فاطمه طاری بخش، خبرنگار:گروه‌های جهادی هنوز هم از ظرفیت ویژه‌ای برای آبادانی مناطق محروم بهره‌مند هستند؛ گروه‌هایی متشکل از نسل جوان دانشجو که درکنار ایده‌های جدید، از توان عملیاتی بالایی هم برخوردار هستند، اما به‌نظر می‌رسد نسبت به ظرفیت اساتید کمتر توجه کرده‌اند؛ ظرفیتی که می‌تواند به‌عنوان بازوی پژوهشی دانشجویان جهادی مورداستفاده قرار گیرد. حضور این قشر درکنار دانشجویان می‌تواند علاوه‌بر ریشه‌یابی، به حل دقیق معضلات مناطق محروم منتهی شود. سوژه امروز گروه دانشگاه «فرهیختگان» یکی از گروه‌های جهادی کشور است که تلاش کرده با استفاده از ظرفیت اساتید، حساب‌شده‌تر پا به میدان سازندگی بگذارد. گروه جهادی شهید فنی‌زاده بسیج دانشجویی دانشگاه شیراز اما یکی از گروه‌هایی است که به‌خوبی توانسته با پیوند زدن ارتباط میان دانشجویان جهادی و اساتید، از ظرفیت علمی موجود به‌درستی بهره بگیرد. این گروه که از سال 94 فعالیت خود را آغاز کرده با تشکیل کارگروه‌های تخصصی، علاوه‌بر ایجاد فرصت برای قرارگیری دانشجویان درکنار اساتید، زمینه را برای انجام کارهای جهادی مبتنی‌بر راهکارهای علمی و عملی فراهم کرد تا با حضور در مناطق محروم، بتواند اثرگذاری طولانی‌مدت برای رفع چالش‌های آنجا داشته باشد.
12 کارگروه تخصصی با مشارکت 400 عضو
رسول باقرپور، مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی‌زاده دانشگاه شیراز با بیان اینکه درحال‌حاضر گروه ما بیش از 400 نفر عضو دارد، می‌گوید: «فعالیت‌های ما در این به‌صورت محورهای تخصصی است، به‌طوری‌که علاوه‌بر فعالیت‌های عمرانی، در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، حقوقی، دامپزشکی، اقتصادی، اجتماعی، گردشگری، کشاورزی، علوم پایه، معارف اسلامی و محیط‌زیست نیز با ایجاد کارگروه‌های تخصصی ورود کرده‌ایم. خوشبختانه چندین‌بار به‌عنوان گروه جهادی برتر شناخته شده‌ایم و امروز به‌صورت تخصصی‌محور فعالیت می‌کنیم.» خدمت‌رسانی و محرومیت‌زایی درکنار رشد و خودسازی افراد دو هدفی است که اعضای این گروه جهادی برای خودش تعیین کرده‌اند. او ادامه می‌دهد: «گروه جهادی مسئولیت دورهم جمع کردن دانشجویان را برعهده دارد تا از این طریق دانشجویان با هر تخصصی که دارند بتوانند با حضور در مناطق محروم، به رفع کمبودها کمک کنند. اصلی‌ترین انگیزه‌مان ارائه خدمت به مردم و در مقابل گرفتن لبخند رضایت از سوی مردمان این مناطق است. قطعا ما نمی‌توانیم نقش زیادی را در رفع کمبودها ایفا کنیم، اما همان نقشی کمی که در راستای بهبود کیفیت زندگی مردم برعهده داریم، به‌نوبه خود لذت‌بخش است.»
همکاری 40 استاد دانشگاه در رأس فعالیت‌های جهادی
او با تاکید بر این که این گروه تخصص‌محور است، بیان می‌کند: «گروه‌های جهادی غالبا به‌دنبال کارهای عمرانی و کارهایی هستند که کاربردی نیست، هرچند قطعا چنین کارهایی نیز در نوبه خود اثرگذارند، اما تفاوت اصلی گروه ما با دیگر جهادی‌ها این است که ما تخصص‌محور عمل می‌کنیم، یعنی در راس فعالیت‌های جهادی‌مان افراد علمی و آکادمیکی حضور دارند که با کمک آنها ایده‌هایمان را به مرحله اجرا می‌رسانیم. روی موضوعات به‌صورت تخصصی متمرکز می‌شویم، البته در حوزه‌هایی مانند حقوق، اقتصاد، گردشگری و کشاورزی بیشتر از دیگر حوزه‌ها از حضور اساتید بهره می‌بریم. البته جمعیت حاضر اساتیدمان در کارگروه‌ها و اردوها متفاوت بوده و بستگی به زمان و مکان برگزاری اردو دارد. به‌طور مثال در نوروز اساتید کمی با ما همکاری می‌کنند اما به‌صورت میانگین بین 5 تا 10 استاد به اردوها می‌آیند و درمجموع نیز حدود 40 عضو هیات‌علمی با این گروه جهادی همکاری دارند.»
شناسایی مناطق محروم نقطه آغاز اردوهای جهادی
باقرپور درخصوص نحوه طراحی و برنامه‌ریزی فعالیت‌های گروه می‌گوید: «دروازه ورود ما به اردوهای جهادی، بحث شناسایی است. از آنجا که هدف‌مان رفع محرومیت است، مولفه مهم شناسایی است تا بتوانیم دید کلی نسبت به منطقه داشته باشیم و نقاط‌ضعف و قوت منطقه را بشناسیم. به همین دلیل یک‌ماه قبل از برگزاری اردو، به‌منظور شناسایی، چند روزی در منطقه هدف حاضر می‌شویم تا با ارتباط‌گیری با مردم، معتمدان و مسئولان آنجا به یک تصویر نسبتا کامل از منطقه برسیم. براساس اطلاعاتی که از منطقه به دست می‌آوریم، برای هرکدام از کارگروه‌هایمان، ماموریتی را مشخص می‌کنیم تا طبق همان برنامه عمل کنند.» باقرپور درباره وظایف کارگروه‌های تخصصی این گروه جهادی توضیح می‌دهد: «در حوزه عمرانی، نوع فعالیت‌مان متمرکز بر ساخت‌وساز و همان بحث مسکن‌سازی است. در زمینه آموزش نیز برگزاری کلاس‌های تقویتی، مشاوره تحصیلی و مشاوره کنکور را داریم. حیطه دیگری که برای خودمان تعریف کردیم، حوزه فرهنگی است که در آن اقدام به برگزاری کارگاه‌های تخصصی با موضوع فرهنگ و آرمان‌های اسلامی می‌کنیم، تا از این طریق بحث معرفت افزایی و عقیدتی را در مناطق محروم دنبال کنیم.»
مطالبه‌گری حقوق عامه درکنار ارائه مشاوره‌های حقوقی به مردم محروم
مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی‌زاده دانشگاه شیراز با تاکید بر اینکه برای اولین بار در کشور در حوزه مسائل حقوقی ورود کردیم، تصریح می‌کند: «اصلی‌ترین محورمان در حوزه حقوقی مطالبه‌گری حقوق عامه قرار دادیم. حقوق عامه نیز شامل بحث حق داشتن آب، برق و گاز، جاده‌های روشن، آموزش و... برای مردم مناطق محروم است، درکنار مطالبه‌گری، مشاوره‌های حقوقی نیز به مردم این مناطق ارائه می‌دهیم تا از این طریق انها نیز از مسائل حقوقی آگاه شوند.» او ادامه می‌دهد: «درحال‌حاضر نرخ مشاوره حقوقی برای مردم که از سوی وکیلی ارائه می‌شود، 400 تا 500 هزار تومان است، اما ما توانستیم با حضور اعضای هیات‌علمی دانشکده حقوق دانشگاه شیراز، در اردوی جهادی به مردم مشاوره حقوقی رایگان ارائه دهیم تا از این طریق مردم بتوانند زمانی که کسی کنارشان نبود، احقاق‌حق و مطالبه‌گری داشته باشند؛ با این حال، هدف اصلی‌مان را همان پیگیری حقوق عامه گذاشته‌ایم.»
شناسایی پتانسیل‌های اقتصادی مناطق مختلف با همکاری اساتید و دانشجویان
ورود دانشجویان این گروه جهادی در حوزه دامپزشکی نیز یکی دیگر کارویژه‌هایی است که دانشجویان دانشگاه شیراز برای خود تعریف کرده‌اند. او در این زمینه می‌گوید: «عمده فعالیت‌مان در این حوزه، بحث واکسیناسیون بود. به‌طوری‌که تا امروز بیش از 50 هزار دام را واکسینه کردیم یا اگر در روستایی دام و طیوری نیاز به جراحی داشت، این کار را انجام دادیم که در منطقه سرچهان و روستاهای آن منطقه بوده است. به‌طور مثال در منطقه صحرای باغ بیش از 20 هزار دام سبک و سنگین، در منطقه لارستان نزدیک به 10 هزار و در منطقه داراب نیز بیش از 15 هزار را واکسینه کرده‌ایم.» مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی‌زاده دانشگاه شیراز با تاکید بر اینکه در حوزه اقتصادی، اقدام به شناسایی ظرفیت‌های هر منطقه در حوزه اقتصادی می‌کنیم، ادامه می‌دهد: «بعد از شناسایی، به مردم درباره استفاده از این ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها آموزش می‌دهیم. افرادی را نیز با بحث کار و بازار کار آشنا می‌کنیم. در بحث گردشگری نیز ما پتانسیل‌های گردشگری را پیدا می‌کنیم و به مردم معرفی می‌کنیم تا بتوانند از ظرفیت‌های آن استفاده کنند.»
مردم را برای به‌کارگیری روش‌های کشاورزی از لحاظ علمی توجیه می‌کنیم
باقرپور درباره فعالیت‌های حوزه کشاورزی ادامه می‌دهد: «در این بخش دانشجویان جهادی درکنار اعضای هیات‌علمی با حضور در مناطق محروم اقدام به شناسایی پتانسیل‌های موجود کرده و بعد از آن، دوره‌های آموزشی را برگزار می‌کنند. از طریق این دوره‌ها به مردم مناطق هدف، درباره پتانسیل‌هایی کشت زمین‌هایشان، آشنایی با بذرهای سازگار با محیط و... آموزش‌های لازم را می‌دهیم تا مردم با اطمینان بیشتری اقدام به کشت کنند. جالب این است اساتید و اعضای هیات‌علمی نیز در اردوهای ما حضور دارند و به‌عنوان جهت‌دهنده و راهنمایی دانشجویان عمل می‌کنند تا بتوانیم فعالیت‌های موثرتری را انجام دهیم.» او درباره نحوه تبدیل ظرفیت‌های بالقوه به بالفعل در حوزه کشاورزی در مناطق محروم می‌گوید: «در این حوزه، اصلی‌ترین مقوله بحث زمین است و وقتی به منطقه‌ای می‌رویم، اولین اقدام‌مان شناسایی‌مان ظرفیت کشاورزی است. به‌طوری‌که با حضور دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دکتری و کارشناسی در اردوی جهادی، خاک آن منطقه موردبررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود چه بذری برای کشت در آنجا مناسب بوده و بازدهی بیشتری دارد.»
سعی می کنیم در این مناطق شیوه آبیاری و نوع کشت را تغییر دهیم
مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی زاده دانشگاه شیراز ادامه می‌دهد: «سعی می کنیم در این مناطق شیوه آبیاری و نوع کشت را تغییر بدهیم. به‌عنوان مثال در منطقه سرچهان آبیاری محصولات کشاورزی به‌صورت دیمی است و زمانی که دانشجویان و اساتید گروه کشاورزی ما این وضعیت را دیدند با برگزاری کارگاهی، مزایای استفاده از آبیاری قطره‌ای را چه در بعد هزینه‌ای و چه بازدهی برای کشاورزان تشریح کردیم و درنهایت دیدیم که نحوه آبیاری زمین‌های کشاورزی منطقه دچار تغییر شد.» باقرپور می‌گوید: «ما در حوزه کشاورزی تیم پژوهشی متشکل از دانشجویان و اساتید داریم که هدفش نیز همان شناسایی ظرفیت‌های زمین و پیداکردن بذر مناسب با هر منطقه و همچنین اصلاح آبیاری در صورت نیاز است، البته تیم ما این کار را برای اولین بار در روستای محروم سرچهان انجام داد. موضوع مهم درباره این تیم، آن است که اعضای آن متغیر بوده و به بازه زمانی برگزاری اردوی جهادی دارد، اما عمدتا بیشتر از ده نفر در آن عضو هستند.» او درباره نتیجه فعالیت‌های این تیم پژوهشی می‌گوید: «این مساله تنها در اختیار ما نیست و نتیجه‌بخش بودن یا نبودن آن به مردم منطقه برمی‌گردد. یعنی ما به مردم در حوزه کشاورزی مشاوره می دهیم، اما اینکه تا چه میزان از نتایج این مشاوره استفاده کنند، در اختیار ما نیست. با این حال با توجه به میزان دقت و توجهی که متخصصان این تیم نسبت به حوزه کشاورزی داشته و زمانی که برای بررسی شرایط هر منطقه می‌گذارند، در صورت عمل‌کردن مردم به مشاوره‌ها، شاهد نتیجه خوبی خواهیم بود. ما مردم را از لحاظ علمی توجیه می‌کنیم که با توجه به شرایط منطقه‌شان کدام شیوه کشت و آبیاری بازدهی بیشتری خواهد داشت.»
در حوزه فرهنگی پیش از ارائه راهکار، آسیب‌شناسی می‌کنیم
باقرپور درباره فعالیت‌های فرهنگی و به‌کارگیری فعالیت‌های پژوهشی در آن می‌گوید: «ما در زمینه فعالیت‌های فرهنگی نیز آسیب‌شناسی و پژوهش می‌کنیم. در بحث طلاق، اعتیاد و روابط نامشروع در مناطق هدف کارگاه برگزار می‌کنیم و طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، این کارگاه‌ها مفید هم بوده‌اند. در فضای فرهنگی در روستاهایی که می‌رویم، یادواره شهدا برگزار می‌کنیم و اتفاقا این یادواره‌ها با استقبال خوبی هم همراه بوده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «فعالیت‌های فرهنگی ما دو بخش دارد؛ یک بخش فعالیت‌های ریشه‌ای است که مبتنی‌بر برگزاری کارگاه‌های آموزشی بوده و و بخش دیگر نیز آسیب‌شناسی است. ما آسیب‌شناسی می‌کنیم و راهکاری با مشاوره با اساتید ارائه می‌دهیم و این راهکارها نیز غالبا توسط دانشجویان دکتری و اعضای هیات‌علمی ارائه می‌شود.»
پژوهش؛ سرلوحه ماموریت گروه‌های تخصصی
مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی‌زاده دانشگاه شیراز با تاکید بر اینکه همه فعالیت‌هایمان براساس پژوهش‌های صورت‌گرفته دنبال می‌شود، تصریح می‌کند: «تمایز ما از گروه های جهادی دیگر همین موضوع پژوهش و تخصصی و آکادمیک بودن فعالیت‌هایمان است. در اصل گروه‌های جهادی زیادی را داریم که با وجود انجام فعالیت‌های جهادی گسترده در مناطق مورد هدف‌شان، اما از آنجایی که اقدامات‌شان پایه علمی ندارد، درنهایت به نتیجه مطلوبی که به دنبالش هستند نمی‌رسند. در‌حالی‌که ما غالبا با اساتید دانشگاه خودمان همراه می‌شویم و از ظرفیت علمی آنها برای رفع چالش‌های منطقه بهره می‌بریم.»
میزان تاثیرگذاری اردوهای جهادی را رصد می‌کنیم
مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی‌زاده دانشگاه شیراز با تاکید بر اینکه از مناطقی که اردوی جهادی در آن برگزار شده، بازدید می‌کنیم، ادامه می‌دهد: «قرار است تا پایان مهرماه از منطقه سرچهان بازدید کنیم تا از این طریق تاثیرات حضورمان در آنجا را مورد رصد قرار دهیم. هدف‌مان این است که ببینیم مردم تا چه میزان از مشاوره‌ها استفاده کرده و چه اثری داشته است.»
هدف‌مان افزایش کارگروه‌های تخصصی است
مسئول گروه جهادی شهید صدرالله فنی‌زاده به مناطق هدف اردوهای نوروز و تابستان این گروه جهادی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اردوی نوروز ما در شهرستان داراب و روستای بانوج استان فارس برگزار شد که طی آن جهادگران که شامل دانشجویان دختر و پسر بودند در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، حقوقی، دامپزشکی و کشاورزی فعالیت‌هایی را انجام دادند که در هر کدام از کارگروه‌ها، دانشجویان در کنار اعضای هیات‌علمی به فعالیت می‌پرداختند. در اردوی تابستان نیز که در منطقه محروم سرچهان برگزار کردیم، همان کارویژه‌هایی که برای مناطق داراب و بانوچ داشتیم را با حضور اعضای هیات‌علمی دنبال کردیم.»
او با بیان اینکه هنوز برای اردوی جهادی بعدی مان برنامه‌ریزی نکرده‌ایم، می‌گوید: «بازه زمانی تعیین‌شده بهمن یا اسفندماه امسال است؛ با این حال منتظر هستیم تا بازه‌ای را به‌عنوان شروع اردو اعلام کنیم که دانشجویان بیشتری بتوانند در آن حضور داشته باشند. طبیعی است که در شرایط فعلی منطقه هدف‌مان نیز قطعی نشده باشد، البته چند منطقه را به‌عنوان پیشنهاد مدنظر قرار داده‌ایم که باید از میان آنها با توجه به شرایط آن برهه، انتخاب کنیم.»
باقرپور درباره آینده چشم‌انداز و اردوهای آتی گروه توضیح می‌دهد: «چشم‌اندازی که ما تعریف کردیم این است که فعالیت‌های تخصصی‌مان را از لحاظ کیفی وسیع‌تر کنیم. به عبارت دقیق‌تر اگر ما در حال حاضر 12 کارگروه تخصصی داریم، در نظر داریم تا تعداد این کارگروه‌ها را افزایش دهیم و امیدواریم که گروه جهادی از لحاظ فعالیت‌های تخصصی و طیف افرادی که حضور دارند بیشتر شود.»