کیانا تصدیق مقدم، خبرنگار:سیزدهمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت همراه با انتشار تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب»، روز چهارشنبه نهم شهریورماه، در مرکز همایش‌های صداوسیما برگزار شد. در این مراسم از تقریظ مقام‌معظم‌رهبری بر این کتاب که روایت خاطرات کونیکو یامامورا (سبا بابایی)، تنها مادر شهید ژاپنی در ایران رونمایی شد. در این مراسم محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، علیرضا مختارپور رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی، ایمان عطارزاده رئیس حوزه ریاست دفتر حفظ و نشر آثار مقام‌معظم‌رهبری و پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما به‌همراه میهمانانی از 40 کشور حضور داشتند.
در ابتدای این مراسم ایمان عطارزاده، معاون هماهنگی و رئیس حوزه ریاست دفتر حفظ و نشر آثار رهبری درباره متن تقریظ رهبر معظم انقلاب بر کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» گفت: «تاکنون ۶۰ تقریظ رهبری به‌صورت رسمی از طرف دفتر ایشان بر کتاب‌هایی با موضوع دفاع مقدس منتشر شده است.»
وی افزود: «جریان‌سازی‌های خوبی درخصوص ترویج کتاب‌های انقلاب دفاع مقدس شکل گرفته است و تولیدات مختلفی ازقبیل فیلم، عکس، سریال، نمایشنامه، کتاب‌های صوتی، سرود و موارد دیگر داشته‌ایم که با استقبال خوبی بین مخاطبان روبه‌رو شده است.»
عطارزاده با اشاره به آمار کتابخانه‌ها و نهاد‌های مرتبط درخصوص استقبال از انتشارات مربوط به دفاع مقدس گفت: «این استقبال نشان‌دهنده حرکت ارزشمندی است که در موضوع جمع‌آوری و ثبت چنین آثاری در جامعه شکل گرفته است و به برکت تقریظ‌های رهبری کتاب‌های ادبیات جهاد و مقاومت برای نسل جوان شناخته شدند و نویسندگان جالب‌توجهی در عرصه ادبیات پایداری نقش‌آفرینی کردند.»
یامامورا، قطره‌ای در دریای خروشان نهضت اسلامی
در ادامه این مراسم علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، به بیان ویژگی‌ها و نقش ماندگار و موثر زن در جامعه و تاریخ از منظر رهبر معظم انقلاب پرداخت و گفت: «از نظر معرفتی و معنوی نه‌تنها هیچ تفاوتی میان زن و مرد در کسب علوم بشری و معارف الهی وجود ندارد بلکه در بسیاری از زمینه‌های معنوی پیشگامی از آن بانوان است. اسلام به کرامت ذاتی زنان قائل است. از نظر سیاسی و اجتماعی نیز زنان همچون مردان در تمامی حوزه‌های سیاسی- اجتماعی مسئولیت دارند و حق بیعت زنان به رسمیت شناخته می‌شود.»
وی ادامه داد: «از نظر اقتصادی نیز حق مالکیت و استقلال زنان در اسلام حقی رسمی و تثبیت‌شده است. از نظر نقش خانوادگی علاوه‌بر حق انتخاب همسر، زن در اداره خانواده و تربیت فرزند نقش اصلی و محوری دارد و ضمن برخورداری از حقوق ویژه، شریک و همراه همسر در زندگی محسوب می‌شود نه تابع او.»
مختارپور در ادامه با اشاره به نامه‌ای که سبا بابایی برای رهبر نوشته بود، اشاره کرد و گفت: «خانم کونیکو یامامورا در مرداد سال ۱۳۹۱ نامه‌ای با دستخط خود خطاب به رهبر انقلاب اسلامی نوشته و در آن خود را قطره‌ای در دریای خروشان نهضت اسلامی می‌خواند و پس از ذکر تلاش خود در جهاد فرهنگی و تقدیم فرزند شهیدش محمد به قافله شهدای دفاع مقدس و افتخار حضور خود در اردوهای دانشجویی، کاروان جانبازان شیمیایی و راهیان‌نور و مجمع جهانی اهل‌بیت، هدف تمام تلاش‌های خود را اثبات خادمی برای نهضت امام خمینی(ره) برمی‌شمارد و سپس به بیان دیدگاه‌ها و طرح‌ها و امیدهای خود برای جاری‌ساختن امواج بیداری عقول در جهان و تا شرقی‌ترین کرانه دنیا می‌پردازد.»
وی افزود: «با خواندن این نامه، هر خواننده‌ای به این باور می‌رسد که این متن نوشته یکی از شخصیت‌های فرهنگی باسابقه در حوزه بیداری اسلامی است که دغدغه‌ای جز صدور انقلاب اسلامی و گسترش فرهنگ ناب شیعی ندارد و تنها راه بیداری اسلامی را جهادی فرهنگی می‌داند. مروری بر زندگی پرفراز و نشیب مرحومه کونیکو یامامورا در طول حیات بیش از هشت دهه و حضور در صحنه‌ها و عرصه‌های متعدد معرفتی و مجاهدتی و انسان‌دوستانه و حق‌طلبانه و دغدغه ترویج فرهنگ نورانی مکتب اسلام و تعالیم قرآن‌کریم و ازجمله افتخار شهادت فرزند دلبندش در جبهه‌های حق در برابر باطل، این مادر شهید را به مقامی می‌رساند که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، نشان‌دادن ابعاد زندگی مجاهدانه این مهربانو و خانواده جلیل‌القدر او را آبروبخشی به خانواده اسلام می‌دانند.»
سبا بابایی یک سفیر تمام‌عیار فرهنگی برای نظام ماست
در ادامه این مراسم حمید حسام، نویسنده کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» صحبت‌هایش را این‌گونه آغاز کرد: «بِسمِ اللهِ الرحمنِ الرحیمِ. الَّذینَ آمَنوا وَهاجَروا وَجاهَدوا فی سَبیلِ اللَّهِ بِأَموالِهِم وَأَنفُسِهِم أَعظَمُ دَرَجَه عِندَ اللَّهِ وَأُولئِکَ هُمُ الفائِزونَ. این آیه شریف را به نیابت و نیت خانم یامامورا تلاوت کردم که همیشه با این آیه سخنانش را آغاز می‌کرد. گویی که خودش خوب می‌دانست این آیه ترجمه زندگی و مصداق هجرت و جهاد و ایمان خودش است.»
وی افزود: «سلام و صلوات خدا را می‌فرستم برای آن هنرمند مومن، آقای بابایی که چقدر زیبا و هنرمندانه توانست از کونیکو یامامورا، سبا بابایی بسازد.»
حسام در ادامه درباره نگارش این کتاب گفت: «هجرت خانم بابایی در این کتاب بیشتر از سایر وجوهش بررسی شده و شاید کتاب‌ها درمورد ایشان باید نوشته شود. ۸۰ سال زندگی که ۲۰سالش در ژاپن بوده و ۶۰سالش در ایران آکنده از شگفتی‌هاست، کتاب زندگی او اصلا روایت شگفتی‌هاست، شگفتی‌هایی که ناشی از هجرت است و هجرتی که دو ساحت دارد.»
وی ادامه داد: «یک ساحت جغرافیایی است، از خاور دور، سرزمین خورشید تابان به ایران و یک ساحت هم اعتقادی است؛ روی آوردن از آیین بودایی به اسلام. شاید سختی کار من و آقای امیرخانی، بخش دوم بود. بخش سیر انفسی خانم بابایی. اولین ساحت که جغرافیایی بود با مصاحبه نوشته می‌شد، اما برای ساحت دوم که سیر انفسی بود و چیزی که در درون‌شان اتفاق افتاده و از کونیکو سبا ساخته، با مصاحبت باید به آن می‌رسیدیم. مصاحبت یعنی همراهی و هم‌قدمی و حضور در خلوت راوی و ما به نسبت همین مصاحبت نسبت مادر و فرزندی بین‌مان شکل گرفت، این افتخار فقط برای ما نبود و زمانی که خانم یامامورا فوت کردند خیلی از ما و خیلی از جانبازان مادربزرگی را از دست دادیم. او یک سفیر تمام‌عیار فرهنگی برای نظام ماست.»
نویسنده مهاجر سرزمین آفتاب ادامه داد: «نگارش کتابی ۸۰ سال زندگی را در ۲۰۰ صفحه روایت کرد، سخت و پر از خرده‌روایت بود. اندازه‌شناسی در این کار بسیار هوشمندانه و روی حساب بوده و جای درازنامه‌نویسی را گرفته است. من تشکر می‌کنم از تمام کسانی که در شکل‌گیری این کتاب نقش داشتند. از دوستان‌مان در موزه صلح تهران و انجمن حمایت از جانبازان شیمیایی و آقای امیرخانی و خانواده خانم بابایی تشکر می‌کنم.»
پس از سخنرانی حمید حسام و در بخشی دیگر از این مراسم، آیین نکوداشت این نویسنده با دعوت از همسران شهیدان همدانی، سلگی، چیت‌سازان، خوش‌لفظ و همچنین همسر حمید حسام صورت گرفت. در این بخش برای نخستین‌بار تابلوی تصویر ویژه و منتشرنشده از او در کنار رهبر معظم انقلاب که شخصا توسط ایشان امضا شده، نمایش داده و اهدا شد. در ادامه از همسر آقای حسام هم به پاس همراهی در این مسیر تقدیر و یک جلد قرآن با امضای رهبری، به‌همراه چفیه و انگشتر ایشان تقدیم شد.
کونیکو یامامورا، مادر معنوی ما بود
کاظم آبه، فارغ‌التحصیل رشته کشاورزی از ژاپن و عضو جامعه‌المصطفی ایران، در مراسم پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت درباره مرحوم یامامورا به زبان فارسی و ژاپنی گفت: «اینجانب آبه پس از روی آوردن به اسلام، نام کاظم را انتخاب کردم و در ژاپن و ایران یک مادر معنوی پیدا کردم که مرشد فقهی ما بود. او حاجیه‌خانم کونیکو یامامورا بود.»
وی افزود: «درمورد ایشان باید گفت او هر لحظه در آغوش خدا تلاش می‌کرد و خدا راه‌های پرفایده را به او نشان می‌داد. خدا او را در میان محسنین قرار داد. حاجیه‌خانم یامامورا برای فکر ما و جسم ما و خانواده ما احسان می‌کرد. خدا نیز او را عزیز کرد. در این همایش من و همسرم به‌عنوان فرزندان معنوی حاجیه‌خانم یامامورا از تمام تلاش‌های دست‌اندرکار و رهبر دل‌ها تشکر می‌کنیم.»
عدم شناخت مرحومه بابایی، نشان‌دهنده اختلال در مدیریت فرهنگی است
آخرین سخنران این مراسم پیمان جبلی، رئیس صداوسیما بود. او درباره سبا بابایی گفت: «کتاب به‌عنوان نخستین واسطه ماندنی اندیشه بشر با جهان مادی، تاثیر و نقش بسیار عمده و برجسته‌ای در سایر عرصه‌های زندگی بشر دارد و واسطه‌ای بین فرهنگ‌هاست.»
وی افزود: «جهاد و مقاومت و فعالان عرصه هنر در ذیل جهاد مقاومت، سربازان اصلی این جنگ نرم هستند. جناب آقای حسام که هم‌نفس شهدای بزرگی مثل شهید همدانی بودند و خودشان هم در زمره شهدا و ایثارگران هستند. خداوند به او توفیق داده که به عرصه کتاب و قلم روی بیاورد و یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان زندگینامه‌نویسی جهاد مقاومت بشود.»
رئیس سازمان صداوسیما در ادامه درباره مادر شهید ژاپنی گفت: «یونیکو یامامورا، مادر شهید ژاپنی، برای ما یک اسوه است و او ازجمله کسانی است که مورد انعام خداوند قرار گرفته، الگوی اسوه ما امثال خانم بابایی هستند و اگر ما به این قله‌های پرافتخاری که مورد انعام خداوند قرار گرفتند، توجه نکنیم و آنها را سرمشق زندگی خودمان قرار ندهیم، در وادی ذلالت سلبریتیسم خواهیم افتاد.»
وی افزود: «مادر شهید بابایی، تمام عناصر یک داستان دراماتیک را در زندگی خود دارد. اگر مادر شهید بابایی نبود و یک فیلمنامه‌نویس داستان زندگی او را تعریف می‌کرد که از جوانی از آیین بودایی به اسلام روی آورده و مجذوب نهضت امام خمینی شده و وارد انقلاب اسلامی شده و در دفاع مقدس فرزندش را تقدیم نظام اسلامی کرده است، احتمالا می‌گفتیم قابل باور نیست و داستان‌سرایی است. می‌گفتیم سراغ واقعیت‌ها بروید و حتما می‌گفتیم این قصه جذابیت ندارد، زیرا افسانه است. مادر شهید بابایی به ما ثابت کرد، این داستان واقعی است و چه بسیار هستند این قصه‌ها که ما هنوز کشف نکرده‌ایم.»
جبلی در ادامه درباره اختلال در مدیریت فرهنگی کشور گفت: «عدم شناخت مرحومه بابایی نشان‌دهنده نوعی اختلال در مدیریت امثال بنده و مدیران فرهنگی و رسانه‌ای جامعه است. خانم بابایی ثابت کرد یک‌جایی در مدیریت فرهنگی ما لنگیده که او تابه‌حال به یک سلبریتی بزرگ تبدیل نشده و بعد از فوتش داریم ایشان را معرفی می‌کنیم. نظرسنجی که ما قبل از فوت مرحومه بابایی انجام دادیم، درصد بسیار کمی خانم بابایی را می‌شناختند. این نشان‌دهنده یک اختلال در جامعه فرهنگی ماست و امیدواریم خداوند به ما توفیقی دهد که امثال خانم بابایی را بشناسیم و کشف کنیم.»
وی افزود: «ما عهد می‌بندیم تمام توان‌مان را به‌کار بگیریم تا این اسوه‌های زنده و همیشه سرافراز جهاد مقاومت را شناسایی کنیم و به الگوهای مخاطبان در جامعه تبدیل کنیم.»
متن تقریظ مقام‌معظم‌رهبری بر کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب»
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
سرگذشت پرماجرا و پرجاذبه این بانوی دلاور که با قلم رسا و شیوای حمید حسام نگارش یافته است، جداً خواندنی و آموختنی است. من این بانوی گرامی و همسر بزرگوار او را سال‌ها پیش در خانه‌شان زیارت کردم. خاطره آن دیدار در ذهن من ماندگار است. آن روز، جلالت قدر این زن و شوهر باایمان، باصداقت و باگذشت را مثل امروز که این کتاب را خواندم، نمی‌شناختم؛ تنها گوهر درخشان شهید عزیزشان بود که مرا مجذوب می‌کرد. رحمت و برکت الهی شامل حال رفتگان و ماندگان این خانواده باد.
ساخت فیلم براساس زندگی خانم بابایی، حرکت مهم و موثری در جهت معرفی و آبرو بخشیدن به خانواده اسلامی و مردم مسلمان است و نباید از آن غفلت شود.
سیدعلی خامنه‌ای / اردیبهشت ۱۴۰۱»
درباره نویسنده:
حمید حسام سال 1340 در همدان متولد شد. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی‌ارشد ادبیات فارسی دانشگاه تهران است. او با کتاب «غواص‌ها بوی نعنا می‌دهند» که نوعی خاطره‌نگاری در حوزه ادبیات دفاع مقدس است، به جامعه ادبی معرفی شد. «راز نگین سرخ»، «دهلیز و انتظار»، «مسیح رزم»، «وقتی مهتاب گم شد» و «آب هرگز نمی‌میرد» ازجمله آثار ماندگار این نویسنده است.
حمید حسام کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» را با همراهی مسعود امیرخانی نوشته است. حسام درمورد نگارش این کتاب گفته است: «این کار سوژه منحصربه‌فردی دارد و نسخه ثانویه‌ای ندارد؛ زیرا در جغرافیای کشورمان هیچ مادر شهیدی که اهل ژاپن باشد، نداریم. آنچه براین بانوی 82 ساله گذشته، اتفاقات عجیب‌وغریبی است که اگر اینها را کنار هم بگذاریم، می‌بینیم سوژه‌ای منحصربه‌فرد و استثنایی است و آرزوی هر نویسنده‌ای است که راجع‌به آن بنویسد و قلم بزند. سبا بابایی که نام ژاپنی‌اش کونیکو یامامورا است، راوی این کتاب است. او در مقدمه کتاب اذعان کرده است در دو دهه گذشته افراد زیادی اظهار تمایل کرده‌اند تا کتابش را بنویسند، اما به هر دلیلی این اتفاق نیفتاد و این توفیق برای من رقم خورد تا در سفری که به هیروشیما داشتم، از نزدیک با او و حوادث و اتفاقاتی که در زندگی‌اش رخ داده است، آشنا شوم. بعد از این آشنایی، به‌شدت مشتاق شدم تا خاطرات خانم بابایی را بنویسم. به نظرم رسید برای مخاطب ایرانی شنیدن مفاهیم اعتقادی، اسلامی و هجرت از یک سرزمین به سرزمین دیگر به‌شدت جذاب خواهد بود. پیشنهاد نگارش «مهاجر سرزمین آفتاب» دوسال پیش داده شد. بعد از پذیرفتن خانم بابایی، من به همراه مسعود امیرخانی تیمی را به‌منظور تحقیق، جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه، تدوین و نگارش تشکیل دادیم.»
قهرمان‌های ایران بر پرده نقره‌ای
«ساخت فیلم براساس زندگی خانم بابایی، حرکت مهم و موثری در جهت معرفی و آبرو بخشیدن به خانواده اسلامی و مردم مسلمان است و نباید از آن غفلت شود.»
این جمله بخشی از تقریظ رهبر معظم انقلاب بر کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب است». در این نوشته رهبر بر تولید فیلم زندگی سبا بابایی تاکید کرده است. موضوع تولید فیلم سینمایی براساس واقعیات اجتماعی ایران و زندگی قهرمانان ایرانی از جمله تاکیدات رهبری است. ساخت فیلم درباره افرادی که زندگی‌شان سراسر درس است می‌تواند زمینه‌ای برای الگوبرداری افراد باشد و به همین سبب رهبر معظم انقلاب بارها و بارها به تولید فیلم زندگی شهدا و خانواده‌های‌شان تاکید داشتند.
یکی از جذاب‌ترین قسمت زندگی سبا بابایی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که او با نام کونیکو یامامورا از ژاپن و از شرقی‌ترین نقطه جهان به خاورمیانه و ایران مهاجرت می‌کند، مسلمان می‌شود و بعدها اسم سبا بابایی را که برگرفته از قرآن است برای خودش انتخاب می‌کند. سبا بابایی که در ۲۰ سالگی به ایران مهاجرت کرده است، پس از مسلمان شدنش در جهادهای مقاومتی و انقلابی حضور داشته و فرزندی تربیت می‌کند که حالا معروف شده است به تنها شهید ژاپنی ایران. زندگی یامامورا درنهایت به جایی ختم می‌شود که تعداد زیادی او را مادر معنوی و اسوه و الگوی خود قرار می‌دهند و درنهایت داستان زندگی‌اش تبدیل به کتاب می‌شود، کتابی که مورد تایید رهبر انقلاب قرار گرفته و تاکید دارند که فیلم زندگی‌اش هم ساخته شود.
در سال‌های اخیر، فیلمسازان سینمای ایران به زندگی قهرمانان دفاع مقدس نزدیک شدند و اتفاقا در معدود موارد شاهد بودیم که نتایج خوبی به همراه داشته است. جدیدترینش «موقعیت مهدی» است. این فیلم داستان زندگی شهید مهدی باکری را روایت می‌کند و به موقعیت‌های مختلفی که در جنگ برایش پیش می‌آید اشاره دارد. «موقعیت مهدی» برای چهلمین جشنواره فیلم فجر آماده و در همین جشنواره برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد. رهبر انقلاب از این فیلم تمجید کردند و مورد تایید ایشان قرار گرفت.
فیلم سینمایی «هناس» یکی دیگر از آثاری است که امسال اکران و با اقبال مخاطب همراه شد. این فیلم درباره شهادت داریوش رضایی‌نژاد یکی از شهدای هسته‌ای است که جلوی چشم فرزند خردسال و همسرش ترور شد. فیلم دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد «چ» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا است. این فیلم داستان زندگی شهید مصطفی چمران را طی حضور ۴۸ ساعته‌اش در شهر پاوه به تصویر کشیده است. «چ» در مقایسه با فیلم‌های سینمای جنگ ایران اثری کم‌نظیر محسوب می‌شود. چمران در این فیلم با تکیه بر نگاه عرفانی و بینش صلح‌جویانه‌اش هم باید در برابر جسارت و میل به عدالت‌طلبی اصغر وصالی به‌عنوان فرمانده پاسداران مستقر در پاوه مقاومت کند و هم دکتر عنایتی به‌عنوان رئیس کردهای شورشی را قانع کند که دست از درگیری بردارد. به این‌ترتیب دو روز سخت و طاقت‌فرسا را پشت‌سر می‌گذارد، در حالی که نیروهای معارض در حال تسخیر شهر هستند. تا اینکه به فرمان مستقیم حضرت امام(ره) نیروهای رزمی کافی از مرکز به سرعت به محل اعزام می‌شوند و درگیری‌ها به پایان می‌رسد. «ایستاده در غبار» یکی دیگر از آثار مشهور سینمایی این حوزه است. فیلمی درباره زندگی و زمانه احمد متوسلیان که برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره سی‌و‌چهارم شد. «شب واقعه» یکی دیگر از فیلم‌هایی است که براساس زندگینامه یک شهید ساخته شده است. این فیلم روایتگر زندگی شهید دریاقلی سورانی در سال ۱۳۸۷ است. شهید سورانی یکی از شهدای موثر در ماجرای آزادسازی حصر آبادان بود.