بسیار بالایی دارد، اما علائم آن شبیه به زیرشاخه‌های قبلی امیکرون است. علائمی مانند: تب، سرفه کردن، گلو درد، استفراغ، اسهال و... که پیش‌تر تعدادی از متخصصان در مورد آنها هشدار داده بودند. مصطفی نوری‌زاده، متخصص بیوتکنولوژی و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد علوم پزشکی تهران نیز یکی از چهره‌هایی بود که پیش‌تر در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره احتمال بازگشت کووید از نیم‌کره شرقی سخن گفته بود. سخنانی که حال با خواندن اخبار فوق می‌توان بیشتر به اهمیت‌شان پی‌برد. این‌بار نوری‌زاده در گفت‌وگو با «فرهیختگان» توضیح می‌دهد که حال این احتمال چقدر قوی‌تر از گذشته است. به گفته وی: «این ویروس قطعا به ایران خواهد رسید. این اتفاق خواهد افتاد. ما حدود سه هفته قبل اعلام کردیم اما بسیاری اعتراض کردند. خیلی از پزشکان هم اعتراض کردند اما من به‌شخصه از این صحبت خود مطمئن بودم. پیش‌بینی می‌شود حتما افزایش ابتلای قابل‌توجهی را داشته باشیم، اما این موضوع برای ما دقیقا مثل چین نخواهد بود.» نوری‌زاده ادامه می‌دهد: «افزایش اینچنینی موارد ابتلا در چین علل مشخصی دارد. اولا پس از اعلام نخستین موارد ابتلا در چین شاهد بودیم که تا 18 ماه مورد فوتی در این کشور گزارش نشد، می‌توان به آمارهای چین شک کرد ولی نه به آن شدت، آن زمان که چین شمار روزانه ابتلاهایش را گزارش نمی‌کرد واقعا یا ابتلا نبود یا تعداد ابتلاها انگشت‌شمار بود. اما چه اتفاقی در چین افتاد؟ چین همان سیاست کووید صفر را دنبال کرد و در روند واکسیناسیون عمومی خود تغییری نداد. در مرداد‌ماه سال 1399 که هنوز در ایران بحث این بود که واکسن خوب است یا بد، در آن زمان تقریبا کل جمعیت چین واکسینه شده بود. در این کشور واکسن‌های سینوفارم و سینووک و شمار اندکی کان‌سینو هم تزریق شده بود. سینوفارم و سینووک واکسن‌های ویروس غیرفعال هستند و از آنجایی که ما در ایران از این واکسن‌ها استفاده کرده‌ایم، آنها را می‌شناسیم، واکسن کان‌سینو نیز شبیه اسپوتنیک و وکتوربیس است که برای ارتش چین تزریق شد، اما برای مردم عادی همان سینوفارم و سینووک تزریق شده بود. واکسیناسیون در چین با این واکسن‌ها تمام شد، چین پایان کرونا را اعلام کرد و به‌سمت قرنطینه رفت. از آن تاریخ به بعد واقعا در چین نه مبتلایی گزارش می‌شد و نه شمار زیادی فوتی! به همین مناسبت جشن پایان کرونا را هم که خاطرتان هست برگزار کردند.»

برای ایرانی‌هایی که با کووید خداحافظی کرده‌اند
عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد علوم پزشکی تهران در ادامه توصیف خود از وضعیت چین ادامه می‌دهد: «حدود دو سال از آن تاریخ جشن پایان کرونا می‌گذرد. در چین دوز بوستر تزریق نشد، در این کشور صرفا واکسن تولید و صادر می‌شد؛ چراکه ابتلایی صورت نمی‌گرفت، این یعنی ایمنی مردم چین کامل شده بود. چین تا اینجا خیلی موفق بود ولی حالا دیگر مردم چین ایمنی قبل را ندارند. در‌حالی در سایر کشورهای دنیا هم شمار بالای ابتلا گزارش می‌شد و هم تزریق دوز‌های بوستر دنبال می‌شد که چین واکسیناسیون را متوقف کرده بود. الان مردم چین هیچ ایمنی‌ای در‌برابر کووید ندارند و به‌تازگی در‌حال تزریق دوز بوستر برای سنین بالا هستند. از سوی دیگر ایمنی گله‌ای که به‌دنبال شیوع سویه‌های دیگر کرونا در کشورها ایجاد شد در چین اتفاق نیفتاد. تنها در موج امیکرون تعداد کمی ابتلا صورت گرفت که مقامات سریعا به سراغ قرنطینه شهرهای بزرگ رفتند، از خروج مردم از خانه‌ها ممانعت کردند و واقعا جلوگیری کردند. رویکرد اصلی مقامات این کشور درقبال کووید تنها قرنطینه بود و از مرداد 99 این کشور در قرنطینه است، ولی این‌بار زور دولت چین به ملت خود نرسید، نتوانست قرنطینه کند و در جامعه قدری آزادی ایجاد شد، همین هم باعث شد که امروز چین شرایط مشابه روزهای اول کرونا را تجربه کند.» به گفته نوری‌زاده در چین که حدودا یک‌میلیارد و 400 میلیون نفر جمعیت دارد گزارش یک‌میلیون ابتلا در روز مطمئنا پدیده عجیبی نیست و این امر می‌تواند به‌وقوع بپیوندد. وی توضیح می‌دهد: «معمولا در بحث کووید مدل‌سازی‌ها نتایج قابل قبولی نداشته‌اند. تمام این برآوردها بر پایه مدلینگ است که در مواردی اشتباه درمی‌آیند. در 90 روز آینده اگر کشور ما برنامه‌های مناسبی داشته باشد، یعنی قرنطینه رعایت شود، فرهنگ‌سازی کنیم بیمار از خانه خارج نشود، درمان و واکسیناسیون باعث کاهش آمار ابتلا خواهد شد.» به‌گفته این متخصص بیوتکنولوژی؛ «از حدود 3 الی 4 هفته قبل منتظر شرایط کنونی بودیم. وضع از این بدتر هم خواهد شد اما وخامت اوضاع مشابه موج‌های دلتا و امیکرون نخواهد بود. پیشنهادم این است که برای سنین بالا واکسن‌های آپدیت شده یا واکسن‌های پروتئین‌بیس تزریق شود، چون همچنان طبق شواهد تزریق دوز چهارم در کشور زیر 15 درصد است. متاسفانه در سنین بالا از آن افرادی که دوز چهارم را گرفتند نیز شاید 90 درصدشان واکسن‌های ویروس غیرفعال گرفته‌اند که تاثیر آن بسیار کمتر از واکسن‌های دیگر است. واکسن‌های پیشنهادی برای دوزهای جدید واکسن‌های پاستوکووک، اسپایکوژن، رازی، نورا و برکت آپدیت شده امیکرون است.» مصطفی نوری‌زاده در پایان گفت: «جامعه ما با کووید خداحافظی کرده است، در‌حالی‌که نباید از خطرات بازگشت سویه جدید غافل شد.»