ابوالفضل روغنی‌گلپایگانی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقواست. او سال‌ها رئیس کارخانه کاغذ مازندران هم بوده است و برای اینکه از وضعیت فعلی تولید کاغذ بدانیم، سراغش رفتیم. وقتی از او درمورد فعالیت کارخانه‌های کاغذ فعلی و صحبت وزیر ارشاد پرسیدم و او میگوید: «بارها خدمت دوستان و عزیزان دولت و جناب وزیر عرض کردیم. ما اختلاف‌نظر درمورد بحث کاغذ داریم. دوستان دولتی می‌گویند حدود 200-180 هزار تن میزان نیاز کشور است. آمارها چیز دیگری نشان می‌دهد و نقل دولت 200-180 هزار تن است. اگر چنین آماری را مبنا قرار دهیم تمام کارخانه‌ها با تمام ظرفیت وارد میدان شوند و مانعی هم وجود نداشته باشد، حدود 80درصد نیاز کشور را برطرف می‌کنند. یکی از موضوعاتی که باید اصلاح شود، بحث قوانین جاری کشور است، مثلا ارزش‌افزوده برای تولید داخل و مواد اولیه حل شود. منابع ارزان‌قیمت در اختیار کارخانه‌ها قرار بدهند.»
او به صحبت‌های وزیر ارشاد اشاره می‌کند و میگوید: «از این 4 کارخانه‌ای که ایشان درموردش صحبت کردند، فقط یک کارخانه آماده تولید است و آن هم کارخانه چوب و کاغذ مازندران است. 3 کارخانه دیگر فعلا راه ندارند تا سمت این کار بروند. مشکل دارند و مشکلات آنها باید 100درصد برطرف شود و طبیعتا پول‌های بزرگی برای احیا، بازسازی، نوسازی و راه‌اندازی می‌خواهند.
مطمئن هستم در سال 1402 این موضوعی که وزیر ارشاد گفته‌اند، شدنی نیست. نباید خود را نسبت به این مساله بی‌توجه نشان دهیم. حتما به کاغذ وارداتی نیاز داریم و باید برای رفع نیاز داخل واردات انجام شود، چون این 4 کارخانه آماده نیستند. کارخانه کاغذ مازندران هم اگر نمی‌تواند با همه ظرفیتش کاغذ تولید کند، چون احتیاج به مواد اولیه و تجهیز و خیلی از مسائل دیگر دارد. الان 3 کارخانه دیگر به هیچ‌وجه آمادگی ندارند و باید برایشان پول خرج کرد، مواد اولیه باید بدهند، مواد ارزان‌قیمت در اختیار آنها قرار دهند، اصلاح قوانین کنند، کمک کنند تا آنها راه‌اندازی شوند. یکی از این کارخانه‌ها را تا 3-2 سال آینده هم فکر نمی‌کنم که بتواند کاری انجام بدهد و تولیدی داشته باشد.»
از روغنی نام این کارخانه را می‌پرسم و میگوید: «کارخانه کاغذ سبز خوزستان است که پیش‌بینی 240 هزار تن تولید برای آن داشته‌اند. اما فکر نمی‌کنم تا چند سال آینده هم بتواند این کار را انجام بدهد. البته باید بگویم مدیرانی که جدیدا به این کارخانه آمده‌اند، جدی‌تر هستند. اما اگر بنا باشد پول درشتی داشته باشند که دارند، بخرند و نقد کنند باز هم زودتر از 3 سال نمی‌توان منتظر راه‌اندازی کاغذ سبز خوزستان بود.»
روغنی به مشکلات و موانع بر سر راه کارخانه‌های داخلی برای تولید کاغذ اشاره می‌کند و میگوید: «اصلاح قوانین بالادستی مثل ارزش افزوده، قانون رفع موانع تولید، قوانین بالادستی است که رهبری بدان اشاره کرده‌اند، منتها تا الان موردتوجه قرار نگرفته است، باید وام با بهره کمتر در اختیار صنعت قرار دهند تا احیا و بازسازی و نوسازی شود.
یکی از چالش‌های جدی در تولید کاغذ و مقوا، قدیمی‌بودن تکنولوژی و ماشین‌آلات تولیدی در این حوزه است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موانع در توسعه و سودآوری این صنعت به شمار می‌آید و موجب پایین‌آمدن کیفیت محصولات تولیدی می‌شود و از سوی دیگر قیمت تمام‌شده هم بالاتر می‌رود. این را هم باید بگویم که خرید کاغذ با قیمت ارزان و هزینه بالای تولید، مجموعه‌ها را از تولید کاغذ تحریر منصرف کرده است. مالیات بر ارزش‌افزوده 9درصدی برای واردات کاغذ گرفته نمی‌شود، اما به واردات مواد اولیه تولید کاغذ شامل این 9درصد مالیات تعلق می‌گیرد! اگر دولت قصد دارد از ظرفیت‌های داخلی استفاده کند، باید از شرکت‌های داخلی حمایت‌های لازم قانونی و مادی و معنوی داشته باشد تا آنها بتوانند تولید کنند. اصلا چرا در دوران تحریم فقط باید از صنایع داخلی صحبت و حمایت کرد، به نظرم از تولید داخلی باید در همه شرایط حمایت کرد و در همه کشورها هم این‌گونه است؛ اما ما فقط زمانی که به مشکل تحریم می‌رسیم، سراغ صنایع داخلی می‌رویم. باید از صنایع داخلی در همه شرایط حمایت کرد تا در مواقع مختلف نیاز داخل را برطرف کنیم، اینکه ارز ارزان‌قیمت برای واردات اختصاص می‌یابد، کار خوبی نیست. معتقدم باید از صنایع داخلی حمایت کنیم تا با قیمت تمام‌شده مناسب، تولید داشته باشند و محصولات‌شان را در اختیار بازار هدف قرار دهند.
شرکت‌های قدیمی ایران باید حتما بازسازی و نوسازی شوند، آن هم با وام‌های ارزان‌قیمت و همچنین تسهیلگری در امر تامین مواد اولیه همچون چوب و خمیر انجام شود. واردات چوب به‌شدت در کشور شرایط سختگیرانه دارد، شرایط تخصیص ارز به‌شدت مشکل دارد، برای خرید مواد اولیه و قطعات یدکی، آوردن تکنولوژی با توجه به شرایط تحریم برخی تکنولوژی‌ها را نمی‌توان وارد کشور کرد که برای کاغذ خیلی موردنیاز است. دستگاه‌های اندازه‌گیر هستند که موردنیاز در داخل کشور است و باید موردتوجه باشند.»
روغنی درمورد ظرفیت کاغذ موردنیاز کشور و همچنین ظرفیت تولید داخلی میگوید: «ظرفیت‌سازی که امروز در داخل کشور شده در بهترین شرایط اگر همه امکانات برای آن فراهم شود، می‌تواند تا 150-140 هزار تن در داخل کشور تولید کند. البته نیاز به بازسازی، نوسازی، احیا و راه‌اندازی دارد. تنها کارخانه‌ای که امروز می‌تواند کاغذ تحریر بدهد تا سقف محدود، فقط مازندران است. کارخانه دیگری در ایران نیست و آماده نیستند. کارخانه‌های دیگر به‌دلیل مشکلاتی که داشتند و درواقع نیاز به منابع مالی سنگینی داشتند، کاغذ تحریر تولید نمی‌کنند. اگر همه اینها وارد میدان شوند
150-140 هزار تن می‌توانند کاغذ تحریر تولید کنند. نیاز کشور در گذشته برابر آمار موجود و رسمی کشور 380 هزار تن بود. دولت امروز معتقد است این میزان نیست و حدود 200 هزار تن است. با چه مبنایی این حرف را می‌زنند، من نمی‌دانم. ولی ناچار هستیم به آمارهای دولت توجه کنیم. کرونا باعث شده در دنیا 50 میلیون تن مصرف کاغذ تحریر کاهش پیدا کند. ایران هم مثل همه دنیا این مساله را دارد اما دولت میگوید بین 180 تا 200 هزار تن کاغذ سفید احتیاج داریم.»
او درمورد 4 کارخانه کاغذی که می‌توانند کاغذ تولید کنند، میگوید: «کارخانه کاغذ مازندران، کارخانه کاغذ پارس و کاغذ سبز خوزستان است که یک پروژه است و ظرفیت 220 هزار تنی دارد. کارخانه کاغذ زاگرس در شیراز که پروژه نیمه‌تمام است.» از امید به کارخانه کاغذ شیراز می‌گویم و اینکه خیلی در مجموعه دولت به این کارخانه امید دارند و میگوید: «به نظرم با مالک کارخانه حتما صحبت کنید. آنجا نیاز به وام کلان دارند و یک سال بحث است که وام بگیرند و به آنها داده نشده است، چطور می‌خواهند راه‌اندازی کنند؟ داستان طولانی است و مالک می‌تواند بیان کند. میلیاردها وام برای راه‌اندازی احتیاج است.»
روغنی در انتها میگوید: «به نظرم با توجه به شرایطی که داریم موضوعی که بد نیست به آن بپردازیم این است که دولت تصمیم گرفته تا کاغذ را در بورس ببرد. ما سندیکا و شرکت‌ها مخالف این مساله هستیم. با توجه به اینکه عرضه و تقاضا خیلی متناسب نیست، حتی واردات تابع نرخ دلار است. این کار درست نیست. بنابراین این را باید به دولت تذکر داد که توجه کند. نکته دیگر اینکه کارگروهی که در دولت برای کاغذ تشکیل شده، از مشورت بخش خصوصی و سندیکا استفاده نمی‌کند. بهتر است این استفاده را داشته باشد.
در این رابطه بیشتر بخوانید:
به‌دنبال وعده کاغذ آقای وزیر(لینک)
کاغذرسان‌های ایرانی را بشناسید(لینک)