محمدرضا پارسا ، خبرنگار: طرح «با هم بخوانیم» چیست؟
طرح «با هم بخوانیم» نخستین‌بار پس از برگزاری یک دوره آموزشی سه‌روزه در شهریورماه سال ۱۳۹۶ و آشنایی کتابداران با ملزومات این طرح، در ایام دهه فجر در بهمنماه سال 1396، براساس یک سیر مطالعاتی هدفمند و با محوریت ۲۰ کتاب با موضوع سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی برای گروه سنی ۹ تا ۱۲ سال، از روز ۱۲ بهمن به مدت ۱۲ هفته آغاز به کار کرد. طرحی که از نخستین روزهای فعالیتش معلوم بود که توجه جمعیت بسیاری از کتابخوان‌ها و علاقه‌مندان حوزه کتاب در کشور را به خود جلب کرده است. در این طرح، کتابداران اطلاعات اعضای گروه‌های خود و سپس کتاب‌های انتخاب‌شده توسط اعضا را در سامانه مخصوص طرح وارد می‌کنند پس از آن با تکمیل پرسشنامه‌های طراحی‌شده، ارزیابی خود از عملکرد اعضای گروه را به‌صورت هفتگی ثبت خواهند کرد. بر این اساس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پس از شناسایی شاخص‌های انتخاب کتابخانه‌های مجری طرح و انتخاب نهایی آنها براساس شاخص‌ها، اقدام به آماده‌سازی محتوای دوره آموزشی- توجیهی و برگزاری دوره به‌صورت متمرکز در تهران و خرید کتاب‌ها و اقلام چاپی و ابزارهای مورد نیاز برای اجرای طرح، کرده است.
همچنین راه‌اندازی سامانه ارسال گزارش و رصد و پشتیبانی لحظه به لحظه طرح، ثبت اطلاعات کتابداران مجری در سامانه و ثبت اطلاعات محل اجرای طرح و شرکت‌کنندگان و همچنین ارسال کتاب‌ها و اقلام چاپی و غیرچاپی مورد نیاز برای اجرای طرح، به کتابخانه‌های هدف نیز از دیگر اقدامات انجام‌شده در راستای اجرای طرح «با هم بخوانیم» است.
تدوین سیر مطالعاتی و انتخاب کتاب‌های جذاب و خواندنی، اولویت دادن به مناطق محروم و نیمه‌برخوردار برای اجرای طرح، طراحی سامانه پشتیبانی و گزارش‌گیری به‌منظور رصد لحظه‌به‌لحظه فرآیند اجرای طرح و پشتیبانی کامل از کتابداران مجری، تدوین فعالیت‌های متنوع در فرآیند مطالعه کتاب‌ها که خواندن کتاب‌ها را برای کودکان لذت‌بخش‌تر‌کرده و میزان یادگیری را به بالاترین سطح کیفی ممکن می‌رساند از جمله ویژگی‌های برجسته این طرح است.
فراموش نکنیم که در انتخاب سیر مطالعاتی به ۵ ساحت جهان‌بینی، اخلاق و هویت عالی انسانی، کارآمدی و توانمندی، علم و فکر، آگاهی و انقلابی‌گری توجه شده است.
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با هدف پیاده‌سازی سیر مطالعاتی ویژه گروه سنی کودک و نوجوان در مناطق محروم و نیز به‌منظورکاهش آسیب‌های اجتماعی بالاخص در مناطق محروم و نیمه‌محروم، آن سال طرح ملی «باهم بخوانیم» را از دهه مبارک فجر ۹۶ تا پایان اردیبهشت ۹۷ در ۹۸ کتابخانه مناطق محروم ۳۱ استان کشور اجرایی کرد که با استقبال چشمگیری در میان اعضای کودک‌ونوجوان مواجه شد، به‌طوری که 1294 دانش‌آموز در این طرح مشارکت کردند. پس از اجرای موفقیت‌آمیز طرح ملی «با هم بخوانیم» در بهمنماه سال ۱۳۹۶ در حدود صد کتابخانه عمومی، دومین دور از اجرای این طرح ملی ویژه مناطق محروم، با هدف گسترش عدالت در امر آموزش فرهنگی و ترویج سبک‌زندگی ایرانی ـ اسلامی از تابستان سال جاری در ۳۵ کتابخانه عمومی در سراسر کشور آغاز شد.
کتابداران چه می‌گویند؟
بهترین منبع برای بررسی میزان پیشرفت و کارآیی این طرح، کتابدارانی هستند که در نقاط مختلف کشور از نزدیک با شرکت‌کنندگان در طرح «باهم بخوانیم» همراه هستند و دغدغه‌های آنها را می‌بینند و می‌شنوند.
زینب سلیمی، مسئول کتابخانه عمومی شهدای شهرستان بن در استان چهارمحال‌وبختیاری، از تجربه اجرای «طرح باهم بخوانیم» در کتابخانه شهدا می‌گوید: «در نخستین تجربه اجرای طرح باهم بخوانیم، شرکت‌کنندگان را از بین اعضایی که مراجعه گاه‌به‌گاه به کتابخانه داشتند، انتخاب کردم. هدفم این بود که این افراد بیش از پیش به کتاب و کتابخانه علاقه‌مند شوند. خوشبختانه نتیجه‌ای که می‌خواستم حاصل شد و پس از پایان طرح نیز شرکت‌کنندگان به‌صورت مستمر و منظم به کتابخانه مراجعه می‌کردند. امسال تصمیم گرفتم نیمی از افراد را از بین اعضای فعال و کتابخوان و نیمی دیگر را از بین اعضایی که مراجعه کمتری به کتابخانه دارند، انتخاب کنم تا اتحاد این دو گروه، باعث ایجاد انگیزه و ارتقای توانمندی‌ها و مهارت‌ها شود. در این بین چند نفری حتی عضو نبودند و به‌واسطه شرکت در طرح، عضو کتابخانه نیز شدند. خوشبختانه امسال نیز طرح کتابخوان، بچه‌ها را پای ثابت کتابخانه کرد.»
فاطمه سامانی‌پور، مسئول کتابخانه عمومی یعقوب لیث سیستانی در شهر محمدآباد سیستان‌وبلوچستان، از علایق کودکان به این طرح و بهره‌مندی حداکثری از حداقل امکانات می‌گوید: «اسرار طبیعت»، کتاب مورد علاقه بچه‌های طرح باهم بخوانیم بود. برای مطالعه این کتاب، بچه‌ها باید با همکاری یکدیگر کاردستی درست می‌کردند. بچه‌ها کارهای عملی را خیلی دوست دارند و از انجام گروهی چنین فعالیت‌هایی لذت می‌برند. جای درخت و سبزه و جنگل و دریا در طبیعت شهرستان ما، زابل، خالی است و بچه‌ها نمی‌دانستند برای ساخت کاردستی در طبیعت دنبال چه بگردند. به آنها گفتم تا دل‌تان بخواهد، سنگ داریم. این شد که بچه‌ها سنگ‌ها را جمع کردند، آنها را رنگ کردند، آدمک ساختند و کارهای خلاقانه متنوعی با سنگ‌ها انجام دادند. از بین شیوه‌های مطالعه نیز، بلندخوانی، شیوه محبوب در کتابخانه ما بود. تمرکز و مشارکت بچه‌ها وقتی همه با هم یک کتاب را می‌خواندند و یک نفر برایشان توضیح می‌داد، بیشتر بود.»
عصمت پورحسین، مجری طرح «باهم بخوانیم» در کتابخانه عمومی شهید محمد علیپور شهر یونسی شهرستان بجستان نیز بلندخوانی را شیوه مورد علاقه شرکت‌کنندگان برای مطالعه کتاب می‌داند و می‌گوید: «در جمع‌خوانی هر گروه کتاب جداگانه‌ای داشت اما در بلندخوانی، همه شرکت‌کنندگان کتاب مشابهی در دست داشتند و با تمرکز و توجه بیشتری با یکدیگر همراه می‌شدند؛ در پایان هم اگر مطلبی را متوجه نمی‌شدند، یا قرار بود به سوالات پاسخ دهند یا فعالیتی مربوط به محتوای کتاب انجام دهند، از یکدیگر کمک می‌خواستند. طرح با هم بخوانیم و به‌ویژه بلندخوانی، روحیه کار گروهی و مشارکت را در بچه‌ها تقویت کرد.»
اما حمیده بهمئی، مسئول و کتابدار کتابخانه پیامبراعظم(ص) تشان، از توابع شهرستان بهبهان استان خوزستان، به خاطره‌ای از حضور پرشور والدین در کتابخانه برای همراهی اعضای حاضر در این طرح اشاره می‌کند که خواندنش خالی از لطف نیست: «یکی از خاطرات به‌یادماندنی ما حضور مادربزرگ یکی از داوطلبان بود که بسیار اصرار داشت بقیه نوه‌هایش را هم در این طرح شرکت دهیم. در یکی از این جلسات از این مادربزرگ دعوت کردیم که از قصه‌های قدیمی منطقه (متل) برای بچه‌ها بگوید. وی با زبان شیرین محلی شروع به قصه‌گویی کرد و به‌قدری مورد استقبال قرار گرفت که تقریبا پای ثابت برگزاری جلسات طرح شد.»
سکینه موسوی‌سردشتی، کتابدار کتابخانه عمومی شهدای کاروان پیاده لردگان استان چهارمحال‌وبختیاری یکی از میزبانان اجرای این طرح بوده است، با اشاره به موضوعات منابع در ۶ حوزه علمی، مهارت‌های رفتاری، هویت انسانی، دین، تفکر نقاد و بینش سیاسی، درخصوص محبوب‌ترین موضوعات شرکت‌کنندگان کتابخانه عمومی شهدای کاروان پیاده لردگان گفت: «استقبال بچه‌ها از کتاب‌های دینی خوب بود. کتاب «جای او خالی» را در گلزار شهدا خواندیم و برای بچه‌ها بسیار خوشایند بود. با این حال بلندخوانی کتاب «گل عزیز نرگس» به دلیل حجم زیاد، برای آنها خسته‌کننده بود. علاوه‌بر این، بچه‌ها از انجام کارهای عملی بسیار لذت می‌بردند و به مطالعه کتاب «اسرار طبیعت» و انجام کاردستی علاقه بسیاری نشان دادند. از میان شیوه‌های مطالعه، بلندخوانی برای شرکت‌کنندگان کتابخانه ما مفید و اثرگذار بود. بلندخوانی به بچه‌ها همکاری را یاد می‌داد. ۸ نفر از بچه‌ها در زمینه روخوانی ضعیف بودند و از آنها می‌خواستم با حرکت انگشت متن را دنبال کنند. بعد از پایان کتاب از هر یک از شرکت‌کنندگان سوال متفاوتی می‌پرسیدم و پاسخ‌های آنها نشان می‌داد همه به محتوا و مطالب ارائه‌شده دقت داشتند. متاسفانه این میزان از دقت در کتاب‌هایی که باید به‌صورت فردی خوانده می‌شد، وجود نداشت.»
او با اشاره به خاطره‌ای از این طرح می‌گوید: «نوید، شرکت‌کننده ۹ ساله کتابخانه ما یکی از افراد مشتاقی بود که همیشه یک ربع زودتر از شروع جلسه در کتابخانه حاضر می‌شد. یک روز اما، ساعت ۵ بود و نوید هنوز نیامده بود. می خواستم با خانواده‌اش تماس بگیرم که مادرش زنگ زد و گفت نوید هنگام بازی زمین خورد و عمل جراحی داشت. حالا از بیمارستان مرخص شده اما اصرار دارد به کتابخانه بیاید. مادر نوید از من خواست او را قانع کنم که در خانه بماند و کمی استراحت کند. با نوید صحبت کردم و او راضی شد که استراحت کند. جمعه همان هفته به اتفاق چند نفر از شرکت‌کنندگان طرح با هم بخوانیم به عیادت نوید رفتیم.»