سیامک خاجی، خبرنگار گروه ورزش: ملوان بندرانزلی در پایان فصل قبل پس از 7 سال موفق شد دوباره به لیگ‌برتر فوتبال ایران برگردد و با قهرمانی مقتدرانه خود در لیگ یک هواداران این تیم را به فصلی خوب در بیست‌ودومین دوره لیگ خلیج فارس امیدوار کرد. این تیم شمالی که با مازیار زارع به این موفقیت رسیده بود، سرمربی جوان و بومی خود را برای فصل جدید نیز حفظ کرد اما در 5 هفته ابتدایی نتوانستند نتایجی خوب کسب کنند و با 2 تساوی و 3 شکست قعرنشین مسابقات هستند. در چنین شرایطی مدیران باشگاه تصمیم گرفتند تا کادرفنی خود را تقویت کنند و به همین دلیل به‌سراغ یک مربی پرتغالی بنام اریکو پینهال رفتند تا به‌عنوان دستیار زارع در انزلی مشغول به‌کار شود. حالا فوتبال ما که زمانی در تسخیر مربیان کروات بود با حضور چندین سرمربی و مربی پرتغالی مواجه شده که به نظر می‌رسد ادامه حضور آنها می‌تواند تحولی تازه را در لیگ ایران و حتی تیم ملی رقم بزند. درحال حاضر هدایت دو تیم مطرح فوتبال ایران یعنی استقلال و سپاهان را سرمربیان اهل این کشور برعهده دارند و کارلوس کی‌روش نیز به‌تازگی بازگشت دوباره‌ای به تیم ملی ایران داشته تا بخش مهمی از فوتبال ایران توسط پرتغالی‌ها هدایت شود.
مرد پرتغالی برای نجات ملوان
اریکو پینهال نام مربی جدیدی است که قرار است درکنار مازیار زارع ملوانی‌ها را از شرایط فعلی خارج کند. یک مربی جوان و 39ساله که در تمام طول دوران حضورش به‌عنوان مربی در فوتبال در اروپا مشغول به‌کار بوده و حالا برای نخستین‌بار از این قاره خارج شده تا کار در فضایی جدید و شرایطی کاملا متفاوت را تجربه کند. پینهال ازجمله مربیانی است که سابقه‌ای به‌عنوان بازیکن حرفه‌ای ندارد و از ابتدا با توجه به علاقه‌ای که به این رشته ورزشی داشته ترجیح داده کارش را از مربیگری آغاز کند. به همین دلیل درحالی‌که تنها 22 سال داشت به‌عنوان مربی تیم زیر 17ساله‌های باشگاه ویلانوونسه که در دسته‌های پایین این کشور فعال است مشغول به‌کار شد و یک فصل روی نیمکت این تیم نشست. در سال 2008 هدایت تیم زیر 15ساله‌های مایا را برعهده گرفت و عملکرد خوبش سبب شد در پایان فصل به تیم زیر 17ساله‌ها منتقل شود. پینهال 4 سال در این تیم جوان به‌عنوان سرمربی کار کرد و تجربیات زیادی آموخت تا اینکه در سال 2013 در تیم اصلی این باشگاه که در دسته چهارم فوتبال پرتغال حضور داشت، به‌عنوان کمک‌مربی مشغول به‌کار شد. دوسال حضور روی نیمکت این تیم سبب شد ناندینیو، مربی پرتغالی او را برای حضور روی نیمکت تیم ژیل ویسنته در لیگ‌برتر پرتغال به‌کار دعوت کند. پینهال تا پایان فصل به‌عنوان یکی از اعضای کادرفنی این تیم پرتغالی به کارش ادامه داد اما نخستین تجربه حضورش در این سطح از فوتبال کشورش موفقیت‌آمیز نبود؛ چراکه آنها با قرارگرفتن در رتبه هفدهم جدول به لیگ دسته 2 سقوط کردند. در انتهای فصل ناندینیو از این تیم جدا شد و به تیم دسته‌دومی فامالیکائو رفت و پینهال را هم با خود به این تیم برد. البته سرمربی تیم پس از 24 مسابقه و کسب نتایج نه‌چندان خوب از سمتش برکنار شد و تا پایان فصل دو مربی دیگر هدایت این تیم را برعهده داشتند اما پینهال در کادرفنی تیم باقی ماند و تا انتهای فصل به کارش در فامالیکائو ادامه داد. دیتو و روی سیلوا مربیان بعدی این تیم بودند که درنهایت موفق شدند تیم را در رتبه پانزدهم قرار داده و از سقوط به دسته سوم فرار کنند. با پایان فصل این مربی جوان از جمع نفرات این تیم جدا شد و پس از یک فصل دوباره به جمع دستیاران ناندینیو اضافه شد. آنها دوباره به ژیل ویسنته برگشتند و البته این‌بار برای تک‌بازی پلی‌آف صعود به دسته دو و پس از شکست در این بازی راهی اسپانیا شدند تا در تیم دوم آلمریا مشغول به‌کار شوند. این دو که حالا به درک متقابلی از هم رسیده بودند دو فصل در فوتبال اسپانیا مشغول به‌کار بودند و پس از پایان قراردادشان با این باشگاه در ابتدای فصل جاری به پرتغال برگشتند تا کار خود را در تیم دسته‌دومی بلننسه دنبال کنند. پینهال در این تیم تنها برای دو بازی ابتدایی فصل روی نیمکت نشست و پس از دریافت پیشنهاد از ملوانی‌ها ترجیح داد چالشی تازه را در خارج از قاره اروپا دنبال کند و این‌بار ماجراجویی خود را در فوتبال ایران ادامه دهد.
حضور ساپینتو روی نیمکت قهرمان
جدایی فرهاد مجیدی از جمع آبی‌ها سبب شد این باشگاه که به‌تازگی قهرمانی دلچسب و البته بدون شکستی را پشت‌سر گذاشته بود دچار مشکل شود و برای یافتن یک سرمربی جدید به‌سراغ گزینه‌های مختلف برود. مدیران باشگاه پس از بررسی گزینه‌های داخلی و خارجی درنهایت تصمیم گرفتند سکان هدایت تیم را به یک مربی پرتغالی و 49 ساله بسپارند. ریکاردو ساپینتو که سال‌ها به‌عنوان مهاجم در تیم‌های مختلف و حتی تیم ملی کشورش بازی کرده است از ابتدای این فصل هدایت آبی‌ها را برعهده گرفت تا استقلال این‌بار با یک خارجی به‌دنبال دفاع از عنوان قهرمانی‌اش باشد. ستاره سابق اسپورتینگ لیسبون و سوسیداد فوتبالش را در استاندارد لیژ بلژیک به پایان برد و مربیگری را در تیم‌های پایه اسپورتینگ آغاز کرد و در ادامه در باشگاه‌هایی چون ستاره سرخ بلگراد، اوفی سرته و آترومیتوس یونان، بلننسه، موریرنسه و براگا پرتغال، استاندارد لیژ بلژیک، الفتح عربستان، لژیا ورشو لهستان، واسکودوگاما برزیل و گازیان تپه ترکیه مربیگری کرد تا طی این سال‌ها در قاره‌های مختلفی مربیگری کرده و تجربه بسیار خوبی کسب کند. او حالا برای دومین‌بار راهی آسیا شده تا این‌بار با یکی از تیم‌های پرطرفدار ایران عیار مربیگری خود را بسنجد. ساپینتو البته در کسب جام آمار چندان خوبی ندارد و فقط یک‌بار در جام حذفی بلژیک توانسته قهرمانی را تجربه کند. با این حال او در 6 بازی ابتدایی تیمش در لیگ ایران توانسته 3 برد، دو تساوی و یک شکست کسب کند و عملکرد تیمش در این مدت قابل‌دفاع بوده است.
ساپینتو البته تنها پرتغالی نیمکت استقلال نیست و زمانی‌که هدایت این تیم را برعهده گرفت، دو پرتغالی دیگر را نیز به‌عنوان اعضای کادرفنی‌اش معرفی کرد. روی موتا که مدرک مربیگری B یوفا را دارد و 43 ساله است یکی از دستیاران فنی ساپینتو است که پیش از حضور در استقلال هم بیشتر به‌عنوان کمک‌مربی در تیم‌های مختلف حضور داشته و بیشتر دوران کاری‌اش را درکنار ساپینتو سپری کرده است. موتا در الفتح، آترومیتوس، استاندارد لیژ، لژیا ورشو، براگا، واسکودوگاما، گازیان تپه و موریرنسه دستیار هموطنش بوده و به نظر می‌رسد عضوی جدانشدنی از کادر مربیگری این مرد 49 ساله محسوب می‌شود. موتا پیش از شروع کارش به‌عنوان دستیار، در چند تیم پایه به‌عنوان مربی یا استعدادیاب مشغول به‌کار بوده است و این روزها هم به‌عنوان فرد مورد اعتماد ساپینتو در تیم‌های مختلف به کارش ادامه می‌دهد.
دیگر پرتغالی نیمکت استقلال هم پائولو پیرس سانتوس است که به‌عنوان مربی بدنساز در این باشگاه مشغول به‌کار است و در 28 سالگی نخستین حضورش در یک باشگاه فوتبال را در ایران تجربه می‌کند و پیش از این سابقه همراهی با تیم‌های حرفه‌ای را نداشته است. ساپینتو درکنار این دو نفر ترجیح داده از چند دستیار ایرانی استفاده کند تا بهتر بتواند با بازیکنان ایرانی ارتباط برقرار کند.
پرتغالی‌های اصفهان
استقلال تنها تیم بزرگ ایرانی نیست که این فصل به سراغ مربیان پرتغالی رفته و در اصفهان نیز سپاهانی‌ها پس از دوران نه‌چندان موفقی که با محرم نویدکیا داشتند برای اینکه دوباره خود را در حد مدعیان جدی قهرمانی قرار دهند و پس از سال‌های جام قهرمانی را بالای سر ببرند یک مربی نام‌آشنا را استخدام کردند. ژوزه مورایس 57ساله که عمده شهرتش را در سال‌های گذشته مرهون دستیاری در تیم‌های بزرگی چون اینترمیلان، رئال‌مادرید و چلسی به‌عنوان کمک مورینیو بوده است جای نویدکیا را گرفت تا این تیم پرستاره را در اختیار بگیرد. مورایس در باشگاه‌های زیادی به عنوان سرمربی کار کرده و از آنتالیااسپور گرفته تا بارنزلی انگلیس و آاک آتن یونان را پشت‌سر گذاشته است. او در سال‌های اخیر در دو تیم آسیایی جئونبوک موتورز و الهلال عربستان مربیگری کرده و شناخت خوبی از فوتبال این قاره دارد. سپاهانی‌ها با توجه به این تجربه خوب او را گزینه مناسبی برای سپردن هدایت تیم خود به وی تشخیص دادند و با قراردادی سه‌ساله او را به اصفهان بردند. مورایس برخلاف ساپینتو ترجیح داد تمامی نفرات اصلی کادرش را از میان هموطنان خود انتخاب کند. میگوئل تکسیرا که در زمان نویدکیا هم در کادر فنی این تیم حضور داشت همچنان به‌عنوان دستیار در این تیم به کارش ادامه می‌دهد. تکسیرا پیش از این در تراکتور و ذوب‌آهن نیز کار کرده و شناخت بسیار خوبی از فوتبال ما دارد. هوگو آلمیدا، مهاجم مشهور پرتغالی دیگر دستیار مورایس در سپاهان است که پس از دو سال حضور در باشگاه کویمبرا پرتغال حالا این فرصت را دارد تا از تجربیان مورایس بهره‌مند شود. البته آلمیدا سال‌ها به عنوان مهاجم در تیم‌هایی چون پورتو، وردربرمن، بشیکتاش، آاک آتن، هانوفر، آنژی روسیه و همچنین تیم ملی کشورش بازی کرده است.
مورایس از پائولو سانتوس هم به‌عنوان مربی گلرهای این تیم اصفهانی استفاده می‌کند. دروازه‌بان سابق پرتغالی که سال‌ها در باشگاه‌هایی چون بنفیکا، پورتو، ریو آوه، براگا و میرنسه بازی کرده و البته سپاهان نخستین تیمی است که او به‌عنوان مربی در آن مشغول به کار شده است. او کار سختی در این تیم دارد؛ چراکه کار کردن با دو گلر بزرگ و مدعی همچون رشید مظاهری و پیام نیازمند و انتخاب یکی از آنها برای حضور در ترکیب اصلی بسیار دشوار است.
این مربی باتجربه پرتغالی همچنین کار بدنسازی و آمادگی بدنی بازیکنانش را نیز به یکی از هموطناش سپرد و از ژوائو کانیا خواست تا سپاهانی‌ها را برای فصل جدید لیگ ایران آماده کند. این بدنساز 47 ساله سابقه کار در تیم‌های الشباب، شفیلدونزدی، آاک آتن، بارنزلی، کارپاتی و جئونبوک موتورز را در کارنامه دارد که در بیشتر آنها در کنار مورایس حضور داشته و ظاهرا این مربی اعتقاد زیادی به کار کانیا دارد و این بار هم ترجیح داده در سپاهان از او کمک بگیرد. مورایس در لیگ ایران شروع چندان امیدوار کننده‌ای نداشته و با دو برد، سه تساوی و یک شکست هنوز نتوانسته تیمش را به عنوان یک مدعی جدی مطرح کند. البته مورایس در خریدهای تابستانی خود هم به سراغ یک پرتغالی باتجربه رفته و مانوئل فرناندز، هافبک 36 ساله را به جمع نفرات این تیم اضافه کرده است.
بازگشت مشهورترین پرتغالی
حضور کارلوس کی‌روش روی نیمکت تیم ملی ایران سبب شد تا چند مربی دیگر از این کشور هم در این سال‌ها فرصت حضور در لیگ ایران را پیدا کنند که تونی اولیویرا، ژوزه کاستا، مانوئل ژوزه و پائولو سرجیو معروف‌ترین آنها بودند، البته پیش از آن پرتغالی‌هایی چون آگوستو ایناسیو، نلو وینگادا و آلفردو کاسیمیرو هم به فوتبال ایران آمده بودند اما با کی‌روش نگاه‌ها به مربیان پرتغالی کاملا تغییر کرد. او نزدیک به 8 سال هدایت تیم ملی ایران را برعهده داشت و در نهایت پس از جام ملت‌های 2019 از سمتش کنار رفت. با نزدیک شدن به زمان آغاز جام‌جهانی 2022 نگرانی‌ها از حضور تیم ایران با اسکوچیچ در این مسابقات و تجربه کم این مربی افزایش یافت تا اینکه در نهایت این مربی کروات برکنار شد تا دوباره شاهد حضور این مربی نامدار پرتغالی روی نیمکت تیم ملی ایران باشیم. هواداران فوتبال ایران امیدوارند تیم ایران با تاکتیک‌های دفاعی و بسته کی‌روش بتواند همچون دو جام‌جهانی قبلی نتایج قابل قبولی برابر تیم‌های مدعی گروهش کسب کند و وداعی آبرومند با این جام داشته باشد.