ندا اظهری؛ خبرنگار: تولید داخل ازجمله مأموریت‌هایی است که چند سالی با حساسیت‌های ویژه‌ای دنبال می‌شود و کشور بسیج شده تا ایران در تولید بسیاری از دستگاه‌های نیاز تولیدکنندگان و شرکت‌های داخلی بی‌نیاز از واردات و محصولات خارجی شود. این امر مستلزم همکاری و مشارکت ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف و از جمله دانشگاه‌ها و صنعت و نیز محققان و دانشجویان است که تا اینجای کار به‌رغم تمام کم‌وکاستی‌های موجود، با موفقیت دنبال شده است و ماحصل آن نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران‌ساخت است که 10 دوره از عمر آن می‌گذرد و هر سال با جدیت بیشتری دنبال می‌شود. با استقبالی که هر سال از این نمایشگاه و تولیدات آن می‌شود، از قرار معلوم امسال با کاهش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان روبه‌رو هستیم به‌طوری که سال گذشته حدود 442 شرکت دانش‌بنیان محصولات و دستگاه‌های خود را به نمایشگاه ایران‌ساخت آوردند اما این تعداد در نمایشگاه دهم به حدود 300 شرکت رسیده است که در گفت‌وگو با مدیران شرکت‌های حاضر در نمایشگاه، علت آن را در موارد مختلفی چون برگزاری نمایشگاه در وسط هفته، بالا رفتن تعرفه‌های نمایشگاه و کاهش ساعت برقراری نمایشگاه مشاهده کردیم. در ادامه به تشریح دستگاه‌هایی می‌پردازیم که برخی از آنها برای نخستین‌بار است که در داخل کشور تولید می‌شوند و با توجه به اینکه هیچ نمونه وارداتی از مشابه خارجی آن هم در داخل کشور وجود ندارد، اگر حمایت‌هایی از سوی معاونت و دولت هم چاشنی آن شود، می‌تواند سهم وسیع‌تری از بازار داخلی را تامین کند به‌طوری که برخی شرکت‌ها و مراکز آموزشی‌وپژوهشی نیازمند این دستگاه‌ها بوده و حتی خط تولید آنها به این دستگاه‌ها وابسته است. ازجمله حمایت‌های خوبی که معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری از این شرکت‌ها به عمل آورده، اختصاص یارانه‌های 10 تا 40درصدی به محصولات سطح یک تا سه است که می‌تواند ‌انگیزه لازم را هم برای تولیدکننده محصول و هم برای خریدار ایجاد کند تا بازار آن رونق پیدا کند. 

دستگاه سلامتی با یک‌دهم نمونه خارجی
امیر ایمانی، رئیس هیات‌مدیره شرکت راهکارهای صنعتی سارنگ:این شرکت دانش‌بنیان با برند «آنیا» فعالیت می‌کند و در نمایشگاه ایران‌ساخت امسال دستگاه آنالیز ترکیبات بدن  را دارد که نمونه داخلی ندارد اما نمونه خارجی آن در داخل ایران وجود داشت و در کلینیک‌های تغذیه، باشگاه‌های ورزشی و کلینیک‌های تناسب اندام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه قیمت بالایی دارد و دستگاه هم‌رده محصول ما با همین امکانات تولید کشور کره‌جنوبی حدود 800 میلیون تومان قیمت دارد اما نمونه داخلی که ما تولید کرده‌ایم تقریبا با 10 برابر کمتر از نمونه کره‌ای تنها با قیمت 80 میلیون تومان عرضه می‌شود و از نظر دقت هم با دستگاه خارجی که مقایسه شده، داده‌ها تا حد زیادی با یکدیگر تطابق دارند. این دستگاه بدن را از نظر چربی، عضله، پروتئین، آب درون‌سلولی و برون‌سلولی، چربی احشایی، متابولیسم پایه و برخی پارامترهای دیگر مورد بررسی قرار می‌دهد که هم به‌صورت کل بدن و هم به‌صورت تفکیکی اطلاعات را نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال، میزان عضله دست راست و دست چپ را به تفکیک مورد ارزیابی قرار می‌دهد. دستگاه آنالیز ترکیبات بدن مجهز به 8 الکترود است که 4 الکترود در کف پا و 4 الکترود هم با در دست گرفتن دسته‌ها توسط فرد، در ناحیه کف دست قرار می‌گیرد و مولتی‌فرکانس است به‌طوری که از یک تا 200 کیلوهرتز، فرکانس‌های متفاوتی را به بدن اعمال کرده و اندازه‌گیری‌ها را انجام می‌دهد. این دستگاه چند وقتی است وارد فاز تجاری‌سازی شده و در نمایشگاه ایران‌هلث امسال که در ابتدای خردادماه برگــزار شد از آن رونمایی کردیم. 

اسکنرهای میکروسی‌تی، تنها تامین‌کننده نیاز داخل
کامران غلامی، رئیس هیات‌مدیره شرکت فناوری تصویربرداری متین بهین نگاره:حدودا شش سالی است که به جمع شرکت‌های دانش‌بنیان پیوسته‌ایم و در زمینه تصویربرداری بر پایه اشعه ایکس فعالیت می‌کنیم. ما دو نوع دستگاه تولید کرده‌ایم که یکی از آنها دستگاه اسکنر میکروسیتی LOTUS-inVivo است که برای تصویربرداری پیش‌بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد زیستی و مواد غیرزیستی و موش‌های آزمایشگاهی که قرار است مطالعات دارویی یا عملیاتی مانند بازسازی استخوان و... روی آن صورت گیرد، با این دستگاه انجام می‌شود. این دستگاه رزولوشنی بهتر از 15 میکرون دارد. این دستگاه برای مطالعات دارویی، تحقیقات روی اسکفلدها (داربست‌ها)، تحقیق روی استخوان‌ها و کارهایی است که روی استخوان‌ها یا جمجمه موش انجام می‌دهند یا موادی که بازسازی استخوان را با آنها انجام می‌دهند. تزهای متعدد دندانی روی آن پیاده شده است. به‌عنوان مثال، دانشجویان یا محققان دندان را سوراخ کرده یا ایمپلنت‌ها را به‌گونه‌ای قرار می‌دهند و با اسکن مشخص ‌می‌کنند، فاصله بین ایمپلنت و دندان چقدر است یا فاصله بین روکش و دندان چقدر است و به‌طورکلی اندازه گیری‌های دقیقی برای ساخت دندان یا ایمپلنت انجام می‌دهند.  دستگاه دیگر، دستگاه اسکنر میکروسیتی LOTUS-NDT است که معمولا در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. رزولوشن این دستگاه نیز بهتر از 2 میکرون است و در صنایعی چون نفت، متالورژی، معدن و... کاربرد دارد. به‌عنوان مثال ما در صنعت نفت فرآیندی داریم که در آن مغزه‌هایی را که از زمین برای تشخیص حوضچه‌های نفتی خارج می‌کنند، بررسی کنیم. بسیاری از این مراحل به‌صورت تخریبی است یا یک تکه از مغزه را خارج می‌کنند که دیگر به کار نمی‌آید. دستگاه ما در طول این آزمایش‌ها قرار گرفته و به‌صورت غیرمخرب عمل می‌کند. از این مغزه‌ها نمونه‌های میکروپلاک تهیه می‌کنند و با اسکن این میکروپلاک‌ها، حفره‌هایی را که داخل این سنگ وجود داشته و به‌ویژه با یکدیگر ارتباط دارند، تشخیص می‌دهند. در زمان طراحی این دستگاه‌ها در سال 95 هیچ نمونه داخلی و هیچ‌گونه وارداتی هم به کشور از این دستگاه وجود نداشت. 

تنها دستگاه پرینتر سه‌بعدی تولیدکننده قطعات فلزی در کشور    
احمد فروزمهر ،مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار شرکت صنایع نورا لایه‌نگار:شرکت ما در قالب شرکت دانش‌بنیان، تولیدکننده فیلترهای سه‌بعدی فلزی در کشور است که فعالیت خود را از حدود 10 سال پیش آغاز کردیم. هدف ما از راه‌اندازی شرکت ساخت اولین دستگاه پرینتر سه‌بعدی فلزی در ایران با روش ذوب گزینشی با کمک پودر یا SLM بود. از سال 94 موفق به رونمایی از نخستین دستگاه ایرانی شدیم و از همان سال هم در نمایشگاه ایران‌ساخت شرکت کردیم. در این نمایشگاه، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی می‌توانند تجهیزات و مواد آزمایشگاهی موردنیاز خود را با تخفیف و حمایت معاونت علمی تهیه کنند. دستگاه ما جزء دستگاه‌های سطح یک در این نمایشگاه است و می‌تواند از 40درصد تخفیف یا یارانه معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری استفاده کند. نمونه خارجی این دستگاه وجود دارد و کشورهای اروپایی عمده تولیدکنندگان این دستگاه به شمار می‌روند و در خاورمیانه نمونه‌ای ندارد. اما نمونه‌های خارجی به دلیل محدودیت‌هایی که در واردات این دستگاه وجود دارد، معمولا با دو تا سه برابر قیمت دستگاه داخلی به فروش می‌رسد. قیمت نمونه خارجی این دستگاه بسته به آپشن‌ها یا ویژگی‌هایی که دارد از 150 هزار یورو شروع می‌شود. این دستگاه پرینت سه‌بعدی کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف دارد به‌طوری که از پزشکی گرفته تا حوزه انرژی و تا خودرو کاربرد دارد؛ چراکه هر قطعه‌ای را با هر پیچیدگی که داشته باشد می‌تواند بدون مشکل و مستقیم تولید کند و به‌ویژه برای حوزه قطعات یدکی بسیار کاربردی است و به‌ویژه از نظر تحریم‌ها، صنایع محتاج این قطعات هستند که این دستگاه به‌راحتی می‌تواند این نیاز را رفع کرده و مراحل تولید را تسهیل کند.  در حوزه پزشکی، باب بزرگی را به لحاظ درمان بیماری‌ها و ضایعات استخوانی باز کرده است که تا پیش از این ممکن نبوده و برای درمان ضایعاتی که متناسب با آناتومی بیمار، پروتزها و ایمپلنت‌ها ساخته می‌شوند و به‌ویژه در بیماران دچار ضایعات استخوانی ناشی از سرطان یا تصادفات کاربرد زیادی دارند. در دستگاه‌های های‌تکی مانند همین دستگاه، بحث هایتک، ساپورت و پشتیبانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و دستگاه‌های تولید داخل این مزیت را دارند که کارشناسان و تکنسین‌ها در دسترس هستند و خدمات پس از فروش را به مشتری ارائه می‌کنند. از این رو، مشتری با خیالی آسوده دستگاه را خریداری می‌کند. تا امروز هیچ نمونه وارداتی از این محصول در داخل کشور وجود ندارد که بخشی از آن علاوه‌بر تحریم‌ها، به قیمت بسیار  بالای آن برمی‌گردد. در تولید قطعات، از آلیاژهای مختلف و انواع فولادها چون آلیاژهای تیتانیوم، آلومینیوم، کوبالت، کروم، سوپرآلیاژهای پایه نیکل که عمده مصرف را در حوزه انرژی دارند، استفاده می‌شود و به‌طورکلی طیف وسیعی از مواد باارزش و حساس در تولید این قطعه‌ها به کار می‌روند. 

دستگاه بازرسی بوردهای مدار چاپی (P104) در صنایع الکترونیک
محمدمهدی رحیمی، عضو بخش R&D شرکت آرمان موج فناور :شرکت ما از سال 96 فعالیت خود را آغاز کرد و در حال حاضر روی دو بخش تولید دستگاه‌های پرتو ایکس و نیز ارائه خدمات در این زمینه فعالیت می‌کند. یکی از دستگاه‌هایی که در قالب این شرکت دانش‌بنیان تولید کرده‌ایم، دستگاه بازرسی بوردهای مدار چاپی (P104) است که برای نخستین بار در نمایشگاه ایران‌ساخت از آن رونمایی شده است. از تولیدات دیگر، دستگاه سی‌تی‌اسکن صنعتی و نیز مولد و آشکارسازهای این دستگاه‌ها را هم در شرکت تولید می‌کنیم. دستگاه بازرسی بوردهای مدار چاپی در صنایعی کاربرد دارد که با قطعات و بوردهای الکترونیک سروکار دارند و نیز صنایعی چون ریخته‌گری که به بازرسی غیرمخرب با اشعه ایکس نیاز داشته باشند. این دستگاه به مرحله تجاری‌سازی رسیده و یک دستگاه رومیزی است و برای تامین نیاز داخل تولید شده است. سال گذشته نمونه بزرگ این دستگاه را در نمایشگاه ایران‌ساخت به نمایش گذاشته بودیم و در ابعاد رومیزی آن برای اولین بار است که برای تامین نیاز بازار عرضه شد و از آنجایی که بسیاری از شرکت‌های صنعتی و آزمایشگاه‌ها به دلیل فضای محدودتر نیاز به نمونه‌ای کوچک‌تر داشتند، ما این دستگاه را تولید کردیم. این دستگاه بازرسی بوردهای الکترونیک و کانکتورها را انجام می‌دهد و به عبارتی، داخل این بوردها را با اشعه ایکس هم از نظر ساختار درونی و هم اندازه‌گیری بررسی کرده و کاربر می‌تواند داخل آنها را مشاهده کنند. تاکنون برخی شرکت‌های داخلی ادعای تولید دستگاه‌های مشابه داشته‌اند اما تاکنون نمونه‌ای از آنها ارائه نشده است. ویژگی این دستگاه ابعاد کوچک و سبک دستگاه است و تا حد امکان سعی کرده‌ایم دستگاه با قیمت تمام‌شده پایین تولید شود. تا پیش از تولید این دستگاه در داخل، نمونه وارداتی متعددی در کشور وجود داشت.   این دستگاه یکی از نیازهای اصلی صنعت بوده و بر همین اساس به فکر ساخت چنین دستگاهی افتادیم. پیش از تحریم‌ها، این دستگاه از کشورهای اروپایی وارد کشور می‌شد اما بعد از آن، دستگاه از کشور چین وارد می‌شود. دستگاهی که ما تولید کرده‌ایم، 20 درصد در مقایسه با نمونه دستگاه بزرگ چینی قیمت پایین‌تری برای مصرف‌کننده داخلی عرضه می‌شود و در مقابل نمونه اروپایی با 50 درصد قیمت پایین‌تر فروخته می‌شود. تولید این دستگاه در داخل تا حد زیادی به تامین نیاز داخل کمک کرده است؛ چراکه در حال حاضر، قطعات غیراصل به‌واسطه تولیداتی که در چین و آسیای‌شرقی می‌شود، تمام کشورهای دنیا را تحت‌تاثیر خود قرار داده است که بیشتر آنها را قطعات الکترونیکی تشکیل می‌دهند و تقلبی هستند. حتی آمریکا صادرات ضایعات الکترونیک خود را ممنوع کرده است تا به سمت چین نرود و این کشور قادر به بازیافت آنها نباشد.  در کشور ما هم تولیدکنندگان با قطعات فیک و غیراصل بسیاری مواجهند.