نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و سیاستمدار کهنه‌کار آمریکایی دو روز پیش وارد ارمنستان شد و با مقامات این کشور دیدار کرد. در گفت‌وگویی که با علیرضا تقوی‌نیا، کارشناس مسائل بین‌الملل داشتم به بررسی ابعاد مختلف سفر پلوسی پرداختم. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
به جز جایگاه و شخصیت پلوسی در آمریکا که به ارمنستان سفر کرده، آنچه بر اهمیت این دیدار افزوده، انجام آن در سایه درگیری‌های سنگین در هفته اخیر بین این کشور و آذربایجان است. باتوجه به تمهیدات آمریکا، اهداف و ابعاد سفر نانسی پلوسی به نقطه درگیری‌های قفقاز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قفقاز منطقه ای است که به‌صورت سنتی حوزه نفوذ ایران و بیشتر روسیه است. چون این مناطق، جمهوری‌های جداشده شوروی سابق هستند و باتوجه به اینکه از دیرباز ایالات متحده آمریکا به‌دنبال گسترش حضور و نفوذ خودش در این منطقه بوده، این سفر جای تعجب ندارد. کمااینکه آمریکا در گذشته برای گرجستان چنین برنامه مشابهی داشت و سعی کرد گرجستان را کم‌کم به‌سمت غرب و ناتو بکشاند. همچنین این سفر در شرایطی به‌وقوع پیوست که روسیه در اوکراین درگیر یک جنگ تمام‌عیار و فرسایشی است و به‌طور طبیعی نگاهش معطوف به آن نقطه است. بر همین اساس روسیه به‌نوعی از منطقه قفقاز غافل شده یا نمی‌تواند در درگیری ارمنستان و باکو دخالت کند. همان‌طور که شما هم اشاره کردید، بعد دیگر این سفر این است که در بحبوحه درگیری باکو و ترکیه و ارمنستان رخ داد که نشان می‌دهد آنها به‌دنبال این هستند که به هرشکلی شده خاک باکو را به منطقه نخجوان وصل کنند. بر همین اساس، سفر پلوسی با سفری غیرمنتظره سعی کرد به ارمنستان دلگرمی دهد و از نخست‌وزیر غربگرای این کشور، نیکول پاشینیان حمایت کند. همچنین به باکو هشدار دهد که اجازه نمی‌دهیم خاک ارمنستان توسط باکو و ترکیه تصرف شود. نکته‌ای که من می‌خواهم عرض کنم این است که از اهداف حضور پلوسی در ارمنستان، افزایش نفوذ آمریکا در قفقاز است. دوم اینکه من معتقدم این سفر تحت‌تاثیر لابی قدرتمند ارمنی در کنگره آمریکا بوده است. و نکته سوم اینکه دموکرات‌ها در آمریکا نگاه مثبتی به رفتارها و سیاست‌های اردوغان ندارند و از اینکه او تلاش می‌کند تا توازن منطقه‌ای را بر هم بزند، راضی نیستند. درنتیجه من معتقدم سفر پلوسی یک سفر فرصت‌طلبانه، برای جلوگیری از سقوط پاشینیان و جلوگیری از طمع رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان بود.
به لابی ارمنی‌ها اشاره کردید. همان‌طور که می‌دانید بعد از لابی رژیم‌صهیونیستی، لابی ارمنی‌ها قدرتمندترین لابی در آمریکا است. بادرنظر گرفتن این مساله و اینکه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آخر آبان‌ماه برگزار می‌شود، به نظر شما آیا سفر پلوسی ارتباطی با این موضوع دارد؟ زیرا به نظر می‌رسد پلوسی با انجام سفرهای خارجی مانند سفری که به تایوان داشت و منجر به افزایش وزن او در آمریکا شد، به‌دنبال اهداف انتخاباتی و جلب نظر ارمنی‌ها نیز است.
ممکن است پلوسی این هدف را داشته باشد. ما نمی‌توانیم منکر تاثیر اقدامات نانسی پلوسی بر موقعیت دموکرات‌ها بشویم. اما من معتقدم اگر انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره هم نزدیک نبود، باز هم چنین اتفاقی رخ می‌داد. اما به‌هرحال، اقدامات نانسی پلوسی در افکار عمومی آمریکا شجاعانه جلوه می‌کند و قطعا تاثیر خودش را در موقعیت دموکرات‌ها خواهد گذاشت اما نه آنقدری که ما گمان کنیم نتایج قابل‌توجهی برای دموکرات‌ها به ارمغان می‌آورد.
آیا ممکن است مداخله آمریکا در مناقشه قره‌باغ مانند مداخلاتی که تاکنون در جنگ‌های خاورمیانه داشته، به بحران‌آفرینی بیشتر منجر شود؟
من فکر نمی‌کنم. ببینید اگر آمریکا بخواهد وارد مناقشه قره‌باغ شود، ترکیه و باکو ترسوتر از این صحبت‌ها هستند و به اعمال و نیات تجاوزکارانه خودشان ادامه نمی‌دهند. اگرچه ترکیه و باکو فکر می‌کردند ایران به‌خاطر وجود اقلیتی از آذری‌زبان‌ها یا درگیر شدن با تحریم یا درگیری در منطقه، به این مناقشه ورود نکند یا روسیه به‌دلیل درگیری در اوکراین ورود نکند اما درمورد ایالات متحده آنها چنین تصوری نخواهند داشت و من فکر می‌کنم اگر آمریکا نشان دهد که در این زمینه جدی است، آنها اعمال تجاوزکارانه خودشان را متوقف می‌کنند.
ایران در برابر جریانات قفقاز باید چه واکنشی داشته باشد؟ باتوجه به اینکه امکان تشدید تنش‌ها در قفقاز وجود دارد.
ایران سیاست‌های خودش را دنبال می‌کند و نگاه نمی‌کند نانسی پلوسی چه گفته یا چه نگفته. مهم این است که خط قرمز ایران یعنی تغییر ژئوپلیتیک منطقه انجام نشود. اگر سفر نانسی پلوسی تاثیر خودش را بگذارد، همان‌طور که آمریکا سال 2003 ناخواسته یک دشمن بزرگ ایران را از سر راه برداشت، یعنی اشتباه راهبردی آمریکا به‌نفع ایران تمام شد، ممکن است اینجا کاری کنند که نهایتا به‌نفع ایران تمام شود، چون ایران اصلا به‌دنبال درگیری نیست، مگر اینکه مجبور شود. بنابراین اگر روند به‌طور طبیعی جلو برود و راه ارتباطی ایران قطع نشود، ایران نظاره‌گر خواهد بود.