فاطمه طاری‌بخش- مریم طیبی، گروه دانشگاه: امروز شهادت بزرگمرد تاریخ معاصر ایران است. شهید چمران همان شخصیتی است که نه‌تنها در بعد عرصه علمی توانست کارهای بزرگی را انجام دهد، بلکه حضور بی‌آلایشش در کنار چریکی‌ها در دوران دفاع مقدس او را تبدیل به یکی از الگوهای کشور کرد. فردی که زندگی راحت در خارج از مرزهای کشور را رها کرد و مدتی را در لبنان گذراند و در 30 بهمن سال 57 از لبنان به ایران آمد تا نقشش را در تاریخ ایران ایفا کند. شخصیت این شهید دو دهه‌ای می‌شود که در قالب اساتید بسیجی در مراکز آکادمیک تا حدی نمود پیدا کرده است. اساتیدی که سال‌هاست ذیل سازمان بسیج اساتید شناخته می‌شوند. این سازمان در سال 81 با اهدافی چون تلاش برای تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، کمک به شناخت ابعاد تهاجم فرهنگی در دانشگاه‌ها و ارائه راهکارهای مقابله با آن، کمک به دولت و دیگر نهادها در شرایط بحرانی و... شکل گرفته است. در این گزارش به مناسبت شهادت چمران به سراغ 4 تن از اساتید بسیجی رفتیم تا در کنار طرح دستاوردهایشان، از چرایی نقش کمرنگ دانشگاه‌ها در تربیت شخصیت‌هایی مانند چمران بگویند.
معاون علمی و پژوهشی بسیج اساتید استان خوزستان:
حرکت تک‌بعدی دانشگاه‌ها بستر تربیت استاد و دانشجو در تراز شهید چمران را فراهم نکرد
اصغر رشنودی، معاون علمی و پژوهشی بسیج اساتید خوزستان درباره مهم‌ترین فعالیت‌هایی که در اندیشکده اشتغال‌محور صورت می‌گیرد، گفت: «این استان به دلیل صنایع استراتژیکی که دارد هم در حوزه کشاورزی جزء استان‌های برتر است و هم در حوزه انرژی و خدمات نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در همین راستا نیز اقدام به بررسی این ظرفیت‌ها کرده و سهم دستگاه‌های مختلف اجرایی استان در بخش دولتی و خصوصی را مشخص کردیم که در هرکدام از آنها در نقشه راه اشتغال استان تا چه حد می‌توانند موثر باشند. همچنین در بخش مربوط به اشتغال و اقتصاد و معیشت مردم به یک راهکار و بسته سیاستی رسیدیم. حوزه‌های مربوط به اقتصاد مانند خدمات و صنعت و انرژی را نیز بررسی کردیم.»
او ادامه داد: «اولویت‌های سیاست‌هایی که باید با فوریت در خوزستان اجرا شوند را در این اندیشکده مشخص کردیم. موانعی که ممکن بود در این راه با آن مواجه شویم نیز پیش‌بینی شدند. انسجام عمودی و افقی که باید بین سازمان‌های مختلف باشد، مشخص شد و مدیریت منابع هزینه و سیستم‌های کنترل هزینه را برای کارایی سازمان‌های مختلف در این زمینه تعیین کردیم.» معاون علمی و پژوهشی بسیج اساتید خوزستان درباره مهم‌ترین فعالیتی که در این سال‌ها انجام داده است گفت: «با توجه به نقشی که بسیج اساتید دارد، سازمان‌های مختلف را بررسی کردیم و برای سازمان‌های مختلف در سطح استان نقشه راه و بسته سیاستی مشخصی را مدون کردیم. در استان خوزستان، حوزه‌های صنایع فولاد و نفت و صنایع بالادستی پتروشیمی عمدتا در محصولات بنیادی فعالیت می‌کنند اما هیچ‌کدام از این موارد به سمت محصولات نهایی که ارزش افزوده بالایی داشته و اشتغال بالایی را ایجاد می‌کنند؛ نرفته است. ما این نقشه راه را مشخص کردیم تا به صورت برنامه‌های فعال، عملیاتی شوند.» رشوندی بیان داشت: «با توجه به حوزه تخصصی‌ام که سیاستگذاری ملی است، در اقتصاد استان ورود کرده و 8، 9 گلوگاه را مشخص کردیم که یکی از آن محصولات پتروشیمی است. همچنین یک شورای هماهنگی درنظر گرفتیم تا در این حوزه فعالیت داشته باشند و بتواند اقدامات صورت گرفته را رصد کند.»
او درباره اینکه چرا تا به امروز از دانشگاه‌های کشور افرادی مانند چمران کمتر خارج شدند، تصریح کرد: «نه‌تنها دانشگاه‌ها بلکه بسیاری از سازمان‌های ما باید بتوانند از ابزاری که دارند، استفاده کنند تا به اهداف‌شان برسند. اگر دانشگاه‌ها مساله‌محور حرکت کنند و رویکردی در این زمینه داشته باشند، قطعا نتیجه‌بخش خواهد بود. دانشگاه‌ها باید مدل یا فرامدلی را به صورت بومی برای رصد مسائل داشته باشند که به یک راهکار و نتیجه قابل‌قبولی منتج شود، اما تاکنون این مدل‌ها را نداریم.»
معاون علمی و پژوهشی بسیج اساتید خوزستان گفت: «دانشگاه‌های ما متاسفانه به جای اینکه در بطن جامعه باشند و مشکلات صنعت را حل کنند، بیشتر به دنبال ژورنال و مقاله بودند که نیاز کشور را پاسخ نمی‌دهد. متاسفانه به دلیل حرکت تک‌بعدی دانشگاه‌ها دانشجو و استاد انقلابی در آن رشد نکرده است و از طرفی حتی دانشگاه‌ها به نیاز صنعت و جامعه پاسخ نمی‌دهند.» رشنودی خاطرنشان کرد: «در دانشگاه‌های ما جابه‌جایی ابزار و اهداف اتفاق افتاده است و ما به جای اینکه به دنبال ابزار باشیم تا به اهداف برسیم این ابزار برای ما تبدیل به هدف شده است. بسیاری از جلسات تنها تشکیل می‌شوند و خروجی این جلسات و اینکه چند درصد از مشکلات را حل می‌کند، مشخص نیست. این جابه‌جایی ابزار و اهداف باعث می‌شود که ما به رسالت اصلی‌مان نرسیم. هرچند اگر به شعار سال نیز دقت کنیم، اگر حتی دانشگاه‌های ما حول این شعار نیز حرکت کنند قطعا اهداف‌شان معنادار خواهد شد و هم دانشجوی ما دانشجوی تراز انقلاب خواهد شد و به رسالت انقلابی کمک می‌کند و هم استاد ما می‌تواند در این راستا حرکت کند.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم‌وفناوری دانشگاه مازندران:
وقتی الگو شهید چمران باشد، اساتید در همه حوزه‌ها اثرگذار می‌شوند
خلیل باقری، عضو هیات‌علمی دانشگاه علم‌وفناوری دانشگاه مازندران با اشار به فعالیت‌هایش گفت: «یکی از مهم‌ترین کارهای صورت گرفته ورود بسیج اساتید به شبه جزیره میانکاله است، اتفاقی که بعد از آتش‌سوزی‌های گسترده در این منطقه رخ داد. یعنی در ابتدا با تشکیل گروهی با عنوان نجات و حفظ شبه جزیره میانکاله، اندیشکده‌ای در این حوزه شکل دادیم و از طریق آن نشست‌ها و کارگروه‌های مختلفی را در این زمینه برگزار کردیم. همچنین بسته‌ای را سال گذشته آماده و به سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف ازجمله سازمان محیط‌زیست و نهادهای مختلف و سران قوا تحویل دادیم که در آن راهکارهای علمی و عملی برون‌رفت از این وضع را در آن با همکاری سازمان بسیج اساتید استان و کشور نوشته شده بود.»
او افزود: «تدوین این بسته باعث شد تا رفع چالش‌های میانکاله به یک مطالبه عمومی تبدیل شود و درنهایت رئیس سازمان محیط‌زیست وقت ماموری را برای تحقق این راهکارها تعیین کرد. همچنین ورود بسیج اساتید به این حوزه باعث شد تا معاون رئیس سازمان محیط‌زیست وقت نیز به میانکاله بیاید. همچنین در حوزه خشک شدن تالاب‌های منطقه هم ورود جدی داشتیم و حتی اقداماتی را در ارتباط با تصرف تالاب از طریق قوه قضائیه انجام دادیم و تقریبا به یک مطالبه تبدیل شد، تا جایی که سازمان بازرسی نیز به موضوع تالاب‌خواری ورود کرد و افرادی را در این زمینه شناسایی کرد.»
عضو اندیشکده زیست و فناوری استان مازندران به منطقه آزاد امیرآباد اشاره و تصریح کرد: «زمانی که بحث منطقه آزاد امیرآباد در استان مازندران مطرح شد، با تشکیل گروهی نظرات موافق و مخالف در این زمینه را بررسی کردیم و با همکاری صداوسیما در این حوزه روشنگری و مطالبه‌گری نیز داشتیم. هدف‌مان آن بود که مردم بدانند منظور از منطقه آزاد چیست و چه معایب و مزایایی دارد. سعی کردیم با کارگروه‌های مختلف و تشکیل پایگاه‌های مختلف در حوزه نخبگانی و عامه مردم فعالیت‌های مختلفی را در حوزه محیط‌زیست انجام دهیم. البته در بحث منطقه آزاد نیز دیدگاه‌هایمان را به مجلس برای تصویب فرستادیم.»
باقری بیان داشت: «در بررسی‌هایی که پیرامون منطقه آزاد انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که اکثر مناطق آزاد از ماموریت‌های مشخصی که داشتند، دور شده‌اند. یعنی به دنبال اهدافی که برای منطقه آزاد تعریف شده، نرفتند. همچنین درنظر داریم تا دیدگاه نهایی آن را درباره میانکاله در اول تیرماه به نمایندگان مجلس و مسئولان استانی ارائه دهیم.»
او درباره اینکه به چه دلیل دانشگاه‌های کشور دیگر فردی مانند چمران را پرورش نمی‌دهند، اظهار کرد: «متاسفانه در 8 سال گذشته باید در این حوزه کار می‌شد و اساتید انقلابی و اساتیدی که با تفکر انقلابی باشند پرورش می‌دادند که این اتفاق نیفتاد. گرچه در آن سال‌ها باز هم بسیج اساتید بیکار ننشست و حرکت‌های مختلفی را در این زمینه انجام داد. به عبارت دیگر مراسمی مانند حلقه صالحین، هم‌اندیشی‌ها و هیات‌های مذهبی راه می‌انداختیم و اساتید دانشگاه نیز در آن شرکت می‌کردند.»
عضو اندیشکده زیست و فناوری استان مازندران خاطرنشان کرد: «استادی که تحت تاثیر شهید چمران باشد، در تمامی حوزه‌های فرهنگی، علمی، اجتماعی و مسائل زیست‌محیطی اثرگذار خواهد بود. نباید این مهم را نادیده گرفت که اگر استادی تنها بخواهد به تدریس بپردازد به هیچ عنوان نمی‌تواند در دانشگاه‌های کشور اثرگذار باشد و از این رو لازم است تا اساتید ما تغییراتی را در این زمینه انجام دهند.»
مجری طرح آمایش آموزش عالی در استان خراسان‌جنوبی:
تفکر شهید چمران، حلقه گمشده امروز جامعه است
محمدحسین دلیری‌بیرجندی، مجری طرح آمایش آموزش عالی در استان خراسان‌جنوبی درباره مهم‌ترین کارهای انجام داده، گفت: «با توجه به مسئولیتی که در این استان دارم، تلاش کردم تا به آموزش‌های مهارتی بیش از پیش بپردازم. در همین راستا نیز تمام اسناد‌ها را مطالعه کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که تا سال 1404 استان ما به چه شغل‌های مهارتی نیاز دارد؛ چراکه نه‌تنها دراستان ما بلکه در همه جای دنیا شغل‌های نظری زیادی داریم، اما روی مهارت کمتر تاکید شده است.»
او با بیان اینکه تمام رشته‌هایی که در دانشگاه‌های مادر در استان ما نظیر دانشگاه بیرجند و صنعتی بود را رصد کرده‌ایم، گفت: «همچنین دیگر رشته‌هایی که در دانشگاه‌های فنی وجود داشت و رشته‌های موجود در هنرستان را هم نیز رصد کردیم، البته تمامی این رصد‌ها را به تفکیک شهر و استان انجام داده‌ایم و نهایتا براساس این داده‌ها آمایش را متناسب با اسناد بالادستی و ظرفیت تک‌تک شهرستان‌ها برای 4 سال آینده برنامه‌ریزی کرده‌ایم.»
دلیری با اشاره به چرایی انتخابش به‌عنوان مجری آمایش در استان گفت: «بنده اولین معاون واحد استانی دانشگاه علمی-کاربردی استان خراسان‌جنوبی بود و به همین دلیل در سال 96 بحث گسترش و آموزش مباحث مهارتی استان را در راستای توسعه رشته‌های استانی در این دانشگاه به بنده واگذار کردند. همچنین در سال 89 نیز اولین کانون بسیج اساتید استان را راه‌اندازی کردم و تا سال 96 مسئول کانون بودم. بعد از اینکه این طرح مطرح شد و با توجه به تجربه نسبی که داشتم به‌عنوان مجری طرح انتخاب شدم.»
مجری طرح آمایش آموزش عالی در استان خراسان‌جنوبی درباره اینکه چرا برخلاف صحبت‌های رهبری خروجی دانشگاه‌های ما افرادی مانند شهید چمران نیستند، اظهار داشت: «در ارتباط با این مساله در ابتدا باید به این مساله توجه کرد که امروز ما هم برنامه‌های بسیار خوب و هم نیروی انسانی مناسب و با پشتکاری داریم، اما هنوز در بسیاری از عرصه‌ها ساختار لازم برای پرورش چنین افرادی را نداریم. منظور از ساختار صرفا بناها و ساختمان‌ها نیستند، بلکه در بسیاری از موارد سیاسی‌کاری‌هایی در این حوزه صورت می‌گیرد.»
دلیری‌بیرجندی در همین زمینه افزود: «یکی دیگر از مشکلات این است که با عوض شدن دولت همه برنامه‌های خوب یا اشتباه دولت قبلی کنار گذاشته می‌شود که این مساله بسیار خسارت بار است. برای مثال در همین سازمان بسیج اساتید با تغییر مدیران، اولویت‌های تعیین شده تغییر می‌کند و همیشه افراد جدیدی که بر سر کار می‌آیند، بدون توجه به نکات مثبت مدیر قبلی کارها را تعطیل می‌کند، قطعا این کار برخلاف تفکرات شهید چمران و امثال اوست.» او خاطرنشان کرد: «شهید چمران هیچ‌گاه چنین تفکراتی را در حیطه اجرایی نداشت و تنها هدفش کار کردن برای کشور بود، به‌طوری که حتی وقتی وزیر بود و مجروح شده بود، در بیمارستان برای جلوگیری از عفونت پایش بنا شد تا برای او کولر روشن کنند، اما او حتی با همین کار هم مخالف بود؛ چراکه همرزمانش چنین شرایطی را نداشتند. این نگاه را با وضعیت امروز و تفکراتی که در میان افراد وجود دارد، مقایسه کنید.»
مسئول اندیشکده زیست فناوری:
اساتید برای رسیدن به شخصیت شهید چمران باید به رسالت اجتماعی‌شان بپردازند
گرشاسب ریگی، مسئول اندیشکده زیست فناوری، راهبرد سلامت سبک زندگی و توسعه اقتصادی درباره مهم‌ترین کارهای صورت‌گرفته در این اندیشکده گفت: «در اوایل شروع کرونا ما جلسه‌ای را با متخصصان این حوزه تشکیل دادیم که در زمینه آشنایی با این بیماری بسیار راهگشا بود. برنامه بعدی‌مان در ارتباط با ساخت واکسن بود و با توجه به اینکه ساختن واکسن ارتباط مستقیمی با با بیوتکنولوژی دارد، جلسات زیادی را هم از لحاظ فنی و هم زیرساختی برگزار کردیم.»
او با بیان اینکه در حوزه تولید پروتئین‌های نوترکیب فعالیت‌های تحقیقاتی زیادی داشته‌ام، افزود: «یکی از کارهایی که در این زمینه انجام داده، تحقیق روی تولید واکسن‌های نوترکیب است. برای مثال به حوزه تولید واکسن آنفلوآنزای تیپ A پرندگان ورود کردیم. این واکسن به دلیل اینکه یک نوع نوترکیب به‌شمار می‌رود و روی یک طیفی وسیعی از آنفلوآنزاها تاثیر دارد و مختص به یک تیپ پرنده خاصی نیست، از اهمیت ویژه‌ای نه‌تنها در کشورمان، بلکه در تمام دنیا برخوردار است.»
وی در ادامه گفت: «همچنین روی یک نوع داروی نوترکیب دیگر که روی بیماری‌های خود ایمنی مانند ام‌اس اثرگذار است نیز کار کرده‌ایم، البته این فعالیت‌های پژوهشی همچنان ادامه دارد و این‌طور نیست که بگوییم کار روی آنها متوقف خواهد شد. فعالیت روی برخی آنزیم‌های نوترکیب که خواص دارویی کمتری دارند اما در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند هم ورود کرده‌ایم و توانستیم این آنزیم را تولید کنیم.»
ریگی با اشاره به فرمایش رهبری که باید سرآمد خروجی دانشگاه‌ها افرادی شبیه شهید چمران باشند، گفت: «متاسفانه امروز جامعه دانشگاهی ما اعم از استاد و دانشجو بیشتر تک بعدی شده‌اند. یعنی گاهی می‌بینیم که اساتید اعلام می‌کنند تنها در حوزه تدریس ورود می‌کنند یا صرفا به حوزه تحقیقات می‌پردازند، درحالی‌که پرداخت صرف به بحث آموزش یا پژوهش درست نیست؛ چراکه پرداخت به آموزش و پژوهش و ارتباط با صنعت و فناوری در کنار یکدیگر باعث شکل‌گیری شخصیت یک استاد به تمام معنا می‌شود.» مسئول اندیشکده زیست فناوری، در خصوص راهبرد سلامت سبک زندگی و توسعه اقتصادی تصریح کرد: «اساتید باید به رسالت‌های اجتماعی خود نیز بپردازند که اگر این اتفاق محقق شود، قطعا شاهد افرادی شبیه به شهید چمران خواهیم بود. درحالی‌که متاسفانه امروز شاهد کمرنگ شدن مسئولیت اجتماعی در اساتید هستیم. اینکه در کلاس‌های درس فقط به بحث علمی پرداخته شود و از کنار مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عبور کردن رسالت اساتید را زیر سوال می‌برد. در مقابل اما اساتیدی هم داریم که به گروه‌های جهادی می‌روند و موکب می‌زنند و کارهای فرهنگی بسیار خوبی را انجام می‌دهند. قطعا نتیجه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی اساتید با توجه به ضریب نفوذی که دارند، بیشتر خواهد بود.»