سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه بین‌الملل: ترامپ در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 با ظهور غیرمنتظره‌اش، شکست تلخی به دموکرات‌هایی وارد ساخت که ریاست‌جمهوری را در چنگ خود داشتند و گمان نمی‌کردند آن را به‌راحتی در مقابل رقیبی بدون سابقه سیاسی از دست بدهند. کابوس ترامپ اما با پیروزی‌اش در انتخابات برای دموکرات‌ها، مردم آمریکا و جهان تعبیر شد.
رئیس‌جمهور سابق آمریکا در چهارسال حضورش در قدرت آنچنان بر سر ساختارهای سنتی آمریکا، دموکرات‌ها و حتی بخش‌های سنتی حزب جمهوری‌خواه کوبید که هیچ‌کدام نمی‌توانند او و ضرباتش را از یاد ببرند. هرچه ترامپ در کاخ سفید دست از سر مخالفانش برنمی‌داشت، حالا رقبای او پس از خروجش از این کاخ دست از سرش برنمی‌دارند.
رقابت‌جویی سیاسی دموکرات‌ها علیه ترامپ هرچه به انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در نوامبر سال‌جاری نزدیک می‌شود شدت بیشتری می‌یابد. این انتخابات اگر به پیروزی جمهوری‌خواهان منجر شود، صرفا کنگره را در اختیار آنان قرار نمی‌دهد، بلکه سایه تهدید ترامپ را نیز بر سر آمریکا باز می‌گرداند. گفته می‌شود تعدادی از جمهوری‌خواهان به ترامپ توصیه کرده بودند نامزدی‌اش برای شرکت در انتخابات 2024 را پس از پیروزی این حزب در انتخابات میان‌دوره‌ای اعلام کند.
دموکرات‌ها جدای از اهداف مدنظرشان، تمام توان‌شان را روی ترامپ متمرکز کرده و آبروی سیاسی و همچنین اعتبار نهادهای قدرت را برای زدودن وی از صحنه سیاسی آمریکا به‌کار گرفته‌اند. در یک جنگ بی‌ملاحظه، نتایج جنگ نیز بدون ملاحظه و با شدت تخریب بالا خواهند بود. کوچک‌ترین قربانیان این درگیری ترامپ، حزب جمهوری‌خواه و همچنین رقبای دموکراتش هستند. قربانی بزرگ‌تر بی‌شک آمریکاست.
چرا بازرسی از عمارت ترامپ شائبه‌برانگیز شده است؟
دستگاه سیاسی دستوردهنده به پلیس فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) پیش از صدور دستور بازرسی از خانه رئیس‌جمهور سابق این کشور، قطعا دست به پیامدسنجی‌های لازم زده است تا بتواند تبعات ناشی از این اقدام را مدیریت کند.
اما آنچه از بررسی‌ها به دست می‌آید، نشان می‌‌دهد این پیامدها حتی اگر ارزیابی شده باشند تا حصول نتایج مدنظر برای طراحان این سناریو بسیار مخاطره‌آمیز خواهد بود.
امروزه بیش از آنکه دلایل موجود در ارتباط با کشف اسناد محرمانه از خانه ترامپ محکم به نظر برسد، دلایلی که این اقدام را شائبه‌برانگیز و مشکوک معرفی می‌کنند از استحکام برخوردارند.
1. زمان وقوع
ترامپ 20 ژانویه 2021 (بیستمین روز سال) از قدرت خارج شده و حالا در میانه سال 2022 یا به‌عبارتی دیگر تقریبا یک سال و نیم پس از تحویل قدرت، به دزدیدن اسناد فوق‌محرمانه متهم شده است.
آن‌گونه که دستگاه‌های امنیتی آمریکا ادعا کرده‌اند، این اسناد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و افشای آنها می‌تواند آسیب‌های جدی به این کشور وارد سازد. از سوی دیگر تعداد این اسناد نیز زیاد بوده است.
قطعا خارج کردن و نگهداری این میزان از اسناد با سطح طبقه‌بندی بالا، نمی‌تواند دور از چشم نهادهای قانونی و امنیتی رخ داده باشد. تردید ناظران سیاسی آنجاست که این شرایط که نهادهای امنیتی آمریکا آن را ویژه می‌دانند، یک سال و نیم ادامه داشته است.
2. تفکیک قوای ناقص
براساس نظریه تفکیک قوا یا استقلال قوا سه قوه مقننه (قانونگذاری)، مجریه (حکومت) و قضائیه باید دارای دایره وظایف مشخص و مستقلی از یکدیگر باشند.
با وجود این در برخی سیستم‌های حکومتی، انطباق یا برتری یک شاخه بر شاخه دیگر مناقشه‌برانگیز است. در نظام سیاسی آمریکا نیز وزیر دادگستری، دادستان‌کل شناخته می‌شود. ادعا می‌شود وزیر یا وزارتخانه تحت مدیریتش بدون جهت‌گیری‌های سیاسی دارای رویکرد سیاسی هستند، اما در عمل چنین موضوعی را به‌سختی می‌توان اثبات کرد.
بر همین مبنا علی‌رغم آنکه پلیس فدرال آمریکا اقدام به بازرسی از عمارت ترامپ در فلوریدا کرده، اما این اتفاق با دستور دادستان‌کل آمریکا صورت گرفته که منصوب و عضوی از کابینه جو بایدن است.
به همین دلیل، ترامپ و دیگر جمهوری‌خواهان، دموکرات‌ها را به سوءاستفاده از نهاد قدرت برای گرفتار ساختن رقبایشان متهم کرده‌اند.
3. بعید بودن گاف ترامپ با وجود شناخت از رقبا
ترامپ نخستین رئیس‌جمهور در تاریخ آمریکاست که دوبار توسط کنگره استیضاح شده است. در نخستین استیضاح او به سوءاستفاده از قدرت و همچنین کارشکنی در کار کنگره متهم شد. ترامپ متهم بود کمک‌های مالی به اوکراین را به تعویق انداخته تا با فشار به دولت این کشور به شواهدی علیه هانتر بایدن، پسر جو بایدن دست یابد تا بتواند این رقیب سیاسی خود را از میدان خارح سازد. دومین و آخرین استیضاح او نیز مربوط به روزهای پایانی حضورش در کاخ‌سفید بود که به‌دلیل حمله هوادارانش به کنگره حین تایید آرای انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 صورت گرفت.
ترامپ پیش از این استیضاح‌ها نیز با پرونده دخالت خارجی در جریان انتخابات 2016 مواجه بود. او همچنین حین ریاست‌جمهوری‌اش با پرونده‌های متعدد شخصی ازجمله اتهامات اخلاقی و مالی روبه‌رو شد.
ازهمین‌رو بسیار بعید است که رئیس‌جمهور سابق آمریکا، برای دوران پس از خروجش از قدرت دست به ریسکی بزرگ زده و اسناد محرمانه را در خانه‌اش نگهداری کند؛ اسنادی که بدون آنکه واقعا به کار وی آیند، صرفا می‌توانند او را به دردسر بیندازند. از طرف دیگر ترامپ در زمان حضورش در کاخ‌سفید مجازات نگهداری از اسناد دولتی را افزایش داده بود و به نظر نمی‌رسد با وجود اطلاعش از وجود چنین قوانینی، آنها را به این آسانی نقض کرده باشد.
این مسائل اما تمامی موضوعاتی را که نشان می‌دهند گاف برای ترامپ و تیمش در این قضیه بسیار بعید بوده است، آشکار نمی‌سازند. یکی از عجیب‌ترین مسائل در این حوزه خبر روزنامه «نیویورک‌تایمز» است که می‌گوید جِی بِرات، یک مقام ارشد امنیت ملی در وزارت دادگستری آمریکا در تاریخ سوم ژوئن به عمارت ترامپ رفته و با دو وکیل وی گفت‌وگو کرده است. براساس ادعای این روزنامه در جریان این دیدار یکی از وکلای ترامپ اظهارنامه‌ای را امضا کرد که در آن ذکر شده بود تمام اسناد محرمانه که در جعبه‌هایی در ویلای «مار-ئه-لاگو» نگهداری می‌شد به دولت آمریکا بازگردانده شده است. این خبر پذیرش واقعیت ریسک ترامپ و تیمش را دشوارتر می‌سازد. به چه علت آنها وقتی خطر را بیش از اندازه جدی ارزیابی می‌کنند باید همچنان به این کار ادامه دهند؟ چرا هنگامی که قصد نگهداری غیرقانونی اسناد را داشته و تلاش کرده‌اند بر سر ماموران فدرال کلاه بگذارند، این اسناد را همچنان در عمارت «مار-ئه-لاگو» نگه داشته‌اند؟
4. اسناد مرتبط با سلاح‌های اتمی
گفته می‌شود ماموران فدرال در حمله به عمارت رئیس‌جمهور سابق این کشور به‌دنبال اسناد مرتبط با تسلیحات هستهای بوده‌اند. در دست‌داشتن این اسناد حساس که افشایشان می‌تواند برای قوای بازدارنده آمریکا زیان‌بار باشد، جرمی بخشودنی نیست اما در سوی دیگر به چه دلیل یک رئیس‌جمهور سابق باید چنین اسنادی را که به کارش نمی‌آیند با خود از کاخ‌سفید خارج کرده و از آنها نگهداری کند؟
نقطه تردید ماجرا اینجاست که نگهداری از اسناد مرتبط با تسلیحات هستهای به کار هیچ رئیس‌جمهور سابقی نمی‌آید اما اگر در خانه او پیدا شود، می‌تواند برای وی بسیار گران تمام شود.
5. احتمال بالای جاسازی‌کردن اسناد
ترامپ مدعی است هنگامی که ماموران پلیس فدرال به عمارت وی هجوم برده‌اند، از حضور وکلای او در ساختمان‌ها جلوگیری کرده‌اند. او ادعا کرده ماموران فدرال برای آنکه بتوانند اسنادی را در ساختمان او جاسازی کرده و سپس آن را بیابند، دست به این کار زده‌اند.
فارغ از درستی یا نادرستی ادعای ترامپ، چنین اتهامی به پلیس فدرال به‌دلیل زمینه‌های پذیرشش در میان افکار عمومی در سایه کاسته شدن از اعتماد به نهادهای دولتی، می‌تواند علیه آنها موثر واقع شود.
6. تبعات اتهام
اثبات جرم نگهداری از اسناد محرمانه، برخلاف جرم‌های دیگر با پیچیدگی زیادی در اثبات مواجه نیست، زیرا برخلاف جرم‌های شخصی که دادگاه‌‌های محلی در آن صلاحیت دارند یا جرم‌های سیاسی که به کنگره ارتباط دارد، جرم اخیر با نهادهای امنیتی مرتبط است.
در این پرونده یک بازرسی دوساعته و یافتن چند صندوق برای اثبات جرم کافی هستند، بدون آنکه از لحاظ قانونی کار بیشتری لازم باشد.
اگر زمانی پرونده مرتبط با ارتباط ستاد انتخاباتی ترامپ در انتخابات 2016 با کشورهای خارجی با گزارش تفسیرپذیر بازرس مولر به اتمام رسید، این اتفاق به علت در قدرت قرار داشتن ترامپ بود، اما درحال‌حاضر که وی از قدرت خارج شده، می‌توان وی را نه با یک جرم خارجی که تضعیف‌کننده وجهه آمریکاست، بلکه با یک اتهام امنیتی داخلی دستگیر کرد.
7. همزمانی با موج اتهامات در دیگر حوزه‌ها
درحالی پرونده پیدا شدن اسناد محرمانه در خانه ترامپ به مساله‌ای جنجالی تبدیل شده که همزمان با این پرونده، پای وی در پرونده‌های دیگر نیز گیر است. او در شرایط کنونی با پرونده دخالت در نتایج انتخابات 2020 در ایالت جورجیا روبه‌رو است. نقطه تمرکز و آغاز این اتهام رودی جولیانی، وکیل ترامپ است، اما شخص رئیس‌جمهور سابق نیز نقشی اصلی در این پرونده دارد، زیرا این رسوایی زمانی آغاز شد که تماس تلفنی او با یکی از مقامات جمهوری‌خواه ایالت جورجیا منتشر شد. ترامپ در این مکالمه از وی خواسته بود آرایی برای پیروزی وی در انتخابات بیابد.
ترامپ و اطرافیانش با چه اتهاماتی درگیر و به چه زمینه‌های اتهامی دچارند؟
با برطرف‌شدن پرونده دخالت خارجی در انتخابات2016، حداقل این موضوع از زمینه‌های اتهامی ترامپ خارج شد، زیرا پیگیری این موضوع می‌توانست زیان‌های گسترده‌ای برای مقامات آمریکایی نیز داشته باشد.
برطرف‌شدن سایه اتهام جاسوسی از سر رئیس‌جمهور سابق در این میان برای آمریکا و نظام سیاسی‌اش سودمند است، نه برای ترامپ. او هم‌اکنون نیز با پرونده‌هایی روبه‌رو است که به‌اندازه کافی برای مهار شخصیت او و درهم‌کوبیدن زندگی شخصی و سیاسی‌اش گسترده و عمیق هستند.
1. پرونده‌های شخصی (غیرسیاسی)
پرونده‌های مرتبط با زندگی شخصی ترامپ و اطرافیانش که حوزه‌های غیرسیاسی را در بر می‌گیرند، خود از شاخه‌های متعددی برخوردارند.
در شاخه نخست ترامپ با پرونده‌های مالی در عرصه فریب ماموران مالیاتی روبه‌رو است. ترامپ متهم است ماموران مالیاتی دفتر دادستان منطقه وستچستر نیویورک را که درحال بررسی زمین گلف ترامپ در این شهرستان بوده‌اند فریب داده و برای کاهش مالیاتش ارزش اموالش را کمتر از مقدار واقعی اعلام کرده است. دومین تخلف او در زمینه پرداخت حقوق قانونی کارمندانش است. در سومین حوزه برخی از سرمایه‌گذاران همکار ترامپ، وی را متهم کرده‌اند در جریان مشورت‌های اخذشده از او، سرشان کلاه رفته است.
چهارمین موضوع به یک دعوای قدیمی خانوادگی بازمی‌گردد. فرد شاخص در این پرونده «مری ترامپ» برادرزاده رئیس‌جمهور سابق آمریکاست که در دوران ریاست‌جمهوری عموی خود کتابی را نیز علیه وی منتشر کرده بود. مری به‌همراه برادرش درگیر یک دعوای حقوقی با خاندان پدری‌شان برای گرفتن سهم‌الارث خود هستند. به این دلیل که پدر مری و برادر ترامپ پیش از فوت پدربزرگ‌شان فوت کرده بود، براساس وصیت پدربزرگ‌شان سهمی از املاک و کسب‌وکار او نبرده‌اند. به همین خاطر آنها از تمام خاندان پدری خود برای گرفتن سهم‌الارث‌شان شکایت کرده‌اند.
در پنجمین عرصه ترامپ درگیر پرونده‌های اخلاقی است، همان‌گونه که پیش‌تر نیز با چنین اتهاماتی روبه‌رو بوده است. در جدیدترین پرونده، دیجی کارول ترامپ را به تجاوز به او در یک فروشگاه بزرگ در نیویورک طی دهه90 متهم کرده است. ترامپ در پاسخ به این اتهام کارول را دروغگو خوانده و به همین دلیل کارول نیز از وی به‌دلیل افترا شکایت کرده است.
2. دخالت در انتخابات 2020
ترامپ و اعضای تیمش به‌ویژه رودی جولیانی وکیل او متهم هستند تلاش کرده‌اند از طریق ارتباط با افراد هم‌حزبی خود در برخی ایالت‌ها، اقداماتی برای پیروزی در انتخابات2020 انجام دهند.
3. حمله به کنگره
در ششم ژانویه2021، هنگامی که نمایندگان کنگره در ساختمان این نهاد درحال بررسی تایید نتایج انتخابات2020 بودند، طرفداران ترامپ با حمله به کنگره این ساختمان را اشغال کردند.
اشغال کنگره که به خانه ملت مشهور است، آن‌هم در زمانی که درحال تایید پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری بود، یک حمله دوسویه علیه قوه‌مقننه و مجریه آمریکا به حساب می‌آید.
چنین اقدامی، موضوعی نیست که بتوان به‌راحتی از آن گذشت، به همین دلیل نظام سیاسی آمریکا با وجود مخاطرات پیگیری این حمله با تشکیل یک کمیته بررسی وقایع 6ژانویه، همچنان بر پیگیری این جرم اصرار دارد.
4. سوءاستفاده از کمک‌های مالی انتخاباتی
دموکرات‌ها جلسات کمیته 6ژانویه ترامپ و حزب جمهوری‌خواه را به سوءاستفاده از کمک‌های انتخاباتی متهم کرده‌اند. دموکرات‌ها می‌گویند ترامپ حدود 250میلیون‌دلاری را که از طرفدارانش به بهانه اثبات قضایی ادعاهای خود در ارتباط با تقلب در انتخابات جمع‌آوری کرده را به‌جای دیگری هدایت کرده است.
5. اسناد دولتی
ترامپ به نگهداری چندین صندوق اطلاعات طبقه‌بندی‌شده ازجمله اسناد هستهای و همچنین اسنادی مرتبط با فرانسه، پس از دوران ریاست‌جمهوری متهم است. اثبات این جرم می‌تواند ترامپ را پنج‌سال به زندان بفرستد و مانع از حضور او در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری شود.
سنت‌شکنی انتخاباتی ترامپ
دونالد ترامپ با شکست در انتخابات2020 شکست خورد و نتوانست دور دوم خود را آغاز و تکمیل کند. با وجود این، تلاش او در انتخابات ریاست‌جمهوری2024 آمریکا درحالی که عنوان رئیس‌جمهور سابق را یدک می‌کشد، یک سنت‌شکنی به‌شمار می‌رود. حداقل در 8دهه پس از جنگ‌جهانی دوم هیچ‌گاه چنین فردی به‌صورت مجدد در انتخابات شرکت نکرده است. پس از جنگ‌جهانی دوم دست‌کم سه‌نفر همانند ترامپ به روسای‌جمهور تک‌دوره‌ای تبدیل شدند اما پس از پایان دوره‌شان، به‌طور کامل خود را از فعالیت‌های رسمی بازنشسته کردند. نخستین فرد جرالد فورد، معاون ریچارد نیکسون سی‌وهفتمین رئیس‌جمهور آمریکا بود. با رسوایی نیکسون در قضیه واترگیت و استعفای او در سال دوم دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش، جرالد فورد به ریاست‌جمهوری رسید. با این حال جرالد فورد در انتخابات ریاست‌جمهوری1976 آمریکا از جیمی کارتر شکست خورد. جیمی کارتر خود نیز با شکست در انتخابات1980 آمریکا به رئیس‌جمهوری تک‌دوره‌ای تبدیل شد. سومین فرد در این میان نیز جرج هربرت واکر بوش (بوش پدر) بود که با وجود گذشت کمتر از دوسال از پیروزی آمریکا در جنگ سرد، در انتخابات سال1992 نتیجه را واگذار کرد. علی‌رغم این شکست‌ها، اما هیچ‌کدام از سه فرد مزبور، بعدها مجددا شانس خود را برای راهیابی مجدد به کاخ‌سفید نیازمودند. ترامپ با حضور مجددش می‌تواند یک سنت‌شکن باشد. او حتی می‌تواند درصورت شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری2024 برای دور بعد از آن نیز در انتخابات شرکت کرده و در کاخ‌سفید بماند، موضوعی که باعث می‌شود او سه دوره متناوب و به مدت 12سال سابقه حضور در قدرت را داشته باشد. چنین موضوعی عملا سنت احتراز از حضور مجدد در راس قدرت در آمریکا را نیز پایمال خواهد کرد.