خبر انتشار گزارش تفریغ توسط رئیس دیوان محاسبات با واکنش‌های متفاوتی از سوی نمایندگان مجلس همراه شده است. این گزارش پس از قرائت در صحن علنی مجلس منتشر می‌شود. در گفت‌وگو با احمد نادری، عضو هیات‌رئیسه مجلس به بررسی برخی جزئیات گزارش تفریغ دیوان محاسبات پرداخته‌ایم.
باتوجه به اینکه گزارش تفریغ بودجه 6 ماه زودتر از موعد به مجلس ارسال‌شده و اینکه دیوان محاسبات سرعت عمل بالایی داشته و این جزء نقاط‌قوت محسوب می‌شود، فکر می‌کنید محتوای این گزارش هم درحدی باشد که نقطه‌قوت دیوان محاسبات محسوب شود؟
ضمن تاکید بر ضرورت ارائه بهنگام گزارش تفریغ بودجه قبل از تنظیم لایحه بودجه سال بعد در دولت و آثار و فواید آن در بررسی دقیق‌تر و تصویب لایحه بودجه در مجلس، دیوان محاسبات کشور با برنامه‌ریزی قبلی (بیش از یک‌سال گذشته)، تهیه و ارائه پنج دوره گزارش نظارت مستمر بر اجرای بودجه سال 1400 و بررسی حساب‌های دستگاه‌های اجرایی و خزانه‌داری کل کشور در مقاطع دوماهه و در برش‌های ملی و استانی به مجلس شورای اسلامی و سایر ذی‌نفعان را در دستورکار خود قرار داده بود که این اقدام ارائه گزارش تفریغ بودجه 6 ماه پیش از مهلت مقرر به‌همراه ارتقای کیفی گزارش‌ها را میسر کرد. برای نمونه یکی از آثار اقدامات نظارتی دیوان در سال گذشته کاهش تعداد دستگاه‌های اجرایی حساب‌نداده نسبت به سال‌های قبل است.
این گزارش چه زمانی به‌صورت علنی در صحن مطرح می‌شود؟
دیوان محاسبات کشور به استناد بند 1 ماده 219 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس باید گزارش تفریغ بودجه را تا پایان دی‌ماه سال بعد به مجلس ارائه دهد. دیوان مذکور در نامه ارسالی به ریاست محترم مجلس شورای اسلامی درخصوص ارائه گزارش تفریغ بودجه مستند به تبصره 1 ماده 219 آیین‌نامه داخلی برای ارائه گزارش درخواست وقت کرده که هیات‌رئیسه محترم درخصوص آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.
تفاوت گزارش تفریغ بودجه امسال با سال‌های گذشته و در دولت‌های سابق چیست؟ اگر خاطرتان باشد در دولت قبل، گزارش تفریغ بودجه زودتر که نمی‌آمد به کنار تازه تخلفات فراوانی هم داخلش دیده می‌شد.
تفاوت‌های تفریغ بودجه سال 1400 با سال‌های گذشته را می‌توان در چند بعد موردبررسی قرار داد:
اولا برای نخستین‌بار دیوان محاسبات 6 ماه زودتر از موعد مقرر گزارش مذکور را تهیه و به مجلس ارسال کرده است که دلیل آن استفاده از نتایج عملکرد احکام و جداول توسط دستگاه‌های اجرایی در فصل تنظیم بودجه توسط ارکان دولت با هدف واقعی‌تر کردن ارقام پیش‌بینی منابع و برآورد مصارف بوده است.
ثانیا تهیه 19 عنوان گزارش تحلیلی- موضوعی در مسائل مهم حکمرانی کشور نظیر «رابطه مالی نفت و دولت»، «مالیات و حقوق گمرکی»، «فروش اوراق مالی اسلامی»، «ارز ترجیحی» و «بودجه‌ریزی مبتنی‌بر عملکرد و قیمت تمام‌شده» و مسائل و مشکلات مهم مردم نظیر «مسکن»، «آب»، «برق» و «تسهیلات بانکی» به‌همراه گزارش «آسیب‌شناسی ساختار بودجه کشور» و ارسال آن بوده که برای نخستین‌بار با چنین سبک و شیوه ارائه نتایج تفریغ بودجه مواجه بوده‌ایم.
ثالثا تغییر رویکرد از مچ‌گیری به پیشگیری و کمک به ارتقای شفافیت، پاسخگویی و کارآمدسازی نظام مالیه عمومی باعث همراهی بسیار خوب دستگاه‌های اجرایی دولتی در این فرآیند با دیوان محاسبات کشور شده که به تحقق هدف مذکور کمک شایانی کرده است.
فکر می‌کنید این گزارش تفریغ بودجه تا چه میزان به اصلاح ریشه‌ای بودجه‌ریزی کمک می‌کند؟
یکی از انتظارات اصلی و جدی مقام‌معظم‌رهبری طی یک‌دهه گذشته به‌ویژه در بیانیه گام دوم انقلاب و همچنین در افتتاحیه سومین اجلاسیه مجلس یازدهم، مطالبه اصلاح ساختار بودجه از دولت با همراهی سایر قوا بوده است. دیوان محاسبات کشور به‌عنوان بازوی نظارتی مجلس شورای اسلامی در لبیک به این مطالبه علاوه‌بر آسیب‌شناسی موضوعی بودجه در محورهای 19 گانه، اقدام به تهیه و ارائه یک عنوان گزارش با عنوان «تحلیل بر آسیب‌های ساختار بودجه کشور» کرده که پیشنهادهای اصلاحی خود را طی آن ارائه داده است.
لازم به ذکر است یکی از آسیب‌های اساسی نظام بودجه‌ریزی کشور عدم ارتباط و پیوستگی برنامه توسعه پنج‌ساله و بودجه سنواتی است. در راستای رفع این نقیصه و با توجه به اینکه در آستانه بررسی و تصویب سیاست‌ها و قانون برنامه هفتم توسعه قرار داریم، دیوان محاسبات در کنار سایر وظایف ذاتی خویش و در راستای نقش‌آفرینی در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور، برای نخستین‌بار گزارش ارزیابی قانون برنامه ششم توسعه را به‌همراه پیشنهادها و راهکارهای خود به مجلس شورای اسلامی و سایر ارکان نظام ازجمله مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌عنوان مرجع تهیه سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه ارائه داده است.