زهرا رمضانی، خبرنگار:نشست خبری چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی روز گذشته با حضور عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم؛ رضا غلامی، رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و مهدی عباس‌زاده، دبیر شورای علمی جشنواره در محل این موسسه برگزار شد.
کلانتری در این نشست با تاکید بر اینکه جشنواره فارابی تجلی فعالیت‌های پژوهشگران و اساتید حوزه علوم انسانی کشور است، گفت: «اولین برنامه وزارت علوم در حوزه علوم انسانی، راه‌اندازی مرکز علوم انسانی است. همچنین با توجه به انتقاد چندین‌باره فعالین حوزه علوم انسانی مبنی‌بر اینکه ارزیابی فعالیت‌هایشان براساس شاخص‌های متناسب با فعالیت‌ها باشد، آیین‌نامه ارتقا را مورد بازنگری قرار دادیم که امیدواریم بعد از اتمام کلی آن، وضعیت فعالیت این حوزه متفاوت شود. تهیه و ابلاغ شیوه‌نامه سرآمدان که به‌صورت خاص به علوم انسانی توجه شده هم از دیگر اقدامات وزارت علوم بوده است.» او به اهمیت جشنواره فارابی اشاره و تصریح کرد: «تلاش شد تا جایزه اعطاشده به برگزیدگان دوره قبل معادل جشنواره خوارزمی باشد تا از این طریق بتوانیم از برنامه‌های پژوهشی این حوزه حمایت کرده و بستر را برای انجام پژوهش‌های گروهی از سوی اساتید در عرصه‌های مورد علاقه‌شان فراهم کنیم. امروز مسائل کشور حداقل‌ترین تفسیر را با علوم انسانی دارند، درحالی‌که علوم انسانی باید معطوف به مسائل کشور بوده و برای حل مسائل جامعه آورده داشته باشند.» کلانتری با اشاره به اتفاقات روزهای اخیر خاطرنشان کرد: «علوم انسانی می‌تواند فاصله بین دولت و مردم را کاهش دهد؛ چراکه مسائل امروز ارتباط وسیعی با علوم این حوزه داشته و با استفاده از ظرفیت این علوم می‌توان فرهنگ گفت‌وگو، مطالبه‌گری و پاسخگویی از سوی مسئولان را در جامعه نهادینه و درنهایت شاهد افزایش همبستگی اجتماعی در جامعه بود. با توجه به این مولفه‌ها، علوم انسانی باید دین خود را به جامعه اداکرده و سهم اش را در انجام پژوهش‌های کاربردی و حل مشکلات مردم بردارد.»
جشنواره فارابی به‌دنبال نظریات جدید است
در ادامه رضا غلامی درباره هدف از برگزاری این جشنواره گفت: «جشنواره فارابی یکی از معتبرترین جشنواره‌های علمی در عرصه علوم انسانی و اسلامی است که هدف از برگزاری‌اش شناسایی برترین نظریات و نوآوری‌های علمی در علوم انسانی و اسلامی و معرفی آنها به جامعه علمی برای الگوبرداری از آنها است. حمایت معنوی و مادی از صاحب‌نظران نیز سومین هدف این جشنواره به‌شمار می‌رود.» او اظهار داشت: «شاخص‌های مختلفی را در ارزیابی پژوهش‌های علوم انسانی در این جشنواره لحاظ می‌کنیم که یکی از آنها مساله‌مندی محققین علوم انسانی و اسلامی است. متاسفانه از هر 20 تحقیقی که در علوم انسانی و اسلامی انجام می‌شود، به‌سختی بتوان مساله‌مندی محقق و قدرت او در تبیین مساله را احراز کرد و به همین دلیل شاخص مهم این دوره را مساله‌مندی لحاظ کرده‌ایم. همچنین در اکثر تحقیقات علوم انسانی و اسلامی، در زمینه روش‌شناسی ضعف وجود دارد که باعث کاهش کیفیت تحقیقات شده است. عدم وجود تناسب بین روش‌شناسی در روند تحقیق هم از دیگر مشکلات این حوزه است.» رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی با تاکید بر اینکه انتشار کتاب لزوما به معنی پژوهش در علوم انسانی و اسلامی نیست، افزود: «انتظاری که از یک کتاب علمی وجود دارد، این است که نتایج تحقیق صورت گرفته طبق استانداردهای نگارش و تالیف یک کتاب باشد و از طرفی قرار نیست نقشه پژوهش در کتاب تبیین شود، بلکه این نقشه در زیر پوست کتاب وجود خواهد داشت، اما در پژوهش این‌طور نیست؛ از این‌رو شاخص‌های ارزیابی پژوهش در همه موارد، با شاخص‌های ارزیابی کتاب یکسان نیست.» غلامی با تاکید بر اینکه جشنواره فارابی به‌دنبال شناسایی نظریات جدید است، گفت: «نظریه‌پردازی با تتبعات علمی و کارهای مروری و دایره‌المعارفی نباید خلط شود. البته روشن است که تحقیقات مروری بسترهای لازم را برای نظریه‌پردازی مهیا می‌کنند، و در جای خود ارزشمندند، اما در آنها بنا نیست نظریه نویی ارائه شود.»
اضافه شدن بخش ترجمه معکوس برای اولین بار به جشنواره فارابی
در بخش پایانی نیز مهدی عباس‌زاده، دبیر شورای علمی چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی گفت: «امسال پذیرش قالب «مقاله پژوهشی در موضوع علوم انسانی اسلامی» را با تصویب شورای سیاستگذاری جشنواره و با هدف تقویت علم دینی در جشنواره خواهیم داشت. همچنین بخش مترجم معکوس برتر از آثار پژوهشی از فارسی به زبان‌های خارجی هم به چهاردهمین دوره جشنواره اضافه شده است. امسال برای اولین‌بار نیز جایزه صلح‌ودوستی را داریم که در قالب چهار محور استقرار صلح جهانی و جنگ‌ستیزی، گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، گفت‌وگوی ادیان و تقریب بین مذاهب اسلامی درنظر گرفته شده است.» او به بخش بین‌الملل این دوره از جشنواره اشاره و تصریح کرد: «آثار محققان خارجی که دارای تابعیت غیرایرانی هستند در 3 بخش «ایران‌شناسی»، «اسلام‌شناسی» و «علم دینی» دریافت می‌شوند. البته دو قالب «شخصیت پیشرو» و «تحقیق برتر» را هم برای بخش بین‌الملل خواهیم داشت که بخش شخصیت پیشرو خارجی را در ادوار گذشته جشنواره هم شاهد بودیم، اما تحقیق برتر خارجی واجد شرایط خاص، برای اولین‌بار در فرآیند جشنواره قرار می‌گیرد.» دبیر شورای علمی چهاردهمین جشنواره فارابی اظهار داشت: «آثار داخلی که از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا پایان اسفند ۱۴۰۰ یعنی بازه سه ساله منتهی به سال وقوع جشنواره که منتشر یا پایان یافته‌اند، می‌توانند در بازه زمانی 27 شهریور تا 10 آبان ماه در سامانه جشنواره فارابی به نشانی www. farabiaward. ir و در دو قالب حقیقی (اشخاص) و حقوقی (موسسات و ناشران) بارگذاری شوند، همچنین برای دریافت تحقیقات خارجی نیز بازه زمانی 3 سال منتهی به برگزاری جشنواره یعنی از مارس ۲۰۱۹ تا پایان مارس ۲۰۲۲ را درنظر گرفته‌ایم.» عباس‌زاده خاطرنشان کرد: «جشنواره فارابی در حال پوست‌اندازی است و در این راستا اقداماتی را از سوی دبیرخانه انجام داده‌ایم که از مهم‌ترین آن می‌توان به شکل‌گیری یک شبکه نخبگانی از دانشمندان و پژوهشگران عرصه علوم انسانی و اسلامی در آینده نزدیک اشاره کرد.»