شروین فضلعلیزاده، منتقد سینما: توجه به اقلیتهای جامعه در آثار انیمیشن را شاید بتوان یکی از سختترین بخشهای تولید چنین آثاری در نظر گرفت. با توجه به مخاطب اصلی هر اثر و پیامی که تولیدکنندگان تصمیم به انتقال آن دارند، باید ساختار و تعریف درستی از جایگاه و تفکر گروه اقلیت مدنظر ارائه شود. حالا ممکن است این اقلیت، اقلیت مذهبی باشند یا رنگینپوست یا مهاجر و... با این حال اگر خانواده و کودک در یک انیمیشن سینمایی، مخاطب اصلی باشند باید ارزشها و حفظ ساختار خانواده در اولویت قرار گیرد.
با این حال طی چند سال اخیر، شاهد حرکات شعارگونه و نمایشی در اکثر آثار تولیدی سینمای هالیوود هستیم. استفاده غیرعادی و عجیب از شخصیتهای رنگینپوست، غیرآمریکایی و بهخصوص آسیایی، اقلیتهای مذهبی، معلولان حرکتی یا ذهنی و حالا همجنسگرایان و دگرباشها!
تاریخ آمریکا پر است از برخوردهای رادیکال با سیاهپوستان و شاید بتوان این حرکت اغراقشده امروز را اینگونه توجیه کنیم که سردمداران هالیوود تلاش دارند تا رویه برخوردی جدیدی را با این افراد به جامعه معرفی کنند؛ اما حضور همجنسگرایان و دگرباشها آن هم به شکل پررنگ و مشهود در تولیدات آنها جای سوال دارد و بیشتر به سمتوسوی ترویج و توصیه میرود تا نمایشی از اقلیتی از جامعه.
با مروری در تاریخ بشریت، این واژه بارهاوبارها تکرار و البته در اکثر کشورها و مستندات تاریخی از آن بهعنوان رفتار و مشکلی ناپسند یاد شده است. حتی در قرآن نیز با اشاره به داستان قوم لوط، از عذاب الهی برای این قوم بهخاطر آنچه بهعنوان «رفتار ناپسند و زشت» معرفی شده، نام برده است. بااینوجود از دهه 1970 واژه «همجنسگرا» کمکم جای خود را به کلمات علمیتر داد و جامعه غربی از واژههای شیکتری برای آن استفاده کردند و حتی برخی روانپزشکان تلاش کردند تعریف این رفتار را از یک حرکت زشت و شنیع به یک بیماری روانی و اختلال فیزیولوژیک مبدل سازند. تا جایی که امروزه شاهد استفاده از پرچم و سمبل و دستهبندیهای زیاد با تعاریف مجزا هستیم.
حالا مدتی است که جامعه هدف هالیوود به شکلی آرام و زیرپوستی به سمت خانواده و کودکان تغییر کرده و حضور شخصیتهایی از این دست در این آثار به چشم میآید. هرچند این اقدام باعث شده تا حتی در خود آمریکا و برخی ایالتها هم مقاومتهایی دربرابر نمایش این آثار صورت بگیرد. البته حضور این شخصیتها اکثرا بهعنوان کاراکترهای فرعی یا حاشیه داستان بود که بعضی از آنها در قالب «نکات مخفی در داستان» شناخته میشوند.
ولی با سیاستهای غیرعادی و عجیب استودیوهای بزرگی مانند دیزنی و نتفیلیکس این کاراکترها و رفتارهای آنها جدیتر و آشکارتر شدند، تا جاییکه شاهد ممنوعیت پخش انیمیشن سینمایی «Lightyear» در 14 کشور به دلیل نمایش یک صحنه نامناسب بودیم و حالا میخ آخر این حرکات توسط دیزنی و در جدیدترین اثر این استودیوی مشهور یعنی «دنیای عجیب» (Strange World) زده شد؛ حضور آشکار اولین کاراکتر همجنسگرا در تولیدات انیمیشن دیزنی!!
این اثر سینمایی که با الهام گرفتن از دو اثر بزرگ ادبیات و سینما یعنی «سفر به اعماق زمین» و «کینگ کونگ» با بودجهای در حدود 135 تا 180 میلیون دلار خلق شده، داستان سه نسل از خانواده افسانهای کلیدها (Clade) را روایت میکند، خانوادهای از کاشفان که اختلافاتشان تهدیدی برای سرنگونی آخرین و حیاتیترین ماموریتشان در سرزمینهای ناشناخته و مرموز است، زیرا موجودی عجیب انتظار آنها را میکشد.
با وجود نقدهای مثبت زیادی که از این اثر پس از اکران در جشنواره «انسی» فرانسه شد ولی شکست فاجعهبار و فروش 18 میلیونی در روز افتتاحیه آن، تاثیر زیادی بر استودیو دیزنی داشت تا جایی که پس از این شکست مفتضحانه، شاهد اخراج محترمانه مدیرعامل این استودیو یعنی «باب چیپک» تحت عنوان کنارهگیری! و بازگشت دوباره «باب آیگر» به این سمت بودیم. ولو اینکه «آیگر» در پشت پرده به سهامداران دیزنی قول داده که از هزینههای مازاد این کمپانی بکاهد و تصویر خدشهدارشده آنها را بهبود ببخشد.
«دنیای عجیب» هرچند از لحاظ تکنیکی اثری قابل دفاع است و البته در بعد گرافیکی نیز یکی از آثار شاخص سالهای اخیر دنیای انیمیشن محسوب میشود؛ ولی بااینحال از سوی خانوادههای آمریکایی هم مورد توجه قرار نگرفت. شاید این خانوادهها با حضور کمرنگ و پسزمینهای این اقلیت کنار بیایند و شاید به نوعی برای فرزندان خود درخصوص برخی رفتارها و صحنهها توضیح و توجیه داشته باشند، اما در مقابل اثری که خط داستانی اصلی آن حول محور علاقه «اتان» (شخصیت همجنسگرای داستان) میچرخد، قطعا کار سختی دارند.
حتی خود استودیو هم از اکران فیلم در 20 کشور در خاورمیانه، آفریقا، آسیایجنوبی و چین، به دلیل حضور یک شخصیت اصلی همجنسگرا منصرف شد.
«دنیای عجیب» اولین فیلم انیمیشن والت دیزنی از سال 1991 به این سو بود که درآمدی کمتر از A– داشت و این موضوع باعث شد تا کمترین امتیاز CinemaScore در بین تمام فیلمهای انیمیشن دیزنی را کسب کند.
«کریستن پیج-کربی» در واشنگتن پست داستان را خیلی ابتدایی دانسته که شخصیتها برای «دنیای عجیب» بسیار کوچک هستند. زیبایی بصری فیلم کافی نیست.
این اقدام عجیب دیزنی و استفاده از یک شخصیت با این تعاریف بهعنوان شخصیت اصلی را شاید بتوان حمله و ساختارشکنی ناجوانمردانهای به دنیای زیبا و معصومانه کودکان و خاطرات خانوادهها از لوگو و نمای ورودی کاخ مشهور دیزنی دانست. خاطراتی که دوران کودکی جمعیت زیادی از طرفداران انیمیشن در دنیا را تشکیل میدهد و حالا از این به بعد گویا باید مراقب محتوای آثار دیزنی باشند. یکی دو دهه قبل حتی قوانین سختگیرانه دیزنی برای آثار و تولیداتش به شکلی بود که اجازه نمایش مستقیم مرگ یا صحنههای خشن وجود نداشت. به عنوان مثال می توان به انیمیشن سینمایی «دیو و دلبر» اشاره کرد که مرگ شخصیت بد داستان با طراحی دو جمجمه در مردمک چشمان او پیش از سقوط در دره نشان داده شد تا همین مورد باعث شود تا رده بندی سنی اثر به PG-13 تغییر کند ولی حالا داستان فرق کرده است و بدون هرگونه نظارتی درمورد روابط یک پسر جوان همجنسگرا است. جالب اینجاست که استودیوی دیزنی خود میداند که این موضوع، مفهومی است که در خیلی از نقاط جهان مورد تایید عموم نیست ولی باز هم در ادامه حرکات «نمایشی» و آزاردهنده چند سال اخیر سینمای آمریکا براساس سیاستهای غیرعادی و غلوشده هالیوود، دست به تولید چنین اثری میزند که جای هیچگونه دفاعی برای آنها باقی نمیگذارد.
هرچه در دنیای انیمیشن دیزنی مرور میکنیم تا سال 1985 و فاجعه انیمیشن «دیگ سیاه» که چیزی نمانده بود دنیای انیمیشن دیزنی را به نابودی بکشد، به فروشی تا این حد افتضاح در روز رونمایی و هفته اول اکران برنمیخوریم! که این موضوع میتواند زنگ خطری برای این استودیوی مطرح با تاریخچهای درخشان باشد که در اوضاع اقتصادی آشفته آمریکا و اروپا، چنین تولیداتی میتواند لطمات شدیدی به آنها وارد کند.
در کل با هیچ متر و معیاری استفاده از این موضوع و شخصیت بهعنوان اصل و اساس داستانی که مخاطب آن را خانوادهها و کودکان تشکیل میدهند قابل پذیرش نیست. آنچه در حال رخ دادن است بیشتر حرکتی شیطنتآمیز برای تعریف استانداردها و ترغیب مخاطبان به ساختارشکنی است که در هر دو صورت با عکسالعمل مخاطبان آمریکایی و بینالمللی اشتباه محاسباتی دیزنی را به مسئولان دیزنی اعلام کردهاند. اتفاقی که در سطح پایینتر و با استفاده نمایشی و غیرقابلباور از یک رنگینپوست در قالب پری مهربان در فیلم جدید پینوکیو خودنمایی کرده بود.
۰۰:۱۵ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۳
کد خبر: 76118
والدین پیروز نبرد با دیزنی
توجه به اقلیتهای جامعه در آثار انیمیشن را شاید بتوان یکی از سختترین بخشهای تولید چنین آثاری در نظر گرفت.
مرتبط ها