ندا اظهری، مترجم:درست است که هدف از برخی دانشجویان برای ورود به دانشگاه، تنها کسب مدرک و مانور دادن روی داشتن تحصیلات عالیه است، اما نباید این نکته را نادیده گرفت که بسیاری از آنها اشتغال در بازارهای کار را ملاکی برای ادامه تحصیل و کسب مدرک دانشگاهی قرار می‌دهند. این در‌حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد آمار اشتغال در میان تحصیلکرده‌های دانشگاهی به‌مراتب بالاتر از افرادی است که تحصیلات دانشگاهی ندارند. اما این مساله تنها به تحصیلات دانشگاهی صرف ختم نمی‌شود بلکه اهمیت دوره‌های کارآموزی و آموزش‌های عملی را نمی‌توان در این میان نادیده گرفت. در‌حال‌حاضر، بسیاری از بازارهای کار جهانی احساس نیاز به مهارت‌های پیشرفته را مطرح کرده و به این نکته اشاره کرده‌اند که تنها آموزش‌های دانشگاهی نمی‌تواند نیاز صنایع و بازارهای کار جهانی را برآورده کند.
بسیاری از کشورهای دنیا که به‌دنبال توسعه اقتصادی خود هستند، مستلزم گسترش آموزش‌های دانشگاهی‌اند تا به این واسطه، بازارهای کار از نیروهایی پر شود که بتوانند با توانمندی و مهارت‌های پیشرفته‌ای که دارند بازارهای اقتصادی را رونق بخشند. کسب مهارت‌های پیشرفته در فارغالتحصیلان با گذراندن دوره‌های کارآموزی و استفاده از مفاهیم تئوری درقالب کارگاه‌ها و فضاهای کار واقعی حاصل می‌شود. بررسی وضعیت اشتغال جوانان در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) نشان می‌دهد که بیش از نیمی از جوانان 18 تا 24ساله این کشورها در‌حال گذراندن آموزش‌های دانشگاهی هستند.
توسعه آموزش‌های دانشگاهی نیاز توسعه اقتصادی در بسیاری از کشورهای دنیاست به‌طوری که بازارهای کار نیاز فزاینده به مهارت‌های پیشرفته را در‌حالی افزایش می‌دهند که میزان آموزش‌های دانشگاهی به بالاترین حد خود رسیده و نیاز هر روز بیشتر از قبل احساس می‌شود. در یونان و آفریقای‌جنوبی 30درصد از فارغالتحصیلان دانشگاهی مشغول به‌کار یا ادامه تحصیل نیستند. این در‌حالی است که افزایش سطح تحصیلات، فرصتی طلایی را برای پیشبرد اقتصادی و اجتماعی در کشورها فراهم می‌کند. در سال 2021، متوسط بیکاری در کشورهای عضو همکاری و توسعه اقتصادی در آن گروه از افراد تحصیلکرده به‌مراتب بالاتر بوده و میانگین درآمد آنها نیز 50درصد بالاتر از کارکنانی با مدرک تحصیلی پایین‌تر است. کشورهای عضو همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) یک سازمان بین‌المللی متشکل از 38 عضو است که با هدف ارائه سیاست‌های بهتر برای زندگی بهتر تاسیس شده است. از زمان تشکیل این سازمان حدود 61 سال می‌گذرد و تا امروز برای تحریک پیشرفت اقتصاد و تجارت‌جهانی تلاش‌هایی را انجام داده‌اند. بیشتر کشورهای عضو این سازمان را اقتصادهایی با درآمدهای بالا تشکیل داده‌اند و شامل کشورهایی از آمریکای‌شمالی و جنوبی، اروپا و آسیا و اقیانوسیه می‌شود که در این میان می‌توان به استرالیا، اتریش، بلژیک، کانادا، دانمارک، کلمبیا، کاستاریکا، جمهوری‌چک، استونی، فنلاند، شیلی، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایرلند، ایسلند، رژیم‌صهیونیستی، ایتالیا، ژاپن، سوئد، کره‌جنوبی، لتونی، لیتوانی، لوکزامبورگ، مکزیک، هلند، نیوزیلند، نروژ، لهستان، پرتغال، اسلوواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئیس، ترکیه، انگلیس و آمریکا اشاره کرد.
آمار فارغالتحصیلان بلاتکلیف هشدارگونه بالا می‌رود
به گزارش universityworldnews، تصویری که از وضعیت اضطراری آموزش دانشگاهی در سطح جهان در اوایل سال گذشته منتشر شده، نشان می‌دهد که هنوز تعداد زیادی از جوانان این کشورهای عضو در گروه NEET قرار می‌گیرند. به این معنی که «نه کار می‌کنند، نه درس می‌خوانند و نه حرفه‌ای می‌آموزند.» بررسی‌ها حکایت از آن دارد که در برخی کشورها آمار این گروه از افراد حتی در میان فارغالتحصیلان دانشگاهی به‌طور فزاینده و هشداردهنده‌ای رو به افزایش است به‌طوری که بیش از 30درصد فارغالتحصیلان دانشگاهی در یونان و آفریقای‌جنوبی نه مشغول تحصیل هستند و نه در حرفه‌ای فعالیت می‌کنند. به‌رغم وضعیت وخیم بازار کاری که در برخی کشورها پیش‌روی جوانان قرار دارد، افزایش چشمگیر سطح تحصیلات فرصتی منحصربه‌فرد را پیش‌روی آنها قرار می‌دهد تا علاوه‌بر بالابردن شانس اشتغال برای خود، بتوانند پیشرفت اقتصادی و اجتماعی را نیز برای کشور فراهم کنند.
داشتن یک مدرک دانشگاهی در‌کنار تمام مزایایی که به‌همراه دارد، بازار کار خوبی را هم پیش‌روی جوانان و فارغالتحصیلان دانشگاهی قرار می‌دهد. در سال 2021، میانگین نرخ بیکاری برای مردم کشورهای عضو OECD در میان افرادی که تحصیلات دانشگاهی داشتند تنها حدود 4درصد اعلام شد. این در‌حالی بود که آمار بیکاری در میان افرادی که مدرک مقطع متوسط به بالا داشتند 6درصد و افرادی که تحصیلات‌شان پایین‌تر از مقطع متوسطه بود، حدود 11درصد گزارش شد. همین آمار به‌تنهایی گویای این مطلب است که تحصیلات دانشگاهی تا چه اندازه می‌تواند در اشتغال به‌کار در بازارهای جهانی و کاهش میزان بیکاری در دنیا تاثیر بگذارد. همچنین کارگران تمام‌وقتی که تحصیلات و مدرک دانشگاهی دراختیار دارند به‌طور متوسط 50درصد بیشتر از کارگرانی حقوق می‌گیرند که مدرک بالاتر از مقطع متوسطه داشته و نرخ حقوق آنها در‌مقایسه با افرادی که تا حد متوسطه هم تحصیلات ندارند، دو‌برابر بالاتر است.
مردان کمتر تا کسب مدرک پیش می‌روند
به‌رغم تمام مزایایی که کسب یک مدرک دانشگاهی به‌دنبال دارد، بسیاری از دانشجویان موفق نمی‌شوند دوره تحصیلی خود را به پایان برسانند و طبق آخرین آمار ارائه‌شده، تنها 39درصد از دانشجویان مقطع کارشناسی موفق می‌شوند در چهارچوب زمانی تعیین‌شده واحدهای مشخص رشته تحصیلی خود را به اتمام رسانده و مدرک کارشناسی را اخذ کنند. شواهدی که از کشورهای OECD به‌دست آمده نشان می‌دهد که نرخ دانشجویانی که موفق به تکمیل واحدها و کسب مدرک دانشگاهی شده‌اند، در میان مردان به‌طور چشمگیری کمتر است. به‌طور متوسط، مردان 11درصد کمتر از زنان تمایل به تکمیل دوره دانشگاهی و کسب مدرک از خود نشان می‌دهند.
یکی از تحلیلگران آموزشی معتقد است که پایین‌آمدن تمایل دانشجویان در به اتمام نرساندن مقاطع تحصیلی هم برای افراد و هم برای جامعه و کشور هزینه‌بر است؛ چرا‌که وقتی دانشجویان مقطع تحصیلی خود را به پایان نرسانند، تنها از بخشی از مزایای تحصیلات دانشگاهی بهره‌مند می‌شوند. البته دلایل مختلفی برای عدم‌تمایل دانشجویان به تمام‌نکردن تحصیلات دانشگاهی وجود دارد که این دلایل در دانشجویان مرد و زن متفاوتند. خدمت نظام‌وظیفه که در حساس‌ترین مقطع سنی پیش‌روی مردان برخی کشورها قرار می‌گیرد، یکی از عمده‌ترین دلایلی است که می‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل در آنها باشد و از سوی دیگر، پیدا‌کردن یک شغل مناسب هم می‌تواند انگیزه‌قوی‌ای برای زنان باشد تا تحصیلات دانشگاهی خود را تا پایان ادامه دهند.
ایجاد انگیزه برای اتمام تحصیلات ناتمام
کشورهای عضو همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) راه‌های مختلفی را برای بهبود آمار دانشجویانی که تحصیلات خود را به اتمام می‌رسانند، ارائه کرده‌اند تا شاید بتوانند انگیزه کافی را برای ادامه تحصیل موفق دانشجویان فراهم کنند. تامین بودجه موسسات آموزشی تا حد زیادی مستلزم نرخ دانشجویانی است که توانسته‌اند تحصیلات خود را تمام کنند، بنابراین یکی از این راه‌ها، ایجاد انگیزه برای موسسات است به‌گونه‌ای که به دانشجویان کمک کنند تا بتوانند مقطع تحصیلی دانشگاهی خود را به پایان برسانند.
همچنین برای بهبود این شرایط، موسسات آموزشی می‌توانند انعطاف‌پذیری بیشتری را پیش‌روی دانشجویان قرار دهند به‌طوری که آنها آزادی بیشتری در شیوه و نوع یادگیری و نیز زمان و مکان یادگیری دراختیار داشته باشند. درواقع، دانشگاه‌ها می‌توانند این امکان را دراختیار دانشجویان قرار دهند که به‌جای اینکه دانشجویان سه تا چهار سال را به تحصیل در دانشگاه اختصاص دهند، بتوانند بخش اعظمی از آن را صرف کسب مهارت‌های خاص و گذراندن دوره‌های کارآموزی کنند. به‌طور قطع، کسب این مهارت‌ها تا حد زیادی می‌تواند به تقویت بازار کار برای فارغالتحصیلان دانشگاهی کمک کند.
آموزش‌های حرفه‌ای؛ نخستین انتخاب نه آخرین راه چاره
گزارش‌ها نشان می‌دهد در‌حالی‌که افزایش سرمایه‌گذاری روی توسعه آموزش‌های دانشگاهی به ازای هر دانشجو بسیار سریع‌تر از رشد تعداد دانشجویان در بیشتر کشورهای OECD اتفاق می‌افتد، تمام دانشجویانی که دارای مدارک عالی تحصیلی هستند از بهترین نوع خدمات برخوردار نمی‌شوند و باید بیشتر تلاش کرد تا بتوان آموزش‌های حرفه‌ای‌و‌کارآموزی را در سطح دانشگاهی توسعه داد. کارشناسان بر این باورند که آموزش‌های حرفه‌ای تا اندازه‌ای اهمیت دارد که این آموزش‌های حرفه‌ای و کارآموزی‌ها باید انتخاب نخست دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی باشد نه اینکه آخرین راه چاره برای رشد مهارت‌های دانشجویی و این مستلزم برقراری ارتباط میان آموزش‌های حرفه‌ای در مقاطع بالاتر از متوسطه و آموزش‌های حرفه‌ای دانشگاهی است تا فارغالتحصیلان رشته‌های دانشگاهی که دوره‌های حرفه‌ای و کارآموزی را پشت‌سر گذاشته‌اند فرصتی پیدا کنند تا بتوانند صلاحیت‌های بیشتری را برای ورود به مراحل بعدی کسب کنند.
آمارها نشان می‌دهد جوانانی که حین گذراندن دوره‌های آموزش حرفه‌ای از یادگیری مبتنی‌بر کار و دوره‌های کارآموزی هم بهره‌مند می‌شوند، نتایج شغلی بهتری داشته و بازار کار بهتری را پیش‌روی خود دارند. درواقع گذراندن دوره‌های کارآموزی یا آموزش‌های حرفه‌ای شیوه‌ای قدرتمند برای ایجاد ارتباط میان آموزش‌های حرفه‌ای و نیاز بازار کار است. برخی کشورها مانند آلمان و سوئیس در استفاده از دوره‌های کارآموزی برای غنی‌کردن بازار کار خود، سابقه‌ای تاریخی دارند. علاوه‌براین، سیستم آموزش‌های حرفه‌ای در نروژ بیشتر به کارآموزی ترکیبی 2+2 وابسته است به‌طوری‌که دانشجویان دو سال نخست تحصیلات دانشگاهی را به آموزش‌های تئوری اختصاص می‌دهند و دو سال بعد از آن را در فضاهای کاری به گذراندن دوره‌های کارآموزی مشغول می‌شوند. ایجاد چنین فرصتی در طول دوره تحصیل به‌طور قطع می‌تواند دانشجویان را برای ورود موفق‌تر به بازار کار بعد از فارغ‌التحصیلی آماده کند. در سوئد، فرآیندهای یادگیری مبتنی‌بر کار در تمامی دوره‌های آموزش‌های حرفه‌ای دانشگاهی الزامی است و دانشجویان تحت کارآموزی قرار می‌گیرند. فرانسه نیز به‌طور گسترده‌ای مشارکت دانشجویان را در دوره‌های کارآموزی افزایش داده است.
تقاضا برای توسعه فرآیندهای یادگیری مبتنی‌بر کار
با وجود تمام راهکارهایی که کشورهای OECD برای پیشبرد و توسعه آموزش عالی و رونق بازارهای کاری و اقتصادی خود انجام داده‌اند، هنوز هم حدود هشت کشور عضو از جمله کاستاریکا، جمهوری‌چک، یونان، ایتالیا، ژاپن، کره‌جنوبی، لیتوانی و مکزیک با چالش‌هایی دست به گریبانند و گزارش‌ها حکایت از آن دارد که دانشجویان این کشورها در برنامه‌های آموزشی که از سوی دانشگاه‌ها ارائه می‌شوند، تحت کمترین یادگیری مبتنی به‌کار بوده یا هرگز دوره‌های کارآموزی و حرفه‌ای را سپری نمی‌کنند. کارشناسان معتقدند بدون فرآیندهای یادگیری باکیفیت مبتنی‌بر کار، ارائه دوره‌های آموزشی حرفه‌ای باکیفیت دشوارتر می‌شود. چالش دیگری که پیش‌روی این کشورها قرار دارد، این است که برخی دوره‌های آموزشی حرفه‌ای منجر به ایجاد فرصت‌های محدود یادگیری در سطوح بالا می‌شود. اگر آموزش‌های حرفه‌ای به بن‌بست برسند، آنجاست که جوانانی که به‌دنبال گزینه‌های دیگر و آموزش‌های دانشگاهی هستند، تمایلی برای ورود به این فضا پیدا نمی‌کنند. متاسفانه هنوز تمام کشورها زیرساخت‌های قدرتمندی برای ارائه دوره‌های آموزش حرفه‌ای یا آموزش‌های سطح بالا و کارآموزی ایجاد نکرده‌اند.
بهبود دوره‌های آموزش‌های حرفه‌ای در دانشگاه‌ها
زمانی که دوره‌های آموزش‌های حرفه‌ای ضعیف عمل می‌کند، به‌سختی می‌تواند بازار کار خوبی را هم برای دانشجویان و فارغالتحصیلان جویای‌کار فراهم کند و چشم‌انداز شغلی جذابی را پیش‌روی آنها قرار نمی‌دهد. این شرایط چرخه معیوبی را ایجاد می‌کند که در آن، دوره‌های آموزش‌های حرفه‌ای گزینه قدرتمندی در تأمین نیاز بازار محسوب نمی‌شود و نمی‌تواند جوانان را برای ورود به بازار کار آماده کند. اگر کیفیت دوره‌های آموزش‌های حرفه‌ای بهبود یابد، آنگاه می‌تواند فضای جذابی را برای جوانان فراهم کند. درعوض کارفرمایان از این دوره‌های آموزش حرفه‌ای به‌عنوان منبعی ارزشمند برای تربیت نیروی کار حرفه‌ای و یادگیری مبتنی‌بر کار را به‌عنوان راهی برای شناسایی نیروهای کار آینده و آموزش و تربیت آنها طبق نیازهای خود استفاده می‌کنند.
توسعه همکاری با صنعت در گروی تقویت مهارت‌ها
کشورهای مختلف برای توسعه بازار کار، باید دوره‌های آموزش‌های حرفه‌ای را به‌دنبال گسترش همکاری با صنعت و یادگیری‌های مبتنی‌بر کار دنبال کنند تا ارتباط قوی بین دانشگاه‌ها و کارفرمایان برقرار شود. بین سال‌های 2000 تا 2021، سهم جوانان 25 تا 34سال که در آموزش‌های دانشگاهی حضور داشته‌اند از 27درصد به 48درصد افزایش یافته که با رشد 20درصدی همراه بوده است. در این بین، سهم زنان از آموزش‌های دانشگاهی 53درصد بوده که حدود 12درصد از سهم 41درصدی دانشجویان مرد در دانشگاه‌ها بیشتر گزارش شده است. در بررسی کشورها مشخص شده است که آموزش‌های دانشگاهی در میان جوانان کمتر از 30درصد در مکزیک و ایتالیا تا 70درصد در کره‌جنوبی متغیر است. برخی کشورها با ارائه دوره‌های آموزشی کوتاه‌تر سعی کرده‌اند آموزش‌های حرفه‌ای و کارآموزی را در دانشجویان تقویت کنند و به این شیوه، قابلیت‌های حرفه‌ای و عملیاتی آنها را برای برآوردن نیازهای بار کار افزایش دهند. به‌عنوان مثال در کانادا و کره‌جنوبی، بیش از یک‌پنجم جوانان دوره‌های کوتاه‌مدت آموزش‌های دانشگاهی را پشت‌سر می‌گذارند در‌حالی‌که در اتریش که دوره‌های کوتاه آموزشی برقرار است، سهم دانشجویان 25 تا 34ساله از آموزش‌های دانشگاهی به‌مراتب بالاتر از کشورهای دیگر است.