ندا اظهری، مترجم: شاید کسی باور نمی‌کرد که دانشگاه‌ها و آموزش‌عالی دنیا با شیوع همه‌گیری کرونا تا این اندازه بتوانند در عرصه فناوری‌های دیجیتال رشد کنند. اما شوکی که به یک باره به بدنه آموزش‌عالی دنیا وارد آمد، باعث شد تا راه چندساله را یک‌شبه طی کند در غیر این صورت آموزش آنلاین در بسیاری از کشورها تا این اندازه توسعه پیدا نمی‌کرد. درست است که زیرساخت‌های آموزش‌های آنلاین در برخی کشورها از قبل از کرونا گذاشته شده بود اما اغلب دانشگاه‌ها ریسک استفاده از آن را در این وسعت نپذیرفته بودند. با کمرنگ‌تر شدن کرونا، بحث‌هایی پیرامون بازگشایی دانشگاه‌های دنیا مطرح شده اما با نفوذی که اینترنت و آموزش‌های آنلاین در دو سال و نیم کرونا داشت، بعید به نظر نمی‌رسد بتوان آموزش آنلاین را به‌طور کامل از آموزش‌عالی حذف کرد. انگلیس جزء کشورهایی است که از مدل‌های بودجه‌ای متفاوتی برای ایجاد تحول در حوزه فناوری استفاده می‌کند اما شواهد بیانگر آن است که به‌رغم اعمال استراتژی‌های دیجیتال که در این کشور صورت گرفته، باز هم دولت انگلیس نتوانسته آن گونه که باید در عرصه‌های فناورانه موفقیت کسب کند.
ابرقدرتی انگلیس در علم و فناوری
فناوری‌های دیجیتال زندگی ما را تغییر داده و این تحول روزبه‌روز ادامه دارد. آینده اقتصادی انگلیس، مشاغل، میزان دستمزدها، رفاه، امنیت ملی، هزینه زندگی، بهره‌وری، توانایی در رقابت جهانی و ایستادگی ژئوپلیتیک در دنیا همگی عواملی هستند که موفقیت آنها در گرو رشد فناوری‌های دیجیتال در دنیای امروز است. به همین دلیل است که انگلیس باید در زمینه علم و فناوری جهانی مانند یک ابرقدرت در این حوزه قدرتمند عمل کند و دولت این کشور هم گام‌هایی را برای رسیدن به این هدف برداشته است اما کارشناسان بر این باورند که این اقدامات کافی نیست و جدیت بیشتری برای رسیدن به آن لازم است. بلوک‌های اساسی اقتصاد دیجیتال در انگلیس، از دسترسی به اینترنت فوق سریع در سراسر انگلیس گرفته تا قابلیت‌های امنیت سایبری در حال‌حاضر مشغول ساخت هستند. در این میان، دانشگاه‌های این کشور از نظر علوم‌کاربردی و پایه در صدر جهان قرار دارند. در این حوزه، انگلیس از بیشترین تعداد فناوری‌های برتر نسبت به هر کشور اروپایی دیگری برخوردار است و حتی تعداد شرکت‌های فناوری در انگلیس به مراتب از فرانسه و آلمان فراتر رفته است. در سال گذشته، انگلیس شاهد بیشترین جریان سرمایه خصوصی، رقمی بالغ بر 27.4میلیارد پوند به سمت فناوری بود به‌طوری که این رقم تقریبا دو‌برابر میزان سرمایه خصوصی در آلمان به‌عنوان رتبه دوم و بیش از سه‌برابر میزان سرمایه خصوصی فرانسه به‌عنوان سومین کشور دنیا گزارش شده است.
678 هزار شغل تا سه سال آینده
انگلیس در حوزه فناوری‌های در حال ظهوری چون هوش مصنوعی، طراحی نیمه‌رساناهای پیشرفته و محاسبات کوآنتومی، در صدر کشورهای دنیا قرار دارد و شبکه‌ای جهانی متشکل از شرکا و متحدان از این بنیان استفاده می‌کنند تا به‌عنوان نیرویی برای محصولات دیجیتال عمل کنند. اگر استراتژی‌ها و سیاست‌های فناورانه‌ای که انگلیس در پیش گرفته طبق برنامه‌ریزی‌ها پیش رود، انگلیس در آینده‌ای نزدیک به بهترین کشور برای آغاز و رشد کسب‌وکارهای فناورانه تبدیل خواهد شد. برآوردهای صورت‌گرفته از سوی دولت بیانگر آن است که حمایت و سرمایه‌گذاری روی بخش‌های فناوری و تقویت اقتصاد‌دیجیتال قادر است ارزش افزوده ناخالص‌سالانه بخش فناوری را در انگلیس تا سال 2025 تا مرز 41.5میلیارد پوند رشد دهد. شواهد حاکی از آن است که چنانچه این روند رو‌به‌رشد اقتصادی تداوم داشته باشد، تا سه سال آینده 678هزار شغل در این کشور ایجاد خواهد شد.
کارشناسان عنوان می‌کنند فرصت‌هایی که به بهانه فناوری‌های جدید و انقلاب چهارم صنعتی در انگلیس ایجاد شده، زیاد است و تاثیر چشمگیری روی آموزش، یادگیری، پژوهش، نوآوری و مدیریت دانشگاهی به‌جا می‌گذارد. در سال‌های پیشرو، دانشجویان می‌توانند با مسیرهای شخصی‌سازی از طریق یادگیری و روش‌های کلی آموزشی در این مسیر پیشرفت کنند که طرفداران خود را از دست داده است. دانشجویان درک بیشتری از چگونگی شکل‌دهی انقلاب فناوری در تحصیلات و آینده شغلی‌شان خواهند داشت و اگر پیش‌بینی‌ها محقق شود، باید در طول زندگی خود مهارت‌های بیشتری کسب کنند. پیشرفت در فناوری بیشتر از آنچه تصور کنید در هر حوزه تحقیقات و به نفع هر دانشگاه و موسسه آموزشی تمام می‌شود.
رشد سرمایه‌گذاری در R&D؛ اساس تقویت اقتصاد دیجیتال
هدف تقویت و رشد فناوری در انگلیس با تقویت پایه‌های اقتصاد دیجیتال در این کشور آغاز می‌شود. دولت انگلیس در حال گسترش زیرساخت‌های دیجیتال در سطح جهانی است. آنها از قدرت داده‌ها و از آزادی‌های اعطاشده برگزیت برای اجرای سیستم نظارتی ساده و حامی رشد استفاده می‌کنند که از شهروندان محافظت می‌کند و در عین‌حال سرمایه‌گذاری و نوآوری را ترغیب می‌کند. این منجر به ایجاد مزیت‌های رقابتی نظارتی در زمینه‌هایی چون هوش مصنوعی، داده‌ها و رقابت دیجیتال می‌شود. ایده‌ها و مالکیت معنوی در مرکز نوآوری‌ها قرار دارند که کسب‌وکارهای دیجیتال را تغذیه می‌کنند. سرمایه‌گذاری قابل توجه و رو‌به‌رشد دولت انگلیس در بخش تحقیق و توسعه که بین سال‌های 2021/ 2020 تا 2025/ 2024 از 15میلیارد پوند به 20میلیارد پوند خواهد‌رسید، همراه با افزایش مشوق‌های مالیاتی تحقیق و توسعه به‌منظور تحریک سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، می‌تواند در رشد اقتصاد دیجیتال در این کشور موثر باشد. با این اقدامات می‌توان اطمینان داشت که ایده‌های فناورانه با سهولت بیشتری از فضاهای دانشگاهی به مرحله تجاری‌سازی برسند.
مهارت‌ها و استعدادهای بخش فناوری دیجیتال
دولت انگلیس اطمینان داده است که کسب‌وکارهای فناورانه این کشور به اندازه کافی به مهارت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های موردنیاز برای رشد، توسعه و نوآوری دسترسی دارند. آنها در این مسیر با مدارس، دانشگاه‌ها، ارائه‌دهندگان آموزش‌های بیشتر و کسب‌وکارها همکاری خواهند کرد تا مهارت‌های دیجیتالی که اقتصاد به آنها نیاز دارد، ازجمله کارآموزی و آموزش مهارت‌ها، در چهارچوبی قابل درک و قابل تشخیص ارائه شوند. دولت انگلیس در حال حاضر برای 1000دانشجوی مقطع‌دکتری در رشته هوش مصنوعی و 1000بورسیه تحصیلی برای دوره‌های کارشناسی‌ارشد در هوش مصنوعی و علوم داده، سرمایه‌هایی را در‌نظر‌گرفته و قرار است از دوره‌های کارآموزی به‌طور ویژه حمایت شود. مشارکت‌های مهارت‌های‌دیجیتال در سراسر انگلیس قرار است گسترش یافته و شورای‌مهارت‌های‌دیجیتال جدید، کسب‌وکارها و دولت گرد‌هم جمع شوند تا اطمینان حاصل کنند که مهارت‌های‌دیجیتال در‌حال افزایش است. اما هنوز هم این مسیر مستلزم توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر است. به‌طورکلی، استراتژی دیجیتال انگلیس در کنار حوزه‌های دارای اولویت قرار می‌گیرد، به‌عنوان مثال حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی، نیمه‌رساناها و فناوری‌های کوآنتومی در اولویت توسعه فناوری در این کشور قرار دارند.
حمایت از دانشگاه‌ها به‌منظور توسعه ایده‌هاو فناوری‌های جدید
ایده‌ها و مالکیت فکری پایه و اساس هر کسب‌وکار فناورانه است که پیش‌نیاز هر اقتصاد دیجیتال موفقی است. انگلیس به‌عنوان یکی از مبتکران در عرصه دانشگاهی و کسب‌وکارهای فناورانه در دنیا از چنین سیستم حمایتی برخوردار است. استراتژی نوآورانه‌ای که از سوی دولت طرح‌ریزی شده، برنامه‌ای درازمدت برای توانمندسازی و رشد‌نوآورانه به شمار می‌رود. تحقیق و نوآوری انگلیس با تقویت سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه همچنان نقش مهمی در تسریع نوآوری ایفا می‌کند. از سال 2007 نوآوری انگلیس به 8500سازمان در ایجاد 70هزار شغل کمک کرده و 18میلیارد پوند به ارزش اقتصاد این کشور افزوده است. دولت این کشور متعهد به رشد بیشتر این حوزه است و به‌عنوان بخشی از بررسی هزینه‌های سال 2021 افزایش هزینه‌های عمومی تحقیق و توسعه را به 20میلیارد پوند تا سال2025- 2024 اعلام کرده است. افزایش بودجه در بخش‌های نوآوری، و پژوهش انگلیس در بخش فناوری و دیجیتال به تقویت فعالیت‌های نوآورانه و تحقیقاتی می‌انجامد. شورای نوآوری و تحقیق این کشور نقشی حیاتی در حمایت از این بخش‌ها به عهده دارد. این شورا همچنین به کار جمعی در طرح‌های استعدادیابی به ارزش 2میلیارد پوند تغییر جهت خواهد داد.
دانشگاه‌ها در رأس پژوهش‌های فناورانه قرار دارند. برای ماندگار شدن یک اقتصاد پیشرو مبتنی‌بر فناوری، تبدیل تحقیقات دانشگاهی به کسب‌وکارهای تجاری از اهمیت بالایی برخوردارند. تنها در سال 2020- 2019 رقمی بالغ بر 2.82 میلیارد پوند بودجه خارجی در اسپین‌آف‌های دانشگاهی سرمایه‌گذاری شده است که نسبت به سال‌های قبل افزایش 54 درصدی را نشان می‌دهد. عملکرد دانشگاه‌های انگلیس در حال حاضر در زمینه پتنت‌ها، اسپین‌آف‌ها و درآمد حاصل از مالکیت فکری و سهم تحقیقات صنعتی با آمریکا رقابتی است. این برتری باعث ایجاد مشوق‌هایی برای دانشگاه‌ها شده تا روش تعامل آنها با جامعه سرمایه‌گذاری را بهبود بخشد. به‌عنوان مثال، طرح بودجه نوآوری آموزش‌عالی به ازای هر یک پوند بودجه اختصاص یافته به آن8.30 پوند ایجاد می‌کند که مازاد بر سرمایه‌گذاری 1.80پوندی در اسپین‌آف هاست.
این میزان سرمایه‌گذاری در تقویت همکاری دانشگاه‌ها با کسب‌وکارها و تجاری‌سازی پژوهشی در انگلیس به‌منظور رشد فناوری الزامی است. از این رو، برخی دانشگاه‌های انگلیس را می‌توان رهبران جهانی در تجاری‌سازی این پژوهش‌ها دانست اما همچنان باید به انتقال مهارت‌های فناورانه ادامه داد تا دانشگاه‌ها به سرمایه گذارانی قابل دسترسی تبدیل شوند.
تشویق مشاغل در امر نوآوری
تحقیق و توسعه قدرتمند در ایجاد مزیت رقابتی، ایجاد مشاغلی با مهارت بالا و افزایش بهره‌وری‌ملی در کسب‌وکارها حائز اهمیت است. دولت انگلیس برای ایجاد‌انگیزه در نوآورترین مشاغل در بخش فناوری و حمایت از بخش تحقیق و توسعه، در حال گسترش معافیت‌های مالیاتی تحقیق و توسعه است تا محاسبات ابری و داده‌ها را پوشش دهد. طرح اعتبار هزینه تحقیق و توسعه، نسبت به طرح کارآفرینی متوسط و کوچک، هزینه‌های تحقیق و توسعه خصوصی و مازادی را ایجاد می‌کند. برای اطمینان از هدف‌گذاری موثر کمک‌های تحقیق و توسعه‌ای انگلیس، دولت این کشور به تقویت سرمایه‌گذاری در R&D و اصلاحات بودجه‌ای پرداخته است. این مراحل به تحریک بیشتر سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی و بخش تحقیق و توسعه کمک خواهد کرد. از طریق همکاری میان کسب‌وکارها، کارآفرینان، دانشگاهیان و سرمایه‌گذاران، شبکه انتقال دانش انگلیس بهره‌برداری از تحقیق و توسعه را تسهیل می‌کند.
نوآوری در خدمات ملی سلامت
خدمات ملی سلامت جزء سازمان‌هایی است که به‌منظور بهبود درمان‌ها و مدل‌های مراقبتی و چگونگی عملکرد سیستم‌های مراقبتی و بهداشتی، نوآوری‌های دیجیتال را مهار می‌کند. این مرکز و بخش وسیع حوزه بهداشت و مراقبت، نوآوری را به‌طور موثری مهار و فضایی را ایجاد می‌کند که در آن نوآوری‌های بالینی اثبات شده و مقرون‌به‌صرفه به سرعت مورد پذیرش و گسترش در سراسر کشور قرار می‌گیرند. این در‌حالی است که بالاترین سطح حریم خصوصی، ایمنی بیمار و استفاده مسئولانه از داده‌ها را تضمین می‌کند. با ارائه دسترسی به داده‌ها به جای اشتراک‌گذاری داده‌ها، خدمات ملی بهداشت انگلیس تا حد زیادی خطر نقض‌داده‌ها یا سوءاستفاده از آنها را کاهش می‌دهد. این مرکز به‌طور فعال نوآوری را از طریق ابتکارات و برنامه‌ها تشویق و امکان‌پذیر می‌کند. آزمایشگاه هوش مصنوعی از پذیرش ایمن، اخلاقی و موثر هوش مصنوعی در سلامت و مراقبت بهداشتی پشتیبانی می‌کند و بیش از 100میلیون پوند را برای تسریع آزمایش و ارزیابی بیش از 80 فناوری هوش مصنوعی متعهد شده است. این مرکز به تازگی یک بسته مالی مشترک تا سقف 200میلیون پوند بین خدمات ملی بهداشت انگلیس و چند مرکز دیگر برای تقویت زیرساخت داده این مرکز برای حمایت از تحقیقات و نوآوری مبتنی‌بر داده اختصاص داده است.
تقویت مسیرهای آموزشی دیجیتال
بهبود آموزش دیجیتال در دانشگاه‌ها و افزایش تعداد دانشجویان کارشناسی در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (رشته‌های STEM)، سطح پایه مهارت‌های نسل‌های بعدی را برای ورود به نیروی کار افزایش می‌دهد. سالانه 85هزار دانشجو موفق به اخذ مدرک کارشناسی علوم کامپیوتر از دانشگاه‌های انگلیس می‌شوند و یکی از اهداف دولت این کشور، تقویت و رشد این حوزه از فناوری است. با این هدف، قرار است دانشجویان در کنار آموزش و یادگیری مفاهیم آموزشی در حوزه کامپیوتر، تجربه کار در این حوزه را هم پیدا کنند به‌طوری که بتوانند دست‌کم 315ساعت (حدود 45 روز) را در صنعت کارآموزی کنند. وزارت آموزش‌عالی انگلیس قرار است تا سال 2025 بودجه مازاد 750میلیون پوند را صرف حمایت از آموزش‌های باکیفیت بالا و تسهیل آموزش‌عالی در حوزه‌های علوم و مهندسی کند.
سرمایه‌گذاری‌ها کافی نیست
در قلب تحولاتی که در دولت انگلیس در راستای بهبود و رشد فناوری رخ می‌دهد، هوش مصنوعی قرار دارد که بسیاری از حوزه‌های فناوری دنیا روی انگشت این فناوری می‌چرخد. اما شواهد بیانگر آن است که حوزه‌های اتوماسیون در این کشور پاسخگوی نیاز بخش فناوری نیست به‌طوری که با توجه به سرعت رشد فناوری در دنیا، چنانچه این مقدار رشد فناوری تداوم داشته باشد، تا چند سال آینده دانشجویان و کارمندان به این مقدار قانع نخواهند بود. اگر موسسات دانشگاهی مایل به رقابت در سطح بین‌المللی هستند، خواه به‌عنوان دانشجو، محقق یا هر چیز دیگری، اتوماسیون و هوش مصنوعی را نمی‌توان نادیده گرفت. به گزارش تایمز، بخش بانکداری جهانی 12درصد از بودجه خود را صرف فناوری می‌کند. این در حالی است که تنها 5 تا 6درصد از بودجه صرف آموزش و تنها 3درصد صرف آموزش‌عالی می‌شود. اما کمبود سرمایه‌گذاری تنها بخشی از این مشکل است. مشکل اصلی از آنجایی ناشی می‌شود که درست است که سیاست‌های تقویت فناوری در این کشور برخی زیرساخت‌ها را اصلاح کرده اما دانشگاه‌های انگلیس هنوز سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دیجیتال را یک وجه استراتژیک در نظر نمی‌گیرند و درصورت لزوم، از همین بخش کاهش بودجه اعمال می‌کنند. اما وقت آن رسیده که تصویر کامل‌تری از سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری برقرار شود تا دانشجویان و کارمندان دانشگاه‌ها بتوانند از آن بهره‌مند شوند. یکی دیگر از نکاتی که نادیده گرفته می‌شود، این است که بخش اعظمی از خدمات فناوری اطلاعات در انگلیس به‌زودی در قالب فضای ابری ارائه خواهد شد و سرورهای درون دانشگاهی در صورتی که در این زمینه پیشرفت نکرده باشند، با مشکل ارائه داده به دانشجویان مواجه خواهند شد. بنابراین، مدل تامین مالی دانشگاه‌ها باید به جای تامین سرمایه به سمت درآمد تغییر کند که ممکن است برخی سازمان‌ها از عهده آن برنیایند و نتوانند با رقبای بین‌المللی خود همگام شوند. از این‌رو می‌توان به جرأت گفت که تغییر در سطح ناحیه‌ای و دولتی لازم است تا دانشگاه‌ها به واسطه آن بتوانند به بلوغ دیجیتال لازم برای پیشرفت و رقابت در صحنه جهانی دست یابند.