امید نظری‌گوهر، خبرنگار: در روزهایی که تمام نگاه‌ها به سوی شاگردان کارلوس کی‌روش دوخته شده است، کمتر افکار فوتبال‌دوستان به عملکرد تیم‌های ملی پایه ایران اختصاص می‌یابد. فارغ از بلاتکلیفی نگران‌کننده تیم ملی امید، این روزها تیم‌های نوجوانان و جوانان در رویدادهای برون‌مرزی اتفاقات خوشحال‌کننده و روحیه‌بخشی را رقم زدند که طبق شواهد و قرائن باید برای تیم تحت هدایت صمد مرفاوی خوشحال‌تر بود چون از نظر رده سنی بیشترین نزدیکی را به تیم همواره ناکام زیر 23 سال ایران دارد که در سالیان اخیر نتوانسته از میراث‌های گرانبهای رده سنی نوجوانان و جوانان بهترین سود ممکن را ببرد و راهی بزرگ‌ترین تورنمنت ورزشی جهان یعنی المپیک شود.
تیم تحت هدایت مهاجم زهردار دهه 60 و 70 استقلال ابتدا با کسب پیروزی برابر افغانستان و تاجیکستان و تساوی مقابل ازبکستان و قرقیزستان موفق شد در رقابت‌های کافا (فدراسیون فوتبال آسیای مرکزی) عنوان قهرمانی را به دست آورد و سپس با پیروزی 1 بر 0، 8 بر 0 و 2 بر 0 برابر قرقیزستان، برونئی و امارات توانست جواز حضور در بیست‌ویکمین دوره حضورش در رقابت‌های جوانان قهرمانی آسیا را بعد از 1 دوره غیبت کسب کند.
ثبات حلقه مفقوده رده سنی جوانان
چهل‌ویکمین دوره مسابقات قهرمانی آسیا زیر 20 سال در حالی از تاریخ 10 اسفند تا 27 اسفند 1401 به میزبانی کشور ازبکستان برگزار خواهد شد که لقب پرافتخارترین کشور این تورنمنت به کره‌جنوبی با کسب 12 عنوان قهرمانی، 5 نایب‌قهرمانی و 6 بار ایستادن در جایگاه سوم اختصاص یافته است اما کارنامه ایران نیز در این رویداد خالی از نقاط درخشان نیست و تیم‌های تحت هدایت حشمت مهاجرانی در سال‌های 1973، 1974، 1975 و 1976 موفق شده بودند جام قهرمانی را بالای سر خود ببرند اما در این سال‌ها تیم ملی جوانان ایران همیشه درگیر پیروزی و موفقیت‌های کوتاه‌مدت بوده است.
برای مثال این رده سنی بعد از کسب رتبه چهارم در رقابت‌های قهرمانی آسیا سال 2000 و کسب جواز حضور در سیزدهمین دوره جام‌جهانی جوانان که باعث جدال با کشورهای فرانسه، غنا و پاراگوئه شد، نتوانست اتفاقات گذشته را تکرار کند و تلاش‌هایش در راه کسب جواز حضور در رقابت‌های قهرمانی آسیا 2002 حاصلی جز ناکامی نداشت و تیم‌های تحت هدایت مجید جلالی، دی اولیویرا، نناد نیکولیچ و علی دوستی‌مهر در سال‌های 2004، 2006، 2008 و 2010 نتوانستند با کسب به ترتیب 4، 6، 3 و 3 امتیاز از مرحله گروهی رقابت‌های قهرمانی آسیا صعود کنند تا بازیکنانی همچون علیرضا جهانبخش، بهنام برزای، احسان پهلوان، سردار آزمون، روزبه چشمی، حسین کنعانی‌زادگان، احمد عبدالله‌زاده، وحید حیدریه، فرشید اسماعیلی، محمد دانشگر و محمدحسین مرادمند که هدایت‌شان برعهده اکبر محمدی بود، با پیروزی برابر ژاپن و کویت و تساوی برابر امارات به جمع 8 تیم صعود کنند و دست به طلسم‌شکنی بزنند که البته این حضور با پایان خوشی همراه نشد و کره‌جنوبی در مرحله یک‌چهارم نهایی با برتری 4 بر 1 به پرونده شاگردان محمدی در مسابقات تحت میزبانی امارات مهر پایان زد.
در سال 2014 دوباره بی‌ثباتی به سراغ اردوی تیم ملی جوانان آمد و تیم تحت هدایت علی دوستی‌مهر با شکست برابر یمن و تایلند و پیروزی برابر میانمار در رتبه چهارم گروه a قرار گرفت. حضور در سی‌و‌نهمین دوره مسابقات برخلاف دوره‌های گذشته، زمینه‌ساز کسب جواز حضور در جام‌جهانی 2017 شد؛ امیرحسین پیروانی با رهسپار کردن بازیکنانی مثل رضا جعفری، ابوالفضل رزاق‌پور، عارف آغاسی، رضا شکاری، مهدی مهدی‌خانی، رضا کرملاچعب، امید نورافکن و علی شجاعی به مستطیل سبز توانست با کسب 5 امتیاز در مرحله گروهی، عبور از سد ازبکستان و شکست در ضربات پنالتی برابر عربستان در جایگاه چهارم قرار گیرد و بلیت سفر به کره‌جنوبی و تقابل با کاستاریکا، زامبیا و پرتغال را در دستانش لمس کند. شاگردان فرهاد پورغلامی با کسب 1 پیروزی و 2 تساوی، با ایستادن در جایگاه دوم مرحله انتخابی پیکارهای قهرمانی آسیا نتوانستند حضور در مسابقات 2018 را که میزبانی آن برعهده اندونزی بود، تجربه کنند.
تیمی که نباید به حال خودش رها شود
با بررسی و رصد نتایج تاریخ تیم ملی جوانان از سال 2000 به بعد متوجه خواهیم شد که عموما تلاش‌های بازیکنان و کادرفنی این رده سنی در رسیدن به مسابقات قهرمانی آسیا موفقیت‌آمیز بوده است و تنها در 2 دوره یعنی سال‌های 2002 و 2018 جوانان ایرانی در این رقابت‌ها حاضر نبوده‌اند. با توجه به تفاسیر یادشده باید فوتبال‌دوستان از مدیران ساکن خیابان شیخ بهایی توقع داشته باشند با تمدید قرارداد کادرفنی و پی‌ریزی اردوها و دیدارهای تدارکاتی مناسب زمینه موفقیت در رویداد قهرمانی آسیا 2023 ازبکستان را فراهم کنند؛ اتفاقی که اگر میسر نشود بدون شک تیم زیر 20 سال ایران کار سختی برای تقابل با کشورهایی همچون ژاپن، کره‌جنوبی، عربستان و قطر پیش رو خواهد داشت که بسیار نسبت به تیم ملی ایران بابرنامه‌تر عمل می‌کنند.
از سوی دیگر مسئولان فدراسیون فوتبال نباید نگاه کوتاه‌مدت داشته باشند؛ آنها باید با در دستور کار قرار دادن برنامه‌های بلندمدت تلاش کنند پتانسیل فعلی شاگردان مرفاوی با بالاترین بازدهی در سال‌های آینده به پیکره تیم ملی امید تزریق شود تا بالاخره فوتبال‌دوستان شاهد حضور این رده سنی در المپیک باشند. با بررسی روند تیم‌های زیر 17 و 20 سال، مخاطب متوجه خواهد شد که در ادوار گذشته تیم‌های نوجوانان و جوانان توانسته‌اند قدم در تورنمنت‌های جهانی بگذارند؛ اتفاقی که نمونه ملموس آن در سال 2017 با حضور تحت هدایت عباس چمنیان در بین 8 تیم نهایی جام‌جهانی نوجوانان مشاهده شد اما این ظرفیت‌های فنی به دلیل بی‌برنامگی یا در خوشبینانه‌ترین حالت، برنامه‌های غیراصولی حاکم بر فوتبال ایران نتوانستند کمکی شایان به تیم ملی امید کنند.
فارغ از نکات یادشده، به نظر می‌رسد برای رقم زدن روزهای بهتر نیاز است بازیکنانی همچون سعید سحرخیزان، میلاد کر، امین حزباوی و امیر ابراهیم‌زاده در باشگاه‌های خود بیشتر به کار گرفته شوند تا درخشش آنها تنها معطوف به تیم ملی جوانان نباشد و بازیکنانی باتجربه قدم در رده سنی امید بگذارند.