سیدمهدی طالبی، خبرنگار:آمریکا روز 8 نوامبر (17 آبان) شاهد برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای است. در این انتخابات تکلیف تعدادی از کرسی‌های کنگره و همچنین فرمانداری‌های ایالتی آمریکا تعیین می‌شود. در روز 8 نوامبر رقابت‌ها بر سر تمام 435 کرسی مجلس نمایندگان، 35 کرسی از 100 کرسی مجلس سنا و همچنین 36 سمت فرمانداری ایالتی از میان 50 ایالت آمریکا است.
با آغاز شمارش معکوس برای رقم خوردن این اتفاق مهم اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند احتمال پیروزی جمهوری‌خواهان دست‌کم در مجلس نمایندگان بالاست.
نظرسنجی مشترک «یاهو نیوز» و «یوگاو» حکایت از کاهش فاصله جمهوری‌خواهان از دموکرات‌ها دارد. در ماه اوت دموکرات‌ها 6 درصد از رقیب‌شان جلوتر بودند اما در اواخر ماه سپتامبر یک‌سوم از این میزان کاسته شد تا فاصله دو حزب به 4 ردصد برسد. براساس پیش‌بینی‌ها در روز انتخابات این فاصله تنها 2 درصد خواهد بود.
با این حال نظرسنجی روزنامه وال‌استریت‌ژورنال که هفته گذشته منتشر شد نشان می‌دهد جمهوری‌خواهان در حال حاضر از دموکرات‌ها عبور کرده‌اند و با 46 درصد در برابر 44 درصد بر رقیب‌شان برتری دارند.
آتش زیر خاکستر؛ حملات متقابل رقبا به خانه رقیب
روز پنجشنبه ۲۸ اکتبر آمریکا شاهد اتفاقی کم‌سابقه طی چند دهه اخیر بود. در این روز فردی که پس از دستگیری خود را عاملی انتحاری معرفی کرد، با ورود به منزل نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا همسر او را به‌شدت زخمی ساخت. او در اعترافاتش اعلام کرده قصد داشته به شخص نانسی پلوسی دست یابد که از این اقدام بازمانده است.
وقوع چنین اتفاق مشکوکی نمی‌تواند بدون پس‌زمینه‌های قوی باشد. اگر ورود به منزل و دسترسی به سران عالی دولت آمریکا آن‌قدر راحت بود که یک فرد بتواند آن را به انجام برساند، وضعیت این کشور به‌گونه‌ای متفاوت از حال حاضر جریان داشت. به نظر می‌رسد ورود برنامه‌ریزی‌شده عامل حمله، به منزل رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از پشتیبانی گروهی قدرتمند برخوردار بوده است.
این حمله به ظن قوی، پاسخی محکم به حمله علیه عمارت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکاست. روز 9 اوت (18 مرداد)، ماموران پلیس فدرال آمریکا (اف.بی.آی) براساس درخواست وزارت دادگستری آمریکا که تحت کنترل دموکرات‌هاست، برای جست‌وجوی اسنادی خارج شده از کاخ سفید توسط ترامپ، به خانه وی در ایالت فلوریدا حمله برده و آن را تفتیش کردند. این اتفاق نخستین حمله پلیس به خانه یک رئیس‌جمهور سابق در تاریخ آمریکا به شمار می‌رفت که با واکنش‌های شدیدی از سوی ترامپ و حامیانش روبه‌رو گشت. این گروه معتقدند حمله به مارلاگو توسط دموکرات‌ها برنامه‌ریزی شده تا با متهم ساختن ترامپ به خارج کردن غیرقانونی اسناد دولتی از کاخ سفید، وی را از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 محروم سازند.
در کنار این عنوان اتهامی، به‌طور همزمان دموکرات‌های کنگره آمریکا در کمیته‌ای موسوم به «کمیته منتخب حقیقت‌یاب ششم ژانویه» در حال بررسی دلایل وقوع حمله به کنگره در سال 2021 هستند. در ششم ژانویه 2021، طرفداران ترامپ با تحریک وی به کنگره هجوم بردند و آن را اشغال کردند. این حمله در شرایطی رخ داد که کنگره درحال تایید نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 آمریکا بود. به همین دلیل، دموکرات‌ها تصمیم گرفتند بااستفاده از قدرت خود این اقدام کودتاگونه ترامپ را به شکلی جدی پیگیری کنند. این کمیته در جریان فعالیت خود حکم احضاریه‌ای نیز برای رئیس‌جمهور سابق برای شهادت دربرابر اعضای آن ارسال کرده که تاکنون از سوی وی بی‌پاسخ مانده است.
این تحولات نشان می‌دهد انتخابات میان‌دوره‌ای 8 نوامبر 2022 شباهتی به انتخابات‌های چند دهه اخیر نخواهد داشت. انتخابات پیش رو اگر منجر به افزایش شکاف‌های سیاسی اجتماعی در آمریکا نیز نشود، همچنان دارای ظرفیت‌هایی برای تغییرات بزرگی در سیاست خارجی و داخلی این کشور است.
تغییرات مهم سیاست خارجی آمریکا
پیروزی جمهوری‌خواهان در کنگره، چه در مجلس نمایندگان و چه در سنا، می‌تواند دارای اثرات بزرگی در سیاست‌های آمریکا باشد؛ حتی با ساکنان دموکرات کاخ سفید. با وجود جایگاه مهم کنگره اما بسیاری از اثرات آن می‌توانند غیرمستقیم باشند. حزب مسلط بر کنگره یا یکی از دو رکن آن، می‌تواند از طریق جایگاه خود در فرآیندهای قانون‌گذاری اخلال ایجاد کند.
بر همین اساس در ادامه به بررسی موضوعاتی پرداخته‌ایم که با پیروزی کامل یا نسبی جمهوری‌خواهان در کنگره می‌تواند روی دهد.
1- خالی کردن پشت اوکراین
درصورت دسترسی جمهوری‌خواهان به کنگره از میزان کمک‌ها به اوکراین کاسته خواهد شد. آنها احتمالا با شیبی ملایم ابتدا در اختصاص بودجه‌های پیشین اخلال ایجاد کرده، سپس از روند تصویب کمک‌ها به اوکراین کاسته و در نهایت به‌طور کلی این بودجه‌ها را متوقف خواهند کرد.
در همین راستا اخیرا یکی از نامزدهای حزب جمهوری‌خواه در انتخابات میان‌دوره‌ای رسما اعلام کرده در صورت پیروزی حزبش در انتخابات، آنها تمام کمک‌ها به اوکراین را متوقف خواهند ساخت. براساس گزارش وبگاه هیل، تیلور در گردهمایی هواداران ترامپ در «سیوکس سیتی» ایالت آیووا با انتقاد از سیاست دموکرات‌ها در قبال اوکراین گفته است: «تنها مرزی که آنها به آن اهمیت می‌دهند، اوکراین و نه مرز جنوبی آمریکا است. تحت حکومت جمهوری‌خواهان، دیگر حتی یک پنی هم به اوکراین نخواهد رفت. کشور ما در اولویت قرار می‌گیرد.»
موضوع کمک‌ها به اوکراین برای افکار عمومی آمریکا نیز اهمیت دوچندانی یافته است. نظرسنجی‌هایی که به تازگی انجام شده‌اند نشان می‌دهد صرفا یک‌پنجم آمریکایی‌ها معتقدند کمک‌های کشورشان به اوکراین کافی نیست. این میزان در میان طرفداران حزب جمهوری‌خواه بیشتر است به‌طوری که بیش از یک‌سوم آنها این اعتقاد را دارند.
آمریکا از ابتدای جنگ تاکنون 67 میلیارد دلار کمک به اوکراین را تصویب کرده است. براساس آمارها واشنگتن تنها در فاصله ژانویه تا اکتبر، 26.8 میلیارد دلار کمک نظامی کرده است که چندین برابر انگلیس به‌عنوان دومین کمک‌کننده بزرگ است.
این مساله باعث شکل‌گیری جبهه حامیان سیاسی این ایده نیز شده است. ایده‌ای که پایگاه حامیانش در حزب جمهوری‌خواه قرار دارند. در ماه‌های گذشته آرای مخالف نسبت به طرح‌های کمک به اوکراین در میان جمهوری‌خواهان از 17 و 19 رای به 57 عضو مجلس نمایندگان افزایش پیدا کرده است.
به نظر می‌رسد پیروزی جمهوری‌خواهان و سنگین‌تر شدن کفه حامیان ترامپ در میان نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره، وضعیت اوکراین دشوار خواهد گشت.
در این وضعیت حتی اگر کمک‌ها به‌طور کامل متوقف نشوند، جبهه نظامی و حامیان اوکراین به دلیل مخالفت‌های سنگین در آمریکا و احتمال روی کار آمدن ترامپ، با تزلزل روبه‌رو خواهند شد.
2- دشواری بازگشت بایدن به برجام
پیروزی جمهوری‌خواهان در کنگره که احتمالا می‌تواند به اعلام نامزدی ترامپ برای انتخابات 2024 منجر گردد، قادر است با ایجاد اعتمادبه‌نفس در این حزب فضای سیاسی را تحت‌تاثیر قرار داد. با این اعتمادبه‌نفس و پرجنب و جوشی جمهوری‌خواهان احیای برجام بیش از پیش دشوار خواهد شد. آنها در چنین شرایطی به دلیل توان روانی به دست آمده قابلیت استفاده حداکثری از جایگاه سیاسی خود را به دست می‌آورند. باید توجه داشت حتی اگر این توافق پیش از این نیز به تصویب می‌رسید با سنگ‌اندازی جمهوری‌خواهان مواجه می‌شد.
جمهوری‌خواهان در دوران ترامپ قصد داشتند با زایل ساختن یکی از دستاوردهای حزب رقیب با خروج از برجام، خود را برنده توافق جدید پس از آن جا بزنند؛ اتفاقی که به دلیل رویگردانی ایران از درخواست‌های ترامپ رخ نداد.
در شرایط تسلط جمهوری‌خواهان بر کنگره بایدن با تیره شدن احتمال جلب موافقت ایران برای احیای برجام، با درخواست‌های تندروانه جمهوری‌خواهان کنگره علیه ایران همراهی خواهد کرد.
سیاست داخلی
نبرد اصلی میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در سیاست داخلی است. تصمیمات درمورد سقط‌جنین، آزادی حمل اسلحه و همچنین تغییر شیوه‌های مالیات گیری ازجمله موضوعات مناقشه‌برانگیزی هستند که تسلط بر کنگره را برای هر دو حزب حیاتی ساخته‌اند.
1- استیضاح بایدن
دموکرات‌ها در دوران رئیس‌جمهور سابق کشورشان که از جمهوری‌خواهان بود، سابقه دوبار اقدام برای استیضاح وی را دارند. جمهوری‌خواهان بدون توجه به دلایل منجر به این استیضاح‌ها، اقدامات حزب دموکرات را سیاسی توصیف و بر انتقام‌جویی در دوره رئیس‌جمهوری دموکرات تاکید کردند.
با توجه به اینکه در ساختار کنگره استیضاح ابتدا باید در مجلس نمایندگان مطرح و سپس در مجلس سنا نهایی شود، اگر جمهوری‌خواهان قادر به تسلط بر مجلس نمایندگان شوند می‌توانند فرآیند استیضاح را کلید بزنند.
اگر در انتخابات پیش‌رو جمهوری‌خواهان بر هر دو رکن کنگره دست یابند، آنگاه بایدن کار سختی برای ادامه حضور در کاخ سفید خواهد داشت.
2- اخلال در طرح‌های دولت
جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان می‌توانند در اجرای طرح‌های کلان دولت آمریکا اخلال ایجاد کنند و درصورت قدرت‌گیری در سنا نیز قادرند بر منصوبان کاخ سفید نظارت کنند.
درصورت این اتفاق، بایدن باید در نصب وزرا، معاونان‌شان، مسئولان نهادهای مهم و همچنین سفرا امتیازهایی را به جمهوری‌خواهان بدهد. رقبای بایدن از این طریق می‌توانند از اوج‌گیری گزینه‌های اولویت‌دارش جلوگیری کنند و او را به‌سمت نصب دموکرات‌هایی سوق دهند که اولویت وی نیستند.
3- تریبون سیاسی
دموکرات‌ها درحال‌حاضر بر دو قوه مجریه و مقننه مسلط هستند. جمهوری‌خواهان در این وضعیت بدون هیچ مسئولیت کلانی درحال نظاره رقیب هستند. قرار داشتن یک مسئولیت بزرگ سیاسی در دستان جمهوری‌خواهان اما می‌تواند باعث شود این حزب با قدرت و شدت بیشتری در افکار عمومی دموکرات‌ها را به چالش بکشد.