سارا طاهری-راضیه فلاح، خبرنگار:«مجوز فعالیت اولیه ۱۰ مرکز رشد دانشگاه آزاد ازسوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صادر شد.» این خبری بود که چند روز پیش معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی اعلام کرد؛ خبری که نشان می‌دهد دانشگاه آزاد تلاش دارد بیشتر از گذشته بستری را برای پیاده‌سازی و تجاری کردن ایده‌های نو مبتنی بر دانش توسط صاحبان ایده و ایجاد زمینه کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت نیروهای محقق جوان فراهم کند. موضوعی که در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد نیز به آن اشاره شده است. آن‌طور که معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد گفته است در راستای تحقق کلان بسته کاری توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی سند تحول و تعالی دانشگاه ذیل اقدام ردیف 24 درخصوص تاسیس و راه‌اندازی مراکز رشد و همچنین با توجه به تایید شورای سیاستگذاری و راهبری مراکز رشد دانشگاه، مجوز فعالیت اولیه 10 مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صادر شده است. باید گفت مراکز رشد دانشگاه آزاد یکی از المان‌های اکوسیستم نوآوری و فناوری هستند که خروجی آنها تولید محصولات و خدمات فناورانه است. مراکز رشد دانشگاه تلاش دارند در راستای اشتغالزایی گام برداشته و از کسب‌وکارهای نوپا برای دانشجویان حمایت می‌کنند. این مراکز برای رسیدن به این هدف، وبینارها و کارگاه‌‌های آموزشی، استارتاپ ویکندها، چالش‌های فناوری و رویدادهای فناورانه را برگزار می‌کنند. حالا این 10 مرکز به مراکز رشد تخصصی دانشگاه آزاد اضافه شدند تا در کنار سایر مراکز رشد بتوانند دانشگاه را به اهداف خود که همان اشتغالزایی است نزدیک‌تر کنند. مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد ورامین با رویکرد تخصصی امنیت غذایی و کشاورزی، واحد رفسنجان با رویکرد تخصصی کشت بافت گیاهی، واحد دلیجان با رویکرد تخصصی الیاف عایق و منسوجات پیشرفته، واحد دولت‌آباد با رویکرد تخصصی فناوری اطلاعات، واحد هشتگرد با رویکرد تخصصی انرژی‌های نو و محیط‌زیست، واحد دهاقان با رویکرد تخصصی فناوری‌های نوین در کشاورزی، واحد اوز با رویکرد تخصصی کشاورزی و صنایع غذایی، واحد فلاورجان با رویکرد تخصصی علوم زیستی، واحد نائین با رویکرد تخصصی فناوری‌های نوین در مدیریت مناطق بیابانی و واحد چالوس با رویکرد تخصصی فناوری‌های نوین در توسعه گردشگری موفق به اخذ این مجوز شده‌اند. در این گزارش در گفت‌وگو با سه مرکز رشد تخصصی که به‌تازگی مجوز خود را دریافت کرده‌اند گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
رئیس مرکز رشد کشت بافت گیاهی دانشگاه آزاد واحد رفسنجان مطرح کرد
آغاز به فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کشت بافت گیاهی جنوب کشور
فاطمه حسن‌زاده، رئیس مرکز رشد کشت بافت گیاهی دانشگاه آزاد واحد رفسنجان است. او درباره این مرکز رشد گفت: «مرکز رشد کشت بافت گیاهی یک مرکز رشد اقماری بود اما حدود سه‌سال است که زیرساخت سرای نوآوری این واحد آماده‌شده است، به همین دلیل امسال درخواست خود برای فعالیت به‌صورت یک مرکز رشد تخصصی و به‌صورت مستقل را ارائه دادیم تا از حالت اقماری خارج شود. بر همین اساس به ما گفته شد با توجه به حضور سرای نوآوری در واحد این مرکز رشد نیز می‌تواند به‌صورت تخصصی فعالیت کند و مجوز اولیه فعالیت مرکز رشد کشت بافت واحد گیاهی واحد رفسنجان صادر شد.» او اضافه کرد: «در این مرکز رشد به‌دنبال آن هستیم که از ایده‌های نوآورانه‌ای حمایت کنیم که قرار است در آینده به احداث شرکت دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف ازجمله گل‌های پیازی و درختان میوه با ارزش اقتصادی بالا منجر شود. الان یک شرکت دانش‌بنیان در سرای نوآوری خود داریم اما با احداث این مرکز رشد تخصصی انتظار داریم شرکت‌های دانش‌بنیان زیادی در حوزه کشت بافت گیاهی در جنوب کشور فعالیت خود را آغاز کنند؛ چراکه در جنوب شرق کشور تنها سرای نوآوری کشت بافت کشور در دانشگاه آزاد اسلامی رفسنجان مستقر است.»
رئیس مرکز رشد کشت و بافت دانشگاه آزاد واحد رفسنجان اضافه کرد: «یک ساختمان با متراژ 1200 مترمربع در دوطبقه با سالن‌های سمینار بسیار بزرگ برای راه‌اندازی این مرکز رشد درنظر گرفته شده که شرکت‌های دانش‌بنیان در اتاق‌های این ساختمان مستقر خواهند شد. این شرکت‌ها می‌توانند از آزمایشگاه‌های سرای نوآوری برای کشت بافت گیاهی استفاده کنند.»
حسن‌زاده با بیان اینکه مرکز رشد رفسنجان یک مرکز رشد اقماری بود و امسال می‌تواند به‌عنوان یک مرکز رشد تخصصی کشت و بافت فعالیت کند، اظهار کرد: «این مرکز رشد براساس شاخص‌های ارزیابی مراکز رشد دانشگاه و سطح‌بندی انجام‌شده توانسته است رتبه 3 را کسب کند. انتظارمان این است که در زمینه کشت و بافت گیاهان زینتی و گل‌های پیازی به پروتکل‌های تخصصی دست پیدا کرده باشیم. یکی از بحث‌های ما دستیابی این پروتکل‌ها و فروش آنهاست و بحث دیگرمان این است که با توجه به نیاز بازار بتوانیم تجاری‌سازی کنیم، زیرا سرای نوآوری واحد رفسنجان ظرفیت تجاری‌سازی این محصولات را دارد.»
او تصریح کرد: «به‌طور مثال سرای نوآوری واحد رفسنجان درخصوص پسته مقاوم به شوری به‌صورت تجاری فعالیت می‌کند و انتظارمان افزایش هسته‌های فناور در زمینه کشت و بافت گیاهی است. البته حدود 70 درصد در زمینه کشت بافت گیاهی به‌صورت تخصصی فعالیت می‌کنیم اما نمی‌توانیم ایده‌های فناوری و نوآوری در زمینه‌های دیگر را نادیده بگیریم، بنابراین در مرکز رشد خود در حوزه صنایع خلاق نیز فعالیت خواهیم کرد.»
رئیس مرکز رشد فناوری‌های نوین دانشگاه آزاد واحد نائین:
به‌طور تخصصی روی بیابان‌زدایی متمرکز شده‌ایم
مرکز رشد واحد نائین با رویکرد تخصصی فناوری‌های نوین در مدیریت مناطق بیابانی نیز مجوز اولیه فعالیت خود را از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اخذ کرده است. محمد بیاتی، رئیس این مرکز گفت: «مهرماه سال گذشته این مرکز راه‌اندازی شد و توانستیم با تجهیز یک ساختمان و جذب چهارشرکت فناور به‌صورت اقماری فعالیت خود را زیرنظر دانشگاه آزاد واحد خوراسگان آغاز کنیم.»
او اضافه کرد: «در این مدت برنامه ایده‌شو با 15 ایده اوایل اسفندماه سال گذشته برگزار شد و همچنین توانستیم در رویداد عصر امید به‌واسطه شرکت‌های فناور خود شرکت کنیم. دو شرکتی که در این مرکز رشد مستقر شدند، در حوزه بیابان‌زدایی فعالیت دارند. این شرکت‌ها دستگاه‌هایی را برای اندازه‌گیری غبارهای ریزشی، غبارهای جهشی و غبار معلق می‌سازند. این دستگاه‌ها در حاشیه دریاچه ارومیه و منطقه کرمان و سگزی اصفهان نصب شده‌اند و کارهای ثبت اختراع آن نیز درحال انجام است.»
رئیس مرکز رشد تخصصی فناوری‌های نوین در مدیریت مناطق بیابانی واحد نائین در ادامه خاطرنشان کرد: «بنابراین با توجه به این ظرفیت قرار شد این مرکز رشد به‌شکل تخصصی فعالیت خود را آغاز کند و حالا به‌عنوان مرکزی در حوزه تخصصی مناطق بیابانی و بیابان‌زدایی به‌صورت تخصصی فعالیت خود را آغاز کرده‌ایم. مرکز رشد ما بخش‌های مختلفی دارد و شرکت‌های متنوعی در آن مشغول به فعالیت هستند؛ به‌طور مثال شرکت‌هایی در حوزه‌های قفل‌های دیجیتال هوشمند، روانشناسی و ذهن آگاهی و انرژی‌های سبز را داریم اما به‌صورت تخصصی روی غبار و بیابان‌زدایی متمرکز شده‌ایم، زیرا نائین در منطقه غبارخیز قرار گرفته است، مثلا بیابان‌های سگزی اصفهان به‌واسطه غبارخیزی مشکلات تنفسی ایجاد می‌کند.»
او اظهار کرد: «یک ساختمان با زیربنایی هزار مترمربع به‌صورت بلااستفاده در واحد نائین وجود داشت که این ساختمان را احیا و بازسازی کردیم. ایده راه‌اندازی مرکز رشد در این ساختمان ارائه و پذیرفته شد و توانستیم بخش آزمایشگاه، اتاق فکر و سالن جلسات و... را فعال کنیم. درکنار آن شرکت‌هایی که آماده بودند جذب این مرکز رشد شدند و توانستیم روند مستقل شدن را طی کنیم.»
رئیس مرکز رشد تخصصی فناوری‌های نوین در مدیریت مناطق بیابانی واحد نائین تاکید کرد: «تلاش داریم در بحث صنعت وارد شویم و شرکت و کارخانه‌هایی را که اطلاعات چندانی در حوزه دانش‌بنیان‌ها ندارند، جذب کنیم. این شرکت‌ها بخش تحقیق و توسعه داشته اما اطلاعات خاصی در مورد دانش‌بنیان‌ها و مزایای دانش‌بنیان‌ها ندارند. در بخش روشنایی هوشمند نیز فعالیت‌های خود را آغاز کرده تا با این ایده بتوانیم پروژه‌های روشنایی معابر در سطح شهر را اخذ کنیم.»
رئیس مرکز رشد فناوری اطلاعات دانشگاه آزاد واحد دولت‌آباد:
می‌خواهیم قطب فناوری اطلاعات در کشور شویم
واحد دولت‌آباد نیز مجوز مرکز رشد با رویکرد تخصصی فناوری اطلاعات را از وزارت علوم کسب کرده است. رسول صادقی رئیس این مرکز رشد در خصوص جزئیات این مرکز رشد توضیح داد: «حدود یک سال پیش درخواست مجوز راه‌اندازی این مرکز رشد به‌صورت تخصصی ارائه شد. اگر به استارتاپ‌هایی که در حال حاضر در دنیا موفق هستند نگاه کنید متوجه می‌شوید که قسمت اعظم این استارتاپ‌ها بحث فناوری اطلاعات است. فناوری اطلاعات به‌صورت یک رشته و شاخه‌ای از فناوری کنار تمام حوزه‌هایی که فعالیت می‌کردند قرار گرفته و توانسته نگاه جدیدی را به تمام حوزه‌های موجود مطرح کند. به همین دلیل ما به حوزه فناوری اطلاعات وارد شده و درخواست راه‌اندازی یک مرکز رشد تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات را ارائه دادیم که این درخواست مورد موافقت قرار گرفت.» او اضافه کرد: «در واحد دولت‌آباد به دنبال آن هستیم در زمینه‌های پژوهشی فعال باشیم تا جایی که در این واحد دانشگاهی در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات نسبت به واحدهای دیگر سرآمد بودیم. به‌طور مثال در بحث آموزش مجازی، بخش اعظمی از واحدهای استان و سامانه ال‌ام‌اس را پشتیبانی می‌کردیم. همچنین بستر مجازی را در دوران کرونا فراهم کردیم که بسیاری از جلسات، وبینارها و کلاس‌ها دانشگاه‌های آزاد استان اصفهان در این بستر برگزار شد.» صادقی تصریح کرد: «پروژه‌های کارشناسی‌ارشد یا تحصیلات تکمیلی را در حوزه فناوری اطلاعات و اینترنت اشیاء به سمت پروژه‌های عملیاتی پیش برده‌ایم. سعی بر آن بود در مباحث تئوری محدود نشویم تا بتوانیم بر مسائلی که قابلیت عملی‌شدن دارد اثرگذار باشیم. عملکرد استادان واحد دولت‌آباد در رویدادهای فناورانه اثرگذار بودند و عامل برنده شدن بسیاری از چالش‌ها بودند. مجموعه این مسائل نشان از ظرفیت قابل توجه واحد است و بر همین مبنا بیشتر هسته‌ها و واحدهای فناور که در زمینه رشد و این شاخه جذب شده‌اند قابلیت‌های تکنولوژی اطلاعات‌بخشی داشته‌اند.»
او در بیان اهداف تشکیل مرکز رشد واحد دولت‌آباد گفت: «اهداف در سه سطح واحد، استان و کشور تعریف شده است. به‌عنوان مثال یکی از اهداف مبحث دانشگاه هوشمند بود. در این دانشگاه دانشجویان از زمان ورود تا زمان فارغ‌التحصیلی همه فرآیندهای را به‌صورت هوشمندسازی و مبتنی بر فناوری اطلاعات انجام می دهند. برای مثال سیستم گیاهی دانشگاه به‌صورت هوشمند آبیاری را انجام دهد یا سیستم روشنایی نیز به همین صورت انجام شود. حتی کلاس نیز می‌تواند به‌صورت هوشمند برگزار شود. در این راستا طرحی در استان و واحد خوراسگان مطرح شده که بر مبنای آن کلاس‌های به سمتی حرکت کنند که همزمان به‌صورت حضوری و مجازی برای دانشجویانی که در کلاس حضور ندارند برگزار شوند. نگاه کلان مرکز رشد ایجاد یک دانشگاه، سازمان و شهر هوشمند است. منتها این ایده‌ها برای پیاده‌سازی نیازمند بسترهای مناسب هستند.»
صادقی در خصوص جزئیات فیزیکی مرکز رشد از قبیل مساحت عنوان کرد: «مساحت این مرکز حدود 720 متر زیربنا دارد که قابلیت استقرار 20 هسته فناور را دارد. همچنین هوشمندسازی گلخانه دانشگاه نیز برعهده مرکز رشد قرار گرفته است.» رئیس مرکز رشد فناوری اطلاعات واحد دانشگاه آزاد واحد دولت‌آباد درباره چالش‌های مسیر اخذ مجوز اظهار کرد: «به غیر از زمان‌بر بودن مراحل اخذ مجوز چالش عمده‌ای در این مسیر زمینه وجود ندارد. به عقیده من بهتر است در مدیریت زمان دقت بیشتری صورت گیرد.» او درمورد امکانات واحد دولت‌آباد که منجر به تاسیس این مرکز رشد، بیان کرد: «مکان استقرار واحد در کنار مهم‌ترین مراکز صنعتی استان اصفهان است. همین امر فرصتی را در اختیار واحد قرار داده تا در مباحث فناوری اطلاعات اقدامات مناسبی را داشته باشد. برای مثال یکی از قطب‌های سنگ و آجر کشور در اطراف دانشگاه قرار دارد که ظرفیت بسیاری را برای جذب فناوری اطلاعات در اختیار واحد قرار داده‌است.» صادقی درخصوص رتبه مرکز رشد اطلاعات فناوری این واحد اظهار کرد: «با توجه به نوپا بودن این مرکز نیازمند حمایت بیشتر از سوی استان است. اگر این امر محقق شود می‌تواند یکی از قطب‌های فناوری اطلاعات حتی در کشور شود.»