یکشنبه گذشته، دهم مهرماه روز سختی برای دانشگاه صنعتیشریف رقم خورد. هم سخت و هم تلخ، به‌واسطه آنچه از بیرون و البته درون دانشگاه به جامعه مخابره شد. عناصر بیگانه و فرصت‌طلب درکنار رسانه‌های معاند فارسی‌زبان هم فضا را برای ماهی‌گیری از آب گل‌آلود مناسب دیدند و بر آتش فضای پرغبار آن شب دمیدند. «فرهیختگان» در شماره امروز تلاش کرده تا مروری بر تحولات شریف در یک هفته گذشته داشته و جوانب مختلف را مورد بررسی قراردهد. هرچند موشکافی آنچه دهم مهرماه در شریف گذشت، نیازمند تامل و گفت‌وگوهای مفصلی است که باید در آینده نزدیک رقم بخورد اما آنچه اکنون بیش از همه مهم است و باید مورد توجه قرارگیرد، دفاع از کیان دانشگاهی است که در روزهای سخت کنار انقلاب مانده و شریف خواهد ماند.
روایت یک دانشجو:
می‌خواستند کوی دانشگاه دیگری در شریف بسازند
یکی از دانشجویان کارشناسی حاضر در دانشگاه و شاهد واقعه در روایتی برای «فرهیختگان» از وضعیت دانشگاه و تحولات آن روز گفته که در ادامه می‌خوانید.
آن روز چهارمین تجمعی بود که از سوی دانشجویان برگزار می‌شد، البته در تجمع قبلی، دانشجویان تجمع سکوت برگزارکرده و درنهایت با طرح برخی شعارهای بعضا رادیکال، تجمع به پایان رسیده بود. یک روز قبل از برگزاری تجمع چهارم، جریان مقابل نتوانست ایده تحصن در کلاس‌های درس را آن‌طور که مدنظرش است، دنبال کند، به‌طوری که تنها دانشجویان یک دانشکده در روز دوم تحصن کرده بودند، در حالی‌که یک روز قبل‌تر تعداد دانشجویانی که در تحصن شرکت کردند، بیشتر بود. در تجمع چهارم دانشجویان عصبانی‌تر بودند، دلیلش هم این بود که یک روز قبل از برگزاری تجمع، نیروهای امنیتی 3 لیدر را دستگیر کرده بودند.
وقتی اعتراض دانشجویان در روز چهارم تند شد دانشجویان انقلابی هم وارد عمل شده و شعارهایی را در حمایت از مقام‌معظم‌رهبری مطرح کردند. البته از قبل می‌دانستیم که تعدادی از دانشجویان در جریان مقابل، قصد درگیری دارند و زمانی که دانشجویان انقلابی وارد شدند، آنها اقدام به پرت کردن وسایل به‌سمت دانشجویان کردند. جریان انقلابی سعه‌صدر نشان داد و کار به درگیری نرسید و در مجموع این اتفاق 10 دقیقه بیشتر زمان نبرد.
دانشجویان معترض بعد از مدتی با توجه به اینکه سردر اصلی دانشگاه در چنین شرایطی تعطیل است، به‌سمت درب انرژی دانشگاه حرکت کردند تا از این طریق از دانشگاه خارج شوند. در بیرون از در، نیروهای امنیتی آماده بودند و قصد دستگیری 10 لیدر را داشتند اما از سمت دانشجویان معترض مقاومت صورت گرفت. بعد از مدتی آنها با شعارهایی ساختارشکنانه هتاکی کردند.
از بین 10 لیدر، نیروهای امنیتی برای دستگیری یکی از آنها وارد عمل می‌شوند اما یکی از اساتید و چند نفر از دانشجویان مقاومت می‌کنند. اتفاقی که موجب واکنش نیروهای امنیتی شده و با یکی از اساتید هم برخورد می‌شود. اینجا دانشجویان عقب می‌نشینند و یک حلقه انسانی تشکیل می‌شود تا دانشجویان از دانشگاه خارج شوند. از این طریق راه برای خروج دانشحویان باز می‌شود و بخشی از دانشجویان به پارکینگ می‌روند، بخشی دیگر به‌سمت مترو و میدان تیموری و بخشی هم به‌سمت خوابگاه احمدی روشن حرکت می‌کنند.
دانشجویانی که وارد پارکینگ دانشگاه صنعتیشریف می‌شوند، بعد از دیدن نیروهای امنیتی و شلیک گاز اشک‌آور از سوی آنها، فرار کرده و به‌سمت دانشگاه برمی‌گردند و حراست دانشگاه نیز درب را بازکرده و با حضور دانشجویان درب را می‌بندد و نیروهای امنیتی بیرون از در می‌مانند. البته اینجا روایتی هم وجود دارد مبنی‌بر اینکه یکی از اساتید درحال سوارکردن 4 نفر از دانشجویان بوده که با مخالفت نیروهای امنیتی روبه‌رو می‌شود و با این استاد برخورد می‌شود.
زمانی که دانشجویان از پارکینگ به دانشگاه برمی‌گردند ساعت از 7 گذشته و نزدیک 8 شب بود که رئیس دانشگاه و وزیر علوم در جمع دانشجویان حاضر می‌شوند. فارغ از حواشی‌ای که پیرامون صحبت وزیر شکل گرفت، 95 درصد از دانشجویان از طریق ون و اتوبوس از دانشگاه خارج شده و به مترو و خوابگاه می‌روند. ساعت 9 شب تقریبا دانشگاه از وضعیت پرالتهاب قبلی خارج می‌شود و تنها 50 تا 60 نفر از فعالان دانشجویان حضور داشتند که یکباره دیدیم مردم به‌سمت دانشگاه آمده‌اند.
با توئیتی که علی‌نژاد منتشرکرد، بخشی از مردم می‌خواستند به‌سمت سردر اصلی دانشگاه بروند که هیچ دانشجویی در آنجا حضور نداشت، البته فیلمی هم از آنجا منتشرشده که نشان می‌دهد نیروی انتظامی در حال متفرق کردن مردم است. بخشی از مردم هم مقابل سردر انرژی بودند و در خیابان آزادی هم مردم با بوق ممتد اعتراض خودشان را نشان می‌دادند، البته ما بعد از اینکه به فضای مجازی رجوع کردیم متوجه داستان شدیم.
باید این مساله را هم اشاره کنم که یکی از آسیب‌های بزرگ متوجه ورودی‌های جدید بود و برخی از آنها از ترس به طبقات مختلف دانشکده‌ها رفته و در آنجا پنهان شده بودند و در آنجا اساتید نیز همراه دانشجویان بودند و فضای آرامی حاکم بود، اما با حضور مردم مقابل در انرژی که بخشی از آنها نیز اصلا خانواده دانشجویان نبودند، فضا ملتهب شد.
تعدادی از پدر و مادرها هم خودشان را به دانشگاه رساندند و جمعی از اساتید و دانشجویان تا 2 نیمه‌شب در دانشگاه بودند. بعد از اینکه اسامی دانشجویان را از خانواده هایشان گرفتیم، پیگیر وضعیت آنها بودیم. در آن زمان فضا به‌حدی ملتهب شده بود که حتی کانال‌های چپ دانشگاه هم اعلام می‌کردند که خبرهای دروغین منتشر نشود تا اضطراب خانواده‌ها بیشتر نشود. این را هم بگویم که برخی هم اصلا جزء خانواده‌ها نبودند و خودشان اعلام می‌کردند که برای کمک به دانشجویان آمده‌اند!
پمپاژ خبری رسانه‌ها باعث شد هرکسی به‌سمت دانشگاه شریف بیاید و پیگیر خبر کشته شدن دانشجویان شود. آن شب تلاش شد تا کوی دانشگاه دیگری را رقم بزنند و این مساله باعث شد تا اساتید و دانشجویان جریان معترض با قدرت بیشتری به‌دنبال کنسل‌کردن کلاس‌های درس باشند به‌طوری که همان‌شب دانشگاه مجازی شد.
در مجموع 4 تجمع، 50 نفر دستگیر شدند که در حال‌حاضر 44 نفر از آنها آزاد شده‌اند و تا این لحظه تنها 6 دانشجو بازداشت هستند. البته در همان‌شب که وزیر علوم به دانشگاه آمد، عنوان کرد که نمی‌شود دانشجو هرکاری می‌خواهد انجام دهد و کسی با او کاری نداشته باشد. اما این را هم باید بگویم که نیروهای امنیتی به‌دنبال لیدرها بودند و اگر به‌اصطلاح کسی را کور گرفتند، همان‌شب آزاد کردند.
رئیس‌جمهور:
سازوکارهای دانشگاه برای تامین نظم کفایت لازم را دارد
دانشجویان دانشگاه شریف روز پنجشنبه میهمان رئیس‌جمهور بودند. هم از وقایع روز یکشنبه گفتند و هم نکات سیدابراهیم رئیسی را شنیدند.
رئیس‌جمهور در نشست خود با مدیران و مسئولان دانشگاه شریف با اشاره به حرمت دانشگاه و محیط علم و آرمانخواهی، تصریح کرد: «هیچ شخصی مجاز به شکستن حرمت این فضای مقدس نیست و همه از مسئولان تا اساتید و دانشجویان مکلفند برای حفظ تقدس و حرمت این محیط تلاش کنند.» رئیسی با اشاره به اینکه دانشگاه شریف، جزء نمادها و پیشران‌های علم و پیشرفت کشور است، گفت: «نباید اجازه داد قداست علمی و اخلاقی و اعتبار و خوش‌نامی جامعه نخبگی این دانشگاه با برخی رفتارهای تحمیلی از بیرون دانشگاه مخدوش شود. مطمئن هستیم شریفی‌ها اجازه نمی‌دهند که بدخواهان و منافقین، شرافت این دانشگاه را مخدوش کنند و قطعا شریف باشرافت باقی خواهد ماند.»
رئیس‌جمهور افزود: «آمریکا، منافقین و سایر دشمنان کشور تلاش کردند در ظرف دانشگاه شریف اهداف ضد ایرانی و ضد انقلابی خود را پیگیری کنند، اما آگاهی اساتید و دانشجویان نجیب این دانشگاه مانع از آن می‌شود که این تلاش‌ها به حساب دانشگاه شریف گذاشته شود.»
رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی محیط دانشگاه را بهترین محیط برای تبادل آرا، گفت‌وگو و مباحثه پیرامون مباحث مهم جامعه و مسائل اولویت دار کشور برشمرد و از مسئولان دانشگاه‌ها و اساتید و دانشجویان خواست تا با مسئولیت‌پذیری، تلاش برخی جریانات را برای انحراف این فضا به محیطی برای وهن دانشگاه خنثی کنند.
رئیس‌جمهور در این جلسه گفت: «معتقدم سازوکارهای داخل دانشگاه برای تامین نظم و امنیت دانشگاه کفایت لازم را دارد و همگان باید به رعایت حریم دانشگاه پایبند باشند.»
رئیس‌جمهور در پایان این جلسه با توجه به گزارش‌های ارائه‌شده درخصوص وقایع اخیر، نهادهای مسئول را مامور کرد با محوریت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ضمن پیگیری موضوع، اقدامات لازم را برای رفع موانع و تسهیل انجام فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی این دانشگاه به عمل آورند.
شورای دانشگاه صنعتیشریف:
با اقتدار از این گردنه نیز عبور می‌کنیم و پیگیر مطالبات‌مان هستیم
شورای دانشگاه صنعتیشریف امروز قرار است به مناسبت وقایع یکشنبه اخیر، یک گردهمایی با حضور اساتید و اعضای هیات‌علمی در دانشگاه برگزار کند.
شورای دانشگاه از نهادهای قدیمی و به نوعی منحصربه‌فرد دانشگاه شریف است که شامل هیات‌رئیسه دانشگاه به همراه روسای دانشکده‌ها و یک استاد به نمایندگی از هر دانشکده می‌شود که به شکل انتخاباتی تعیین می‌شوند. در این شورا مدیر امور پژوهشی، مدیر امور آموزشی، مدیر تحصیلات تکمیلی و مدیر ارزیابی و نظارت دانشگاه به همراه یک نفر نماینده از هر پژوهشکده دانشگاه و دو نفر از مشاوران رئیس دانشگاه نیز در حضور دارند.
این شورا در پی وقایع ناگوار یکشنبه دهم مهرماه 1401، 12 مهرماه تشکیل جلسه داده و ضمن ابراز همدردی با آسیب‌دیدگان و با تاکید بر ضرورت حفظ حرمت دانشگاه به‌عنوان یکی از اصول خدشه‌ناپذیر برای توسعه و پیشرفت کشور بیانیه‌ای را با اکثریت‌آرا تصویب و منتشر کرده است. در این بیانیه آمده است:
1. ضرب‌و‌شتم و اعمال خشونت سبعانه علیه دانشجویان و استادان توسط نیروهای لباس‌شخصی و بعضا لباس فرم‌دار و وارد آوردن آسیب جسمی و روحی به آنان را قویا محکوم می‌نماید.
2. کاربرد خشونت کلامی و ناسزاگویی را که با فرهنگ اصیل و فاخر دانشگاه صنعتیشریف مغایرت دارد، اکیدا محکوم می‌نماید.
3. دستگیری و وارد آوردن صدمه به دانشجویان جدیدالورود (ورودی 1401) تنها پس از دو روز حضور در دانشگاه برای ما بسیار دردناک است و به‌عنوان فاجعه‌ای بزرگ در تاریخ علمی کشور ثبت خواهد شد. اجتناب از این‌گونه وقایع از نظر ما واجب است.
4. تعرض نیروهای لباس‌شخصی و امنیتی به حریم دانشگاه ازجمله پارکینگ دانشگاه و اقدامات سوء آنان را اکیدا محکوم می‌نماید و خواستار دستور اکید برای تکرار نشدن اتفاقات مشابه در آینده است.
5. شورا مراتب انزجار خود را از عملکرد مسببین حوادث روز یکشنبه 10 مهر اعلام می‌دارد و خواستار طرح شکایت توسط مسئولان دانشگاه در مراجع قضایی، راجع به حوادث مرتبط است.
6. آزادی بدون قید و شرط تمامی دانشجویان در بند را خواستار است. بدیهی است که رسیدگی به جرایم یا خطاهای احتمالی در دانشگاه وفق مقررات، مسئولیت کمیته انضباطی دانشگاه است.
7. شورا مصرا خواستار عذرخواهی رسمی مقامات ذی‌ربط کشور از جامعه دانشگاهی صنعتیشریف اعم از دانشجویان، استادان و کارکنان است.
8. شورای دانشگاه همبستگی کامل خود را با دانشجویان عزیز در جهت حفظ امنیت، حریم و حرمت ایشان اعلام می‌دارد.
9. از همه استادان حاضر در صحنه در روز یکشنبه 10 مهر و از کمک و حمایت ایشان از دانشجویان و نیز از پرسنل انتظامات دانشگاه سپاسگزاری می‌شود.
10. روز شنبه 16 مهرماه، اعضای هیات‌علمی دانشگاه صنعتیشریف به مدت ۲ ساعت از ساعت 13 الی 15 مقابل کتابخانه مرکزی دانشگاه (ساختمان دکتر مجتهدی) به نشانه اعتراض به هتک‌حرمت دانشگاه و وقایع ناگوار یکشنبه گرد هم می‌آیند و آن را روز سوگ مظلومانه دانشگاه صنعتیشریف اعلام می‌دارند.
اطمینان داریم که دانشگاه صنعتیشریف، همچون همیشه با کمک استادان و دانشجویان فرهیخته خود، با اقتدار از این گردنه نیز عبور خواهد کرد و مسیر پیشرفت را ادامه خواهد داد. در عین حال پیگیر مطالبات خود نیز هست.
واکنش‌های خارجی به روز تلخ شریف
اشک تمساح تحریم‌کنندگان علمی ایران برای دانشگاه شریف
بعد از حواشی یکشنبه، دانشگاه صنعتیشریف به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های کشور به سرخط اصلی رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های خارجی تبدیل شد. در کنار رسانه‌ها، برخی چهره‌های سیاسی و علمی داخلی و خارجی نیز واکنش‌های مختلفی را نسبت به این دانشگاه داشتند. وزیر امور خارجه آلمان در توئیتی نوشت: «تحمل اتفاقاتی که در دانشگاه شریف در ایران افتاده است بسیار سخت است!» یا وزارت خارجه فرانسه هم بیانیه‌ای داده و ابراز نگرانی کرد. سخنگوی کاخ‌سفید هم نسبت به اتفاقات اخیر دانشگاه شریف ساکت نماند و تلاش کرد از قافله کشورهای اروپایی عقب نماند. هرچند این اتفاقات با واکنش وزارت امورخارجه کشورمان همراه شد اما خارج دنیای سیاست هم نمی‌توان نسبت به این اشک تمساح خوشبین بود. حدود یک‌دهه از تحریم دانشگاه‌های ایرانی می‌گذرد. یکی از همین دانشگاه‌های تحریم شده، صنعتیشریف است.
اولین‌بار سال 91 بود که به گفته رضا روستاآزاد، رئیس اسبق دانشگاه شریف، اتحادیه‌اروپا اقدام به تحریم این دانشگاه به بهانه همکاری در حرکت‌های هسته‌ای کشور کرد؛ اتفاقی که در سال‌های بعد نیز به شکل‌های مختلف دنبال شد. هرچند به گفته او در سال 93، مسئولان این دانشگاه به‌دنبال شکایت از اتحادیه‌اروپا برای این منظور بودند، اما درعمل نه‌تنها جوامع بین‌المللی اقدامی در راستای رفع تحریم‌ها انجام نداد، بلکه این مساله در سال‌های بعد هم تکرار شد. سال 97 بود که خبر از تحریم دوباره این دانشگاه به‌همراه دانشگاه شهید بهشتی منتشر کرد. 29 بهمن‌ماه سال 97 منصور غلامی، وزیر وقت علوم از تحریم دو دانشگاه کشور به بهانه‌های واهی خبر داد و اعلام کرد: «متأسفانه برخی دانشگاه‌های داخلی کشور از سوی کشورهای خارجی تحریم شدند.»
تحریمی که بنا به گفته محمود فتوحی، رئیس وقت این دانشگاه در سال 98، هم در حوزه تولید مقالات و هم تعاملات بین‌المللی اثرگذار بوده است. جالب اینجاست که در طول یک‌دهه گذشته که این دانشگاه با تمام ظرفیت خود مورد تحریم‌های مختلف در حوزه علمی قرار گرفته، چهره‌هایی که امروز داعیه‌دار این دانشگاه شده‌اند، نه‌تنها اعتراضی به تحریم‌کنندگان نداشته‌اند، بلکه حتی کلامی درباره این اتفاق صحبت نکرده‌اند، اما امروز تلاش دارند به هر نحوی شده در داغ‌تر کردن اتفاقات این دانشگاه‌ها دستی بر آتش داشته باشند.
روایت یک خط نادرست نسبت به وقایع اخیر
دانشگاه شریف و افتخاراتی که نباید فراموش کرد
یکی از نکات قابل توجه پیرامون حواشی اخیر دانشگاه صنعتیشریف، نقد دانشگاه از سوی برخی جریانات و چهره‌های مختلف است. برخی به‌بهانه اتفاقات اخیر، تیغ نقد را از رو تیز کردند و بستند و کارآمدی دانشگاه، نسبت آن با انقلاب یا حتی از حیث خروجی در پرورش به باب انتقاد گرفتند که به‌نظر می‌رسد خط درست و منطقی نسبت به آنچه در شریف می‌گذرد نیست.
مساله عملکرد دانشگاه‌ها یکی از چالش‌ها و مسائل مهم آموزش عالی است که باید در زمان مناسب به آن پرداخت، موضوعی که بارها در روزنامه «فرهیختگان» هم به آن پرداخته شده و خواهد شد. اما نباید به‌واسطه یک اتفاق تلخ چشم بر همه واقعیت بست و بخش قابل توجهی از آن را ندید و به فراموشی سپرد.
دانشگاه صنعتیشریف در رتبه‌بندی جهانی QS که در زمره 3 سیستم برتر ارزیابی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی محسوب می‌شود، در بین 1400 دانشگاه برتر جهان در جایگاه 380 جهان و رتبه نخست ایران را دارد. در سال میلادی اخیر نیز نام 21 استاد این دانشگاه در میان پژوهشگران پراستناد یک درصد برتر جهان اسلام قرار گرفته است. از حیث فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه با وجود تحریم‌های ظالمانه علیه فضای علمی کشور، امروز برندی شناخته شده نه‌تنها در ایران، بلکه در جهان است.
شریف با همه انتقادات به روند حرکتش در طول سال‌ها و دهه‌ها، تربیت‌کننده نسل مهمی از مدیران و مسئولان طراز‌اول کشور بوده است و جایگاه مهمی در این حوزه دارد. نباید حرکت عده معدودی که با توجه به شواهد از بیرون دانشگاه هم متاثر بوده به پای همه دانشجویانی نوشت که در بین‌شان تعداد دغدغه‌مندان به انقلاب و میهن نه‌تنها کم نیست، بلکه باید آنان را قاطبه جمعیت دانشجویی شریف دانست. دانشجویانی که منتقد و حتی معترض به برخی مسائل و امور کشور هستند اما مانند مصطفی احمدی‌روشن و شهید احسان قدبیگی در زمان لزوم تا پای جان پای ایران ایستادند.