نظرات متفاوتی در مورد ریشههای فرهنگی پدیده هالووین مطرح است و برخی آن را برآمده از آیین ساکنان دو هزار سال قبل جزایر بریتانیا میدانند. ساکنانی تحت عنوان سالت که در مناطقی زندگی میکردند که این روزها کشورهای ایرلند، انگلستان و شمال فرانسه در آن قرار گرفته است. این اقوام اولین روز از نوامبر را به عنوان پایان فصل برداشت و شروع زمستان سرد و تاریک و آغاز سال نو جشن میگرفتند. آنها بر این باور بودند که در اولین روز از سال، مرز بین دنیای مردهها و زندهها برداشته شده و ارواح مردگان، اجنه و دیوها وارد دنیای زندگان میشوند. برای همین شب 31 اکتبر که شب سال نو بود، جشن ساوین را برگزار میکردند و باور داشتند که ارواح مردگان دوباره به زمین برمیگردد. همچنین معتقد بودند که این زمان بهترین وقت برای پیشبینی و پیشگویی آینده است. آنها در این شب لباسهایی از پوست حیوانات به تن میکردند و سر آنها مثل کلاهخود بر سر میگذاشتند تا از ارواح خبیث پنهان شوند و با کوبیدن بر طبل و ظروف فلزی، صداهایی تولید میکردند که اجنه و دیوها را فراری دهد.
اگرچه برخی معتقدند که کلیسا هم در شکلگیری و پایداری مفاهیم هالووین نقش داشته است اما آنچه مسلم است آن چیزی که تحت عنوان جشن هالووین امروزی سروشکل گرفته از طریق مهاجران ایرلندی و اسکاتلندی در قرن نوزدهم به آمریکای شمالی آورده شد و سپس از طریق نفوذ آمریکا، این صنعت فرهنگ در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیستویکم به کشورهای دیگر گسترش پیدا کرد.کدوی هالووین که به آن «جک اُ لنترن» (jack-o-lantern) گفته میشود، کدوتنبلهایی هستند که بهشکل صورتهای شرور کندهکاری و با شمع روشن میشوند. انجام تزئینات روی کدوتنبل ریشه در ایرلند دارد و مهاجران ایرلندی این سنت را به آمریکا بردند که محل پرورش کدوتنبل بود و به این ترتیب، بخشی جداییناپذیر از جشنهای هالووین شده است.
هالووین چگونه به سئول رسید؟
شامگاه شنبه 29 اکتبر، دهها هزار کرهای که بیشتر نوجوان و جوان بودند به مناسبت هالووین، به یک کلوپ شبانه سرازیر شدند. اما پایان این کلوب شبانه به دلایلی که هنوز مشخص نیست منجر به ازدحام بیش از حد جمعیت در یک نقطه و در نهایت خفگی و کشته شدن تعداد زیادی از جوانهای کرهای شد. اتفاقی که رقم خورده است که بسیار هولناکتر از عروسکهای هالووینی است. مردم کره شاهد وقوع یک فاجعه بزرگ انسانی هستند و گفته میشود که این واقعه تا به این لحظه بیش از 150 نفر کشته داده است. ضمن اینکه تا ساعت ۱۴ روز یکشنبه بیش از سه هزار و 580 مورد گزارش مفقودی اعلام شده و همچنان پرسشهای زیادی در مورد علت وقوع این حادثه مرگبار مطرح شده است.
فارغ از تاثرآمیز بودن این واقعه هولناک و کموکیف اتفاقی که در شب هالووین سئول افتاد، شاید برای شما هم محل پرسش است که اصلا نسبت جامعه کره با آیینی به مناسبت هالووین چیست و اینکه چگونه فرهنگ غربی جای پای خودش را در فرهنگ شرقی کره باز کرد؟ یا بهتر اینکه بپرسیم هالووین چگونه به شهر سئول رسید؟
آن چیزی که به عنوان فرهنگ کرهای یا موج کرهای در فرهنگ عامه شاهدیم برآمده از فرایندی است که طی یک دوره نزدیک به شصت سال بهوجود آمده است. صنعتیسازی، شهرنشینی و غربگرایی در کرهجنوبی به خصوص در سئول تغییرات بسیار زیادی در سبک زندگی مردم کرهجنوبی ایجاد کرد.
سوای از آن سرزمین و تمدن ادعای کرهایها که واجد قدمتی دوهزار ساله میدانندش، باید گفت که کرهجنوبی در مختصات فعلی، بیشتر زاده دوران جنگ سرد است. مسیر توسعه فرهنگ کرهجنوبی پس از تقسیم کره در سال ۱۹۴۸ از فرهنگ کرهشمالی جدا شد و بدون فهمیدن نسبت کرهجنوبی با جنگ سرد، نمیتوان قضاوت درستی در مورد سیر تغییرات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی این کشور داشت. با فروکش کردن شعلههای جنگ جهانی دوم، کرهجنوبی همچون دیگر غنائم جنگی، محل منازعه بلوک شرق و غرب قرار گرفت. در سال 1950، ارتشی در شمال کره شکل گرفت که با برخی تجهیزات شوروی قدرت گرفته بود و در ژوئیه همان سال مناطق جنوبی کره که ارتش ضعیفی از میان نیروهای نظامی و پلیس گردآورده بودند، ظرف چند روز در برابر ارتش پرانرژی کرهشمالی تسلیم شدند. 26 ژوئیه، هری ترومن رئیسجمهور آمریکا که میدید شوروی درحال برهم زدن توافقات مشترکشان در شرق آسیا است، دستور حمله ناوها و جنگندههای آمریکایی را صادر کرد. چهار روز بعد، نیروهای زمینی هم به خاک کره رسیدند و شورای امنیت سازمان ملل به درخواست ترومن وارد معرکه شد و 15 کشور به حمایت از کرهجنوبی وارد جنگ با نیروهای تحت حمایت چین و شوروی شدند. جنگ ادامه پیدا کرد و گویی خبری از سازش نبود. دلیل استمرار جنگ تا سال 1953 میلادی، امید هر دو طرف به تسخیر کل قلمرو کره بود. اما هرچه تلفات در دو سوی جبهه افزایش مییافت، امید هر دو برای رسیدن به این هدف، کمرنگ میشد. نهایتا این نزاع دو کره تبدیل به نفرتی شد که جوانان غربگرا و جوانان سوسیالیست در کره نسبت به همدیگر پیدا کردند. آنها خون هم را ریخته بودند و بعید بود بتوانند در یک قلمرو واحد دوام بیاورند. همین شد که شکاف و جدایی بین دو کره بیشتر شد و بلوک شرق و غرب منافع خودشان را از این شکاف برداشت کردند. آمریکا ساکنان جنوب کره را با بروز و تداوم این جنگ، عملا راضی کرده بود که نیازمند حضور پایگاهی از نظامیان آمریکایی هستند والا ممکن است حیات سیاسیشان توسط شوروی خدشهدار شود. شوروی نیز همین کار را در کرهشمالی کرده بود. دو کره با یک قرارداد آتشبس، و نه قرارداد صلح، موقتا به جنگ پایان دادند، و این یعنی سرآغاز یک جنگ سرد میان دو کره با محوریت رقابت نظامی و اقتصادی. مردان سیاست در کرهشمالی، این کشور را در یک اختناق و تنگنای رسانهای قرار دادند و از سوی دیگر قلمرو فرهنگی کرهجنوبی تحت تاثیر سلطه فرهنگی و رسانهای جریان غرب قرار گرفت و نمیتوان رویدادها و وقایع جامعه و فرهنگ کره را سوای از فرهنگ مسلط غربی بررسی کرد.
گردش مالی میلیارددلاری هالووین
هالووین یک تجارت پرسود در ایالات متحده آمریکا است. طبق اعلام فدراسیون ملی خردهفروشی، بیشترین سودها از طریق لباسها، شیرینیها و کارتها به دست میآیند. بر اساس گزارشی که این فدراسیون منتشر کرده است 69 درصد آمریکاییها تصمیم داشتند که هالووین 2022 را جشن بگیرند، این در حالی است که این رقم در سال 2021، 65 درصد و در سال 2020، 58 درصد بود. بر اساس برآوردی که توسط این سامانه انجام شده است، گردش مالی هالووین برای امسال را تا رکورد 10.6 میلیارد دلار پیشبینی کرده است. این در حالی است که در سال گذشته این رقم تا 10.1 میلیارد دلار بوده است. بر اساس نظرسنجی که این موسسه از آمریکاییها داشته پیشبینی کرده است که هر آمریکایی به طور متوسط 100 دلار برای آبنبات، تزئینات، کارتها و لباسها هزینه کند.
تجارت میلیارد دلاری این صنعت در بخش لباس هالووین هم برای خیلی از کمپانیها وسوسهکننده است. بر اساس اطلاعاتی که سایت TBP منتشر کرده است مثلا برای سال 2022 برآورد کردند که خانوادههای آمریکایی به میزان 3.6 میلیارد دلار برای لباسهای هالووین هزینه خواهند کرد که این نسبت در سال گذشته 3.3 میلیارد دلار بوده است و در سال 2019 و قبل از همهگیری حدود 3.2 میلیارد دلار بوده است.
مرد عنکبوتی همچنان محبوبترین لباس برای کودکان آمریکایی است و گفته میشود که بیش از 2.2 میلیون کودک به دنبال خرید این لباس بودند. لباسهای پرنسس یا شاهزاده خانم هم بین 1.9 میلیون کودک محبوب است. سایر لباسهای محبوب برای بچهها شامل دزدان دریایی، خونآشامها، زامبیها، بتمن و سوپرمن هستند. بر اساس همین اطلاعات بزرگسالانی که قصد خرید لباس دارند هم گفتهاند که به احتمال زیاد لباس جادوگر میخرند که این افراد جمعیتی 5.3 میلیونی را شامل می شود. لباس خونآشام انتخاب دوم توسط 1.7 میلیون نفر بوده است و 1.5 میلیون بزرگسال قصد دارند مانند یک روح لباس بپوشند. زن گربهای، بتمن، دراکولا و مرد عنکبوتی از انتخابهای محبوب بزرگسالان بودند.
نکته قابل تامل در مورد لباسهای هالووین، اعتراض حامیان محیط زیست به این صنعت مد لباس است. براساس آمار در آخر هفته هالووین در بریتانیا هفت میلیون لباس دور ریخته میشوند. از هر هفت متر پارچهای که برای دوختن لباسهای هالووین استفاده میشوند، 361 گرم آنها را پلاستیک تشکیل میدهند. این مقدار برابر با تولید 2.079 میلیون کیلوگرم و یا دو هزار و 79 تن زباله پلاستیک تنها در بریتانیا است. این در حالی است که دفن زباله در بریتانیا 82 میلیون پوند هزینه دارد. در جشنهای هالووین و کریسمس، فستفشن یا مد سریع طرفداران زیادی دارند. لباسهایی که بیشتر یکبارمصرف هستند و با کیفیت پایین و عمدتا با استفاده بیش از حد از پلاستیک در لباسها ساخته میشوند. بهخاطر همین حامیان محیط زیست از جمله مخالفان سرسخت این فانتزی ترسناک هستند.