امید نظری‌گوهر، خبرنگار: سرانجام با سر و سامان گرفتن ظاهری فدراسیون فوتبال ایران صدای منتقدان و علاقه‌مندان تیم ملی شنیده شد تا یوزهای ایرانی با مربی با کارنامه‌تر و با قواره مناسب‌تر نسبت به دراگان اسکوچیچ راهی جدال برابر انگلیس، ولز و آمریکا شوند. بدون شک در دنیای فوتبال تغییر سرمربی به معنای حذف بعضی از افراد و نقشه‌ها و جایگزین شدن نفرات و راهبردهای جدید است. نکته اشاره‌شده به فوتبال دوستان اطمینان می‌دهد که اولین تصمیم کارلوس کی‌روش در فیفا دی پیش رو ایجاد تغییر در مسائل فنی، اخلاقی و انضباطی است و به‌طور قطع می‌توان اعلام کرد مرد 69 ساله برای همین منظور برگزیده شده است تا با بهره بردن از تجارب خود تیمی را راهی بیست‌ودومین دوره جام‌جهانی کند که عملکردش از همه حیث قانع‌کننده‌تر تیم تحت هدایت سرمربی اسبق تیم ملی باشد. اما حداقل به نظر می‌رسد طبق منطق نباید تغییرات فنی معنایش دگرگون کردن شاکله اصلی و تاثیرگذار تیم ملی در کمتر از 3 ماه به آغاز مسابقات باشد و اصولا نیاز امروز فوتبال ملی حضور کی روش با استراتژی رفع نقاط ضعف با کمترین آسیب و تغییر است تا تمام افکار و استراتژی‌های کادرفنی معطوف به ایجاد هماهنگی بین 26 بازیکن حاضر در جام‌جهانی 2022 شود.
شباهت سرمربی اسبق و فعلی در کلیات
سرمربی 54 ساله اهل رییکا کرواسی در مدت 944 روز حضورش روی نیمکت تیم ملی ایران شاگردانش را با استراتژی و سیستم‌های مختلفی استفاده کرد اما در تمام دیدارهای رسمی، کشور رتبه بیست‌وسومی رنکینگ فیفا با حضور 4 مدافع راهی مستطیل سبز می‌شد و به فراخور وضعیت و نقشه حریفان و افکار مدنظر کادرفنی آرایش خود را به وضعیت‌هایی همچون 2-4-4، 1-3-2-4، 3-3-4 و 1-4-1-4 تغییر می‌داد، البته در دیدارهای پایانی ایران در مرحله مقدماتی جام‌جهانی 2022 سیستم 3-3-4 در حمله و 1-4-1- 4 در وضعیت تدافعی در برنامه‌های اسکوچیچ گنجید.
کارلوس کی‌روش نیز در مدت حضورش روی نیمکت یوزهای ایرانی آرایش‌های گوناگونی را سنجید اما در سال‌های پایانی حضورش در کشور ایران سیستم‌های 1-3-2-4 و 1-4-1-4 از اهمیت بیشتری در افکار سرمربی پرتغالی برخوردار بود. سرمربی اسبق رئال مادرید در کشورهای مصر و کلمبیا به دلیل ابزارهای گوناگون و حریفان متفاوت نسبت به کشورهای آسیایی تیم‌های زیرنظرش را عموما با آرایش 3-3- 4 راهی مستطیل سبز می‌کرد که در فوتبال آمریکای جنوبی حاصل خوشایندی به همراه نداشت اما در قاره سیاه به دلیل وجود ابزارهایی همچون محمد صلاح، عمر مرموش و محمود ترزگه که از توازن مناسبی در عملکرد هجومی و تدافعی برخوردار بودند نتایج و اتفاقات قابل قبول تری رقم خورد.
بعد از مقایسه تیم‌های تحت هدایت دراگان اسکوچیچ و کارلوس کی‌روش در فوتبال ایران متوجه خواهیم شد انتخاب آنها در سیستم به یکدیگر شباهت داشته است که احتمالا همین موضوع یکی از دلایل اصلی حضور دوباره دستیار اسبق سرالکس فرگوسن روی نیمکت ایران بوده است. اما تفاوت‌هایی نیز در افکار آنها دیده می‌شود، برای مثال ایران مدل مربی کروات همواره اصل نخستش در خط میانی سود بردن از بازیکنانی با خلق و خوی بازی‌سازی، دریبل و حفظ توپ بود اما همواره اولویت مرد پرتغالی در خط میانی‌اش حضور بازیکنانی جنگنده همچون احسان حاج‌صفی، وحید امیری، امید ابراهیمی، اشکان دژاگه و سعید عزت‌اللهی بود که حضورشان در کنار هم می‌توانست تمام خصوصیات ممکن هجومی- دفاعی را برای تیم ملی به همراه داشته باشد.
سیستم ایران در جام‌جهانی چیست؟
طبق شواهد و قرائن و شناخت قبلی نسبت به کارلوس کی روش به نظر می‌رسد استراتژی ایران همچون جام‌جهانی 2014 و 2018 روی سیستم‌هایی همچون 1-3-2-4 و 1-4-1-4 پی‌ریزی شود تا شاگردان مرد پرتغالی بتوانند با اصل فشردگی در دفاع مانع موقعیت‌سازی حریفان شوند و با توپ ربایی و باز پس‌گیری توپ در کمترین لحظه ممکن از یک سوم دفاعی به یک سوم هجومی انتقال یابند و زهر خود را به تیم‌های تحت هدایت گرت ساوتگیت، راب پیج و گرگ برهالتر بچشانند. همچنین فارغ از سبک حریفان و پیشینه و رزومه کی‌روش، ابزارهای موجود فوتبال ایران به سرمربی 69 ساله اجازه نمی‌دهد سیستم‌هایی همچون 1-2-4-3 و 2-5-3 را در فرصت کوتاه باقی‌مانده امتحان کند.
تغییراتی که باید براساس نیاز باشد
بدون هیچ گمانه‌زنی بزرگ‌ترین حق هر سرمربی در انتخاب بازیکنان مدنظرش خلاصه می‌شود و در خیلی از مواقع نمی‌توان به انتخاب‌های مربیان خرده گرفت اما در مدت کوتاه باقی مانده به آغاز جام‌جهانی 2022 قطر این تغییرات و تحولات باید مهندسی شده‌تر و با عاقبت‌اندیشی بیشتر انجام شود تا سردرگمی در بزرگ‌ترین تورنمنت فوتبال دنیا در عملکرد نماینده قاره کهن در این مسابقات دیده نشود. از سوی دیگر همواره لیست بازیکنان دعوت‌شده توسط اسکوچیچ دربرگیرنده اکثر بازیکنان شایسته فوتبال ایران بوده است که همین موضوع کار کی روش را برای تغییر و تحولات دگرگون‌کننده سخت می‌کند. البته نکات اشاره شده و مدت کوتاه باقی مانده به آغاز جام‌جهانی نباید مانع ایجاد تغییرات لازم و حیاتی شود چون تیم ملی نیازمند یک‌سری تغییر و تحولات است تا جامه کروات را از تن خارج کند و شکل و شمایل پرتغالی بگیرد.
گزینه‌های محتمل
برخی نفرات مطرح یا جایی در تیم اسکوچیچ نداشتند یا تبدیل به نیمکت‌نشین شده بودند. این شایعه مطرح بود که مربی کروات قصد ندارد برخی نفرات که در اردوهای تحت نظر او حضور داشتند مثل کریم انصاری‌فرد و حتی سعید عزت‌اللهی را به‌خاطر اینکه مدت زیادی در شرایط بازی نبودند، به اردوی اخیر دعوت کند. برخی بازیکنان مثل مرتضی پورعلی گنجی و رامین رضاییان هم در لیست اسکوچیچ نبودند، با این حال پیش‌بینی می‌شود این نفرات با حضور کی روش به لیست تیم ملی برگردند و حداقل قبل از اعزام به قطر مورد آزمایش قرار بگیرند اما اینکه کدام‌شان شانس بازی در ترکیب اصلی را پیدا کنند چیزی نیست که الان بتوان با قطعیت درباره اش نظر داد و دو بازی دوستانه با اروگوئه و سنگال می‌تواند تا حد زیادی ابهامات را در این خصوص برطرف کند. با این حال توقع نمی‌رود که مربی پرتغالی تغییرات زیادی در ارنج اصلی تیم ملی ایجاد کند و پیش‌بینی‌ها این است که تغییر اصلی در تاکتیک تیم ملی باشد.