فاطمه طاری بخش، خبرنگار:اربعین حسینی چندسالی است به یکی از نمادهای شیعه تبدیل شده است. ایامی که جمعیت چند میلیون نفری عزاداران از جای‌جای دنیا خودشان را به شهر نجف می‌رسانند تا از آنجا با پای پیاده به‌سمت کربلا بروند. پیاده‌روی اربعین سال‌هاست دیگر مختص شیعیان نیست و در آن حتی پیروان ادیان دیگر هم حاضر می‌شوند تا مسافت 80 کیلومتری بین دو شهر را طی کنند. از خیل عظیم زائران حسینی در اربعین که بگذریم، برپایی موکب‌هایی برای پذیرایی از آنها هم رویدادی است که نمونه دیگری نمی‌توان برای آن پیدا کرد. موکب‌هایی که بخش اعظمی از آنها توسط خود عراقی‌ها برپا می‌شود؛ اما طی سال‌های گذشته، ایرانی‌هایی که در نقاط مرزی با عراق هستند هم دست به‌کار شده‌اند تا سهمی در این کار بزرگ داشته باشند. دانشجویان هم که همیشه دستی بر آتش کارهای عام‌المنفعه داشته‌اند، از این قافله عقب نمی‌مانند و هر سال به‌صورت خودجوش چند روزی قبل از حرکت زائران به‌سمت مرزها، اقدام به برپایی موکب‌ها می‌کنند. امسال اما قرار است سازمان بسیج دانشجویی نظمی به این حوزه بدهد تا بعد از این دانشجویان در قالبی مشخص، اقدام به خدمت‌رسانی به زائران حسینی کنند. قالبی که از آن تحت‌عنوان «در مدار حبیب» نام برده می‌شود و بنا دارد جمعیت جالب‌توجهی از دانشجویان را با خود همراه کند. رضا غلام‌زاده، معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی کشور در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از کم‌وکیف این طرح گفته که در ادامه می‌خوانید.
تیم‌های کوچک دانشجو به موکب سیار تبدیل می‌شوند
او با تاکید بر اینکه طرح «در مدار حبیب» در بازه اربعین اجرایی می‌شود و از امروز برنامه‌ریزی‌های آن صورت گرفته است، گفت: «این طرح درست در برهه‌ای که پیاده‌روی اربعین رونق می‌گیرد، آغاز خواهد شد. یکی از موضوعات مهمی که باید مدنظر قرار بگیرد، این است که بسیاری از شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی اربعین، به‌عنوان زائر شناخته شده و طبیعی است که امکان ارائه خدمت به دیگران را ندارند، اما در این طرح هدف آن است که بتوانیم از ظرفیت همین زائران بهره ببریم.» غلام‌زاده افزود: «در این طرح افرادی که از نجف به کربلا می‌روند، در تیم‌های دو تا چهار نفره ساماندهی می‌شوند و از این طریق به یک موکب سیار تبدیل خواهند شد. درحقیقت آنها هم می‌توانند به پیاده‌روی خود رسیده و درنهایت به کربلا بروند و در مواقع خاص به زائران دیگر نیز کمک‌رسانی می‌کنند. این کاری است که امسال برای اولین‌بار انجام شده و قطعا اثرات خوبی برای ارائه خدمات مختلف به زائران خواهد داشت.»
موکب‌های سیار در 4 حوزه فعالیت می‌کنند
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی کشور اظهار داشت: «در این طرح، عده‌ای کودکان را اولویت خود قرار خواهند داد و در همین راستا با هدف ساختن خاطره‌ای خوش برای این کودکان به فعالیت فرهنگی می‌پردازند. عده دیگری هم سلامت زائران را ارجح دانستند و در این راه به ارائه خدمت می‌پردازند. البته در کنار آنها هم افرادی را خواهیم داشت که هدف‌شان آسان کردن مسیر سفر برای دیگر زائران است و طبیعتا به ارائه خدمات مربوط به این حوزه می‌پردازند. این‌طور نیست که بگوییم قصدمان برپایی موکب‌های سیار در یک حوزه خاص است.»
او درباره زمینه‌هایی که گروه‌ها در آن به فعالیت می‌پردازند، گفت: «دانشجویانی که در این کار مشارکت می‌کنند، با توجه به علاقه و رشته‌ای که دارند، می‌توانند یکی از 4 حوزه فعالیتی تعیین‌شده را برای خود انتخاب کنند. این مساله‌ای است که در اختیار خود دانشجو است و بعد از تعیین حوزه فعالیت، آموزش و توزیع اقلام میان تیم‌ها صورت می‌گیرد. قطعا اقلامی که به آنها تحویل داده می‌شود و آموزش‌هایی که دیده‌اند همگی تنها برای رفع مشکلات مختلف زائران است. البته برای این کار تقسیم‌بندی نیروها باعث آسان‌تر شدن ارائه خدمات می‌شود؛ ازاین‌رو حوزه پزشکی، فرهنگی (کار با کودک و نوجوان)، فنی (تعمیر ویلچر، دوخت‌ودوز، تعمیر کیف و کفش) و طب سنتی– اسلامی (کمک اولیه برای درمان بیماری‌های شایع مانند گرمازدگی و...) را به‌عنوان حوزه‌های فعالیت تعیین کرده‌ایم.» غلام‌زاده افزود: «با توجه به اینکه مراسم پیاده‌روی اربعین سال‌هاست برگزار می‌شود، عمده نیازهای زائران در 4 حوزه تعریف‌شده خلاصه می‌شود و به همین دلیل این موکب‌ها تمام نیازها را دربرمی‌گیرد. البته نباید این را هم فراموش کرد موکب‌هایی که به‌صورت دائمی در ایام پیاده‌روی برپا می‌شوند، خدماتی مانند پذیرایی و اسکان را شامل می‌شوند اما این امکان برای موکب‌های سیار وجود ندارد.» او به نحوه فعالیت هرکدام از این گروه‌ها اشاره و تصریح کرد: «هر تیم با توجه به عرصه‌ای که انتخاب می‌کند و لیست لوازمی که همراه دارد، می‌تواند به تعداد مشخصی از مخاطبان خدمات ارائه دهد. به‌عنوان مثال تیم‌های فرهنگی مخاطب هدف کودکان و نوجوانانی که در مسیر هستند را دارند. این تیم‌ها هر جایی که تجمعی از بچه‌ها وجود داشته باشد موکب سیار خود را برپا می‌کنند و طبق مواردی که در طرح اقدام آمده، شروع به ایجاد فضایی بانشاط برای مخاطبان خود می‌کنند.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی کشور در همین زمینه افزود: «تیم‌های فنی و پزشکی ما نیز با توجه به امکاناتی که در اختیار دارند، می‌توانند تنها به تعداد مشخصی از افراد کمک کنند و این‌طور نیست که بگوییم هرکدام از آنها می‌توانند در تمام مدت پیاده‌روی اقدام به ارائه خدمات کنند. اما این بدان معنی نیست که هیچ پشتیبانی‌ای از آنها صورت نخواهد گرفت.»
حمایت از تیم‌های دانشجویی با استقرار موکب‌های پشتیبانی
او گفت: «در طول مسیر پیاده‌روی و شهرهای زیارتی عراق، موکب‌های مستقری را خواهیم داشت که نوعی نقش پشتیبان برای موکب‌های سیار بازی می‌کنند. یعنی اگر تیمی نیاز به تامین اقلام مصرفی خود داشت این کار از طریق موکب‌های پشتیبانی صورت می‌گیرد. به نوعی آنها رابطان در مدار حبیب تلقی می‌شوند و این‌طور نیست که بگوییم اگر یکی از موکب‌های سیار با کمبود اقلام موردنیاز روبه‌رو شد، از ادامه کار بازخواهد ماند.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی درباره نحوه کار موکب‌های سیار بیان داشت: «این موکب‌ها از 10 شهریور تا اربعین در مسیرهای پیاده‌روی بنا به نیاز برپا می‌شوند. نکته مهم درباره این موکب‌ها آن است که هیچ‌کدام حالت استقرار ندارند و با توجه به سیار بودن آنها، موقعیت جغرافیایی آنها تغییر خواهد کرد. برای مثال گروهی سه‌نفره از دانشجویان پزشکی یا فنی داریم که در کوله‌های خود لوازم موردنیاز را حمل می‌کنند و هرگاه احساس کردند زائر یا زائرانی نیاز به کمک دارند، اقدام به ارائه خدمت می‌کنند.» غلام‌زاده ادامه داد: «قطعا هرکدام از تیم‌ها تعیین می‌کنند که در طول مسیر به چه میزان زائر می‌توانند کمک‌رسانی کنند و بنا به همین نیاز هم به آنها امکانات تعلق می‌گیرد. به‌طور مثال تیم پزشکی ما مشخص می‌کند که می‌خواهد به 200 زائر کمک‌رسانی داشته باشد و این کار را در طول مسیر پیاده‌روی دنبال می‌کند. یا تیمی که در حوزه فرهنگی فعال شده، 10 جایگاه را مشخص می‌کند که در آن برنامه‌های مختلفی را برای کودکان داشته باشد.» او با تاکید بر اینکه موکب‌های سیار دانشجویی با موکب‌هایی که در ذهن افراد است، بسیار متفاوت است، تصریح کرد: «در موکبی که در افکار عمومی نهادینه شده، موقعیت موکب در تمام دوران فعالیت ثابت است، اما موکب‌های سیار در طول یک روز هم می‌تواند در نقاط مختلف برپا شود. اگر بخواهیم صریح‌تر درباره موکب سیار حرف بزنیم، باید بگوییم که در عمل تیم چندنفره دانشجویی داریم که تمام امکانات آنها در کوله‌پشتی‌شان است و به آن موکب سیار می‌گوییم. این اتفاق باعث می‌شود هم سرعت ارائه خدمت به زائران بالا برود و هم دیگر نیازی نباشد زائری برای دریافت برخی خدمات، حتما خود را به موکب‌های دائمی برساند.»
او به هزینه موکب‌های سیار اشاره کرد و گفت: «هزینه رفت‌وآمد دانشجویان با خودشان است، البته کمک‌هایی از سوی وزارت علوم انجام می‌گیرد. همچنین قبل از اعزام‌ها برای دانشجویانی که در این طرح شرکت می‌کنند نیز آموزش‌هایی داشتیم و در کنار آن وسایل پشتیبانی آنها را تامین کردیم. یعنی دانشجویان تیم‌های پزشکی و فرهنگی، بسته‌های موردنیاز را تحویل می‌گیرند و بعد عازم می‌شوند. وضعیت برای دانشجویانی که می‌خواهند در حوزه فنی به ارائه خدمت بپردازند هم متفاوت است؛ چراکه بخش اصلی کار آنها تجربه و مهارت‌شان است.»
پیش‌بینی مشارکت 5 هزار دانشجو در قالب هزار و 500 موکب سیار
غلام‌زاده با تاکید بر اینکه هزینه بسته‌ها از طریق کمک‌های مردمی تامین شده است که یک گام اساسی برای ترویج فرهنگ خدمت‌رسانی به شمار می‌رود، اظهار داشت: «پیش‌بینی‌مان این است که 4 تا 5 هزار دانشجو در این طرح شرکت کنند و درنهایت با توجه به تقسیم‌بندی آنها به تیم‌های مختلف، شاهد فعالیت هزار و 500 موکب سیار در طول پیاده‌روی اربعین امسال خواهیم بود. قطعا از میان ثبت‌نام‌شدگان، بخشی از آنها به دلایلی حذف می‌شوند.»
او با بیان اینکه هرکدام از تیم‌ها به‌صورت مستقل از محل زندگی‌شان به این سفر اعزام می‌شوند و این‌طور نیست که بگوییم اعزام دسته‌جمعی موکب‌های سیار را خواهیم داشت، گفت: «تنها شرط حضور در طرح در مدار حبیب، امکان تشکیل تیم و هماهنگی و همکاری گروهی است. درصورتی‌که دانشجویی این امکان را نداشته باشد در لیست ذخیره قرار می‌گیرد و مشخصات او به دیگر تیم‌ها برای عضویت ارائه می‌شود.»
معاون عملیات جهادی سازمان بسیج دانشجویی کشور درباره همراهی مردمی با این طرح تصریح کرد: «درحال‌حاضر نکته‌ای که وجود دارد، این است که به چند طریق می‌توان در این طرح شرکت کرد. اولین مسیر این است که افراد برای این موکب‌ها ثبت‌نام کنند و تبدیل به یک موکب سیار شوند و هم زائر و هم خادم امام حسین و اربعین باشند. پیشنهاد دیگری نیز برای افرادی داریم که به هر دلیل توانایی این کار را ندارند، این افراد می‌توانند در درگاه‌هایی که اعلام می‌شود برای تهیه اقلام و بسته‌ها کمک کنند و در تحویل اقلامی که به افراد داده می‌شود، مشارکت کنند.» غلام‌زاده خاطرنشان کرد: «با توجه به اینکه شاهد اوج‌گیری دوباره بیماری کرونا هستیم، قطعا داوطلبانی که در این طرح شرکت می‌کنند، باید دو دز واکسن خود را تزریق کرده باشند و تنها از این طریق است که می‌توانند از کشور خارج شوند.»