ندا اظهری، مترجم:دنیا با بحران اقلیمی و آب‌و‌هوایی شدیدی دست‌به‌گریبان است و افزایش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی، جهان را در آستانه تغییرات فاجعه‌بار آب‌و‌هوایی قرار داده و باید کاری کرد. دانشگاه‌ها به‌عنوان مراکز تولید علم همواره یکی از نقطه‌های امید به شمار می‌آیند که می‌توانند آینده بهتری را برای بشریت رقم بزنند، بنابراین دانشگاه‌ها باید در مسیر رسیدن به پایداری حرکت کنند و سبز بودن یکی از این اقدامات است. دانشگاه سبز به یک مرکز آموزشی اطلاق می‌شود که نیاز خود را به منابع طبیعی نظیر آب، انرژی و مواد برآورده می‌کند بدون اینکه توانایی مردم سایر کشورها را به خطر بیندازد و نیز این منابع، نیاز نسل‌های آینده را برآورده می‌کند.
گرمایش جهانی، از دست رفتن تنوع زیستی یا آلودگی پلاستیکی در اقیانوس‌ها، مشکلات زیست‌محیطی جهانی هستند که حیات را در سیاره زمین تهدید می‌کنند. در حال حاضر، این چالش‌ها با از بین رفتن زنبورهای گرده‌افشان و ایمنی آب از طریق خشکسالی و سلامت انسان از طریق میکروپلاستیک‌ها بر موادغذایی تاثیر منفی به جا می‌گذارد. دانشگاه‌های دنیا نیز همگام با دیگر مراکز دنیا شاخص‌هایی را باید برای سبز شدن رعایت کنند تا بتوان به آنها دانشگاه‌های سبز اطلاق کرد. در نظر گرفتن تنظیمات و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای رسیدن به این هدف در زمینه‌های مختلف اهمیت بالایی دارد. شاخص‌های سبز بودن از نظر دستورالعمل‌های جهانی مواردی را دربرمی‌گیرد که مجهز بودن دانشگاه‌ها به این شاخص‌ها، آنها را جزء مراکز آموزشی سبز و پاک در دنیا قرار می‌دهد. طبق این معیارهاست که سالانه برترین دانشگاه‌های سبز دنیا معرفی می‌شوند.
تنظیمات و زیرساخت‌ها: این شاخص نشان می‌دهد که یک دانشگاه تا چه اندازه سبز است و چه مواردی را برای مراقبت از محیط‌زیست انجام می‌دهد. آیا دانشگاه مجهز به فضاهای سبز است و از معیارهای پایدار استفاده می‌کند؟
انرژی و تغییرات اقلیمی: دانشگاه تا چه اندازه انرژی را بهینه مصرف می‌کند؟ آیا این مرکز در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای و حرکت به سمت انرژی‌های سبز و تجدیدپذیر اقدامی انجام داده است؟
پسماند: آیا بازیافت و پایداری در این دانشگاه بهبود یافته است و آیا راهکار یا ابتکار جدیدی برای بهبود، کاهش یا استفاده بهینه از پسماندها در نظر گرفته‌اند؟
آب: آیا دانشگاه اقدامی برای کاهش مصرف آب انجام داده است؟
حمل‌ونقل: آیا دانشگاه استفاده از وسایل حمل‌ونقل شخصی را محدود کرده و آیا استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و وسایل حمل‌ونقل پاک مانند دوچرخه در این مرکز ارتقا یافته است؟
آموزش و پژوهش: آیا دانشگاه در زمینه آموزش و ترویج پایداری قدمی برداشته است؟ آیا از طریق آموزش و پژوهش به کمپین جهانی کمک کرده‌اند؟
برترین دانشگاه‌های سبز دنیا
دانشگاه سیدنی غربی استرالیا، دانشگاه ایالتی آریزونا آمریکا، دانشگاه وسترن، دانشگاه ملک عبدالعزیز عربستان و دانشگاه علوم مالزی جزء 5 دانشگاه برتر سبز دنیا در رتبه‌بندی پایگاه تایمز هستند. در ادامه نیز دانشگاه اوکلند نیوزیلند، دانشگاه کوئینز کانادا، دانشگاه نیوکاسل انگلیس، دانشگاه منچستر انگلیس و دانشگاه هوکایدو ژاپن نیز در رده‌های 6 تا 10 برترین دانشگاه‌های سبز جای گرفته‌اند. همچنین، طبق رتبه‌بندی پایگاه QS نیز دانشگاه‌های کالیفرنیا، برکلی آمریکا، دانشگاه تورنتو کانادا، بریتیش کلمبیا کانادا، دانشگاه ادینبورگ، دانشگاه نیوسوث ولز استرالیا، دانشگاه سیدنی استرالیا، دانشگاه توکیو، دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا، دانشگاه یال آمریکا و دانشگاه آکلند نیوزلند در رده‌های اول تا دهم قرار گرفته‌اند.
در رتبه‌بندی معتبر UI GreenMetric که از سوی دانشگاه اندونزی به بررسی و رده‌بندی دانشگاه‌های سبز و پایدار به لحاظ زیست‌محیطی می‌پردازد، 956 دانشگاه از 80 کشور جهان شرکت کرده‌اند. طبق این رده‌بندی، دانشگاه Wageningen هلند در رده نخست قرار گرفته و بعد از آن، دانشگاه ناتینگهام ترنت انگلیس، دانشگاه ناتینگهام، دانشگاه گرونینگن هلند و دانشگاه کالیفرنیا دیویس آمریکا در رده‌های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند.
تامین 100 درصد برق دانشگاه از منابع انرژی سبز
یک تیم مخصوص پایداری زیست‌محیطی در دانشگاه سیدنی غربی استرالیا راه‌اندازی شده که اقدامات کاربردی و مشارکتی را برای رسیدن به پایداری در زمینه تغییرات آب‌و‌هوایی و مسئولیت‌های اجتماعی انجام می‌دهند. این گروه طرحی کاربردی را برای دستیابی به پایداری در نظر گرفته است که شامل تاب‌آوری و تغییرات اقلیمی، انرژی پایدار، مدیریت چرخه آب، ساختمان‌ها و محوطه‌های سبز، پسماند و اقتصاد چرخشی، حفاظت از تنوع زیستی، امنیت زیستی و بهداشت محیط، کشاورزی در حومه شهر، حمل‌ونقل و سفر و مسئولیت اجتماعی و شرکتی می‌شود. این دانشگاه مجهز به آزمایشگاه‌های زنده‌ای است که در آن به بررسی مسائل اجتماعی گسترده توسعه شهری، میراث طبیعی و شهری، انرژی‌های تجدیدپذیر، گرمای شهری، بازیافت آب و سیستم‌های غذایی می‌پردازند. آنها به دنبال توسعه اقداماتی عملی و مشارکتی برای مسائل نوظهوری چون تغییرات آب‌و‌هوایی و مسئولیت‌های اجتماعی است.
به گزارش westernsydney، کاهش خطرات زیست‌محیطی و اطمینان از انطباق با محیط‌زیست بخشی از تجارت پایدار زیست‌محیطی به شمار می‌رود. مشارکت‌های بین‌المللی و طرح‌های آموزشی و پژوهشی صورت گرفته، در کاهش بی‌عدالتی غذایی و امنیت آب در دنیا نقش داشته‌اند. طرح‌های انرژی پایدار دانشگاهی، اهداف پررنگی را برای اقدامات این مرکز برای دستیابی به خنثی‌سازی کربن تا سال 2023 تعیین می‌کند و این طرح‌ها همچنین اثرات مثبت آب‌و‌هوایی در سال 2025 به‌جا خواهد گذاشت. این دانشگاه با تامین برق در تمام دانشگاه، در طرحی چهار‌ساله به‌طور 100 درصد از نیروهای سبز استفاده می‌کند. از نمونه اقدامات این دانشگاه این است که با طرحی در راستای مدیریت منابع آبی، تا سال 2025 از 60 درصد آب به‌دست‌آمده از منابع غیرقابل‌حمل برای تامین انرژی تمام پردیس‌های دانشگاهی استفاده کند. این دانشگاه چندی پیش در ادامه اقدامات پایداری، یک دیوار سبز به عرض 10 متر را در محوطه دانشگاه پاراماتای جنوبی خود ایجاد کرد. شرکت‌کنندگان در این رویداد، با استفاده از توری پلی‌استر بازیافتی و مواد کمپوست شده، بیش از 500 گیاه را در بطری‌های پلاستیکی بازیافتی کاشتند. جایگزینی درختان و سطوح نفوذپذیر طبیعی با ساختمان‌ها، جاده‌ها و دیگر زیرساخت‌های خاکستری که با گرمایش و ذخیره حرارتی ارتباط دارد، نگرانی‌هایی را برای گرمایش جهانی به دنبال دارد. این دانشگاه با نقشه راهی که ترسیم کرده قرار است تا سال 2026 از 100 درصد انرژی تجدیدپذیر استفاده کرده و تا سال 2030 به‌طور کامل در امر خنثی‌سازی کربن موفق شود.
تامین انرژی با برنامه خورشیدی جامع و 6 توربین بادی
دانشگاه ایالتی آریزونای آمریکا، از دیگر دانشگاه‌های برتر دنیا از نظر سبز بودن و سازگاری با محیط‌زیست محسوب می‌شود و در این راستا، زیرساخت‌هایی را برای کاهش مصرف برق و گاز طبیعی طراحی کرده و از آب سرد برای خنک کردن محیط استفاده می‌کند. برای مصرف انرژی حد بالا و پایین برای دمای کلاس‌ها تعیین شده و با مدیریت انرژی تلاش کرده‌اند در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند. این دانشگاه در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر هم مجهز به برنامه خورشیدی جامعی است که طبق آن، تمام نقاط چهار پردیس این دانشگاه و نیز پارک پژوهشی آن از این طرح بهره‌مند می‌شوند و با کمک آن، ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی افزایش می‌یابد. این دانشگاه همچنین مجهز به 6 توربین بادی در سقف موسسه جهانی پایداری است که از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند. همچنین دانشگاه ایالتی آریزونا توانسته تا 90 درصد پسماندهای زمینی و خاکی را کاهش دهد به‌طوری که با بازیافت و کمپوست‌سازی و استفاده مجدد از آنها این کار را انجام می‌دهد. بازیافت در چهار پردیس این دانشگاه با دو هدف اصلی افزایش مشارکت در بازیافت و کاهش آلودگی‌هاست. این دانشگاه در زمینه ارائه سیستم‌های حمل‌ونقل پاک هم فعالیت می‌کند و برای حمل‌ونقل و جابه‌جایی دانشجویان و کارکنان، از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند و حتی دوچرخه‌هایی را به‌طور رایگان به آنها کرایه می‌دهند. همچنین از طراحی ساختمان‌های سبز در این دانشگاه استفاده شده است. دانشگاه آریزونا راهکارهای خلاقانه‌ای را برای صرفه‌جویی در مصرف آب در پیش گرفته که قرار است به حفظ امنیت منابع آبی در آینده کمک کند. ایالت آریزونا قریب 40 میلیون دلار در دانشگاه آریزونا و برای موفقیت طرح‌های دانشگاهی روی حوزه‌های علوم، فناوری و مدیریت آب سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این ابتکارات نه‌تنها مقاومت آبی را بالا می‌برد، رقابت اقتصادی را نیز افزایش می‌دهد.
یک میلیارد و 630 میلیون دلار سرمایه‌گذاری برای توسعه پایدار
دانشگاه کالیفرنیا، برکلی آمریکا در رده‌بندی پایگاه QS نخستین دانشگاه دنیا از نظر سبز و دوستدار محیط‌زیست بودن، قرار گرفته است. پردیس انرژی‌های پاک این دانشگاه با ابتکاراتی که در اختیار دارد، در نظر دارد سیستم برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر را در این مرکز برقرار کند و به مدلی برای ارائه راهکارهای واقعی تغییرات اقلیمی تبدیل شود. محققان و دانشجویان این دانشگاه بعد از سال‌ها تحقیق و مطالعه آماده‌اند تا تحول کربن‌زدایی از انرژی‌های قابل استفاده در این مرکز را به واقعیت تبدیل کنند. دانشگاه کالیفرنیا، برکلی به‌تازگی درخواست دریافت بودجه‌ای 365 میلیون دلاری را به این ایالت مطرح کرده تا بتواند انرژی‌های تجدیدپذیر را جایگزین نیروگاه‌های سوخت فسیلی کند. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، انتشار گازهای گلخانه‌ای و سوخت کربن را تا 80 درصد کاهش می‌دهد. این پروژه تنها بخشی از درخواست کلی سرمایه یک میلیارد و 630 میلیون دلاری این دانشگاه از ایالت کالیفرنیا برای تحقق بخشیدن به تمام اهداف توسعه پایدار است و در صورتی‌که با این درخواست موافقت شود، دانشگاه می‌تواند در زمینه اهداف اقلیمی پیشرفت کرده و در تولید و ذخیره انرژی‌های تجدیدپذیر موفق عمل کند. یکی از اقداماتی که این دانشگاه انجام داده، گسترش طرح‌های خورشیدی است به‌طوری که در نظر دارد درمجموع 5 مگاوات انرژی خورشیدی معادل برق مصرفی سالانه 6000 کالیفرنیایی تولید کند. این دانشگاه که از برترین دانشگاه‌های سبز دنیا به شمار می‌رود، تمرکز حدود 50 درصد از تمام واحدهای دانشگاهی خود را به مقوله توسعه پایدار اختصاص داده به‌طوری که 800 واحد متمرکز و 1150 واحد مرتبط با این مقوله در این مرکز تدریس می‌شود و 50 درصد از تمام کلاس‌های مقطع کارشناسی به این موضوع مرتبط‌اند.
اختصاص 10 بودجه دانشگاه برای کاهش انتشار کربن
دانشگاه وسترن کانادا که جزء برترین دانشگاه‌های فعال در حوزه توسعه پایدار در دنیا به شمار می‌رود، به صفر رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای را جزء مهم‌ترین اهداف خود تعیین کرده و برنامه‌ها و تعهدات بلندمدت و کوتاه‌مدتی را برای موفقیت در این زمینه در دستور کار خود قرار داده است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، حدود 10 درصد از بودجه‌های عملیاتی و موقوفه‌های این دانشگاه تا سال 2025 به پیشرفت در زمینه توسعه پایدار اختصاص می‌یابد و اقداماتی را برای کاهش انتشار کربن در دستور کار قرار داده‌اند تا بتوانند به هدف خود در سال 2030 یعنی کاهش انتشار کربن برسند. بودجه اختصاص‌یافته به این طرح در سال 2021 حدود یک میلیارد و 900 میلیون دلار تعیین شده بود. طبق این برنامه، قرار است دانشگاه بتواند تا سال 2030 تا 45 درصد از میزان انتشار کربن بکاهد و امیدوار است این میزان را تا سال 2050 به صفر برساند. در سال 2020، حدود 5,2 درصد از بودجه به زیرساخت‌های انرژی‌های پایدار اختصاص یافت که تاثیر بسزایی روی کاهش اثرات کربنی به جا گذاشت و محققان توانستند راهکارهای موثری را برای این بخش ارائه دهند. این دانشگاه با احساس مسئولیتی که دارد تلاش خود را برای کربن‌زدایی و حفظ محیط‌زیست به خرج داده که مستلزم مشارکت استراتژیک و فعال است. با اجرای طرح‌های جدید، میزان انتشار کربن نسبت به سال 2015 تا 65 درصد کاهش یافته است. بین سال‌های 2019 تا 2020، ردپای کربن تا 31 درصد کاهش داشته است.
تامین انرژی با برنامه خورشیدی جامع و 6 توربین بادی
دانشگاه Wageningen هلند نخستین دانشگاه برتر اروپا از نظر سبز بودن و رعایت معیارهای زیست‌محیطی است. این دانشگاه بیش از هر چیز با 53 شریک دیگر در قالب طرح آب‌و‌هوا برای بهبود وضعیت اقلیمی فعالیت می‌کند و هدف آن، برداشت گام‌های بزرگ برای خنثی کردن آلودگی‌های کربنی است. پروژه‌های این دانشگاه در زمینه‌های انرژی، پسماند، تنوع زیستی و حمل‌ونقل منجر به کاهش اثرات محیط‌زیستی شده است. با توجه به اقداماتی که این مرکز آموزشی انجام داده، از سال 2010 تاکنون، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای بیش از 50 درصد کاهش داشته است. این مرکز با در اختیار داشتن آزمایشگاه‌های زنده، فرصتی را برای پژوهش و آزمایش‌های آموزشی ایجاد کرده است. این دانشگاه یکی از پایدارترین مراکز دانشی در هلند به شمار می‌رود که به‌عنوان مثال در زمینه ذخیره انرژی حرارتی و ساخت ساختمان‌های سبز ابتکاراتی به خرج داده و موفق عمل کرده است. این مرکز با تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به کمک توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی، توانسته ذخیره حرارتی را در این دانشگاه انجام دهد. طبق رتبه بندی GreenMetric در سال 2021، این دانشگاه هلندی سبزترین و پایدارترین دانشگاه دنیا محسوب می‌شد. یکی از اقداماتی که این دانشگاه در زمینه تولید محصولات غذایی انجام داده، تاسیس موسسه تحقیقاتی فتوسنتز است که محققان از این طریق بتوانند کارآمدی فتوسنتز را روی محصولات غذایی بررسی و مطالعه کنند. این امر تا حد زیادی می‌تواند وضعیت تغذیه مردم جهان را تحت‌تاثیر قرار دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که قرار است در یک دهه آینده حدود 60 میلیون یورو روی این موسسه سرمایه‌گذاری شود.