کیانا تصدیق‌مقدم، خبرنگار: بازار سیاه ازجمله واژگان آشنای یک اقتصاد بیمار است؛ بازاری که افراد حاضر در آن به‌دنبال منافع شخصی هستند و از هر ابزاری برای کسب سود بهره می‌برند. این اتفاق سالیان زیادی است که با رویدادهای مهم فرهنگی همچون کنسرت‌ها عجین شده و عده‌ای بلیت‌هایی با تعداد بالاتر خریداری می‌کنند و با قیمت دو، سه یا حتی چهار برابر می‌فروشند. ظهور چنین پدیده‌ای شاید در گذشته تا حدودی قابل‌کنترل بود یا حداقل به‌شدت الان نبود اما این روزها بازار سیاه خریدوفروش بلیت کنسرت به‌قدری داغ و علنی شده است که بخش مهمی از حاضران یک کنسرت بلیت‌هایشان را از بازار سیاه تهیه می‌کنند نه به‌صورت قانونی!
نمونه اخیر بازار سیاه بلیت کنسرت موسیقی که می‌توان به آن اشاره کرد مربوط به کنسرت همایون شجریان است. این کنسرت قرار بود در روزهای 22 تا 25 خردادماه در سالن وزارت کشور اجرا شود. شجریان برای این کنسرت برنامه ویژه‌ای تدارک دیده بود و طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که قسمت وی‌آی‌پی (جایگاه ویژه) به دانشجویان اختصاص داده می‌شود و بلیت شان هم رایگان است. این اطلاعیه بسیار موردتوجه رسانه‌ها، دانشجویان و علاقه‌مندان شجریان قرار گرفت و می‌توان گفت این موضوع تبلیغ خوبی برای کنسرت شد.
زمان فروش بلیت در سایت تیوال اعلام شد و مخاطبانی که می‌خواستند به کنسرت بروند به این سایت رفتند تا بلیت‌شان را خریداری کنند اما صفحه‌ای که روبه‌روی آنها بود خبر از یک مشکل فنی بزرگ می‌داد؛ امکان خریداری بلیت برای مخاطبان وجود نداشت و این یک اشکال فنی برای یک یا دو نفر نبود و به‌طورکلی دسترسی مخاطبان به سایت قطع شد. آنهایی که برای خرید بلیت تلاش کرده بودند و موفق نشدند، این موضوع را به روابط عمومی کنسرت اطلاع دادند و خواستار پیگیری شدند. به‌دنبال این ماجرا، همایون شجریان در واکنش به این اتفاق و برای اطلاع‌رسانی، در صفحه اینستاگرامش پستی منتشر کرد و درباره این مشکل فنی نوشت: «مخاطبان محترم، با سپاس از مهر و لطف شما. پس از پیش آمدن اتفاق‌های روز 22 خرداد در سایت تیوال، گزارشی از موضوع را به استحضار علاقه‌مندان می‌رسانم. سایت تیوال با آگاهی از اشتیاق مخاطبان، آمادگی لازم برای مراجعه چندین برابر نسبت به پیشینه ظرفیت فروش را با ارتقا و افزایش امکانات فنی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تدارک دیده بود. از آنجا که تعداد مراجعه‌کنندگان در روز 22 خرداد در همان ثانیه‌های نخستین بسیار فراتر از حد تصور به بیش از 15 برابر رسید، این سایت با کندی مواجه شد که بلافاصله مدیران سایت تصمیم به متوقف کردن فرآیند فروش گرفتند. با توجه به موضوع فوق در زمان کوتاه باقی‌مانده تا شروع اجرای کنسرت‌ها، چند راهکار میسر و عملی و بررسی و نهایی شد؛ یکی اینکه تعداد روزهای اجرای برنامه از 5 به 11 اجرا در تیرماه افزایش یافت. دوم اینکه سایت تیوال مجددا نسبت به قبل برای ارتقای بیشتر و افزایش امکانات فنی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای افزایش ظرفیت سایت خود اقدام نمود و از آنجا که بخش جدی از مشکل پیش‌آمده به دلیل مراجعه همزمان علاقه‌مندان در راس ساعت اعلام‌شده بود، برای مدیریت این موضوع و پرهیز از ترافیک لحظه‌ای بیش از اندازه، علاقه‌مندان می‌توانند به فراخور در روز سه‌شنبه 24 خرداد برای خرید بلیت به سایت تیوال مراجعه نمایند و ساعت مشخص اعلام نمی‌شود.»
این اعلان رسمی از سوی سایت فروش بلیت اینترنتی درحالی مطرح شد که مخاطبان علاقه‌مند به تهیه بلیت، در ساعات مختلف وارد سایت می‌شدند اما امکان خریداری برای آنها وجود نداشت و پس از چند ساعت که سایت باز شد تمام بلیت‌ها هم فروش رفته بود. اما سوالاتی از سوی علاقه‌مندان کنسرت همایون شجریان مطرح شد؛ اینکه در مدت‌زمانی که سایت بسته بود چه کسی بلیت‌ها را خریده است یا اینکه فردی که موفق شده به سایت ورود کند چند بلیت خریداری کرده که مازاد بلیت‌های خریداری‌شده‌اش را به بازار سیاه بیاورد؟
پیگیری‌های خبرنگار «فرهیختگان» درباره این موضوع و مشاهدات قابل‌دسترس نشان می‌دهد که در سایت‌هایی مثل دیوار، آگهی‌هایی مبنی بر فروش بلیت کنسرت همایون شجریان به چشم می‌خورد. بعضی‌ها قیمت را توافقی اعلام کرده‌اند و برخی دیگر با نام کنسرت شاهزاده موسیقی ایران، تا حدود دومیلیون و 500 هزار تومان برای فروش این بلیت در نظر گرفته‌اند. عده‌ای هم بلیت این کنسرت را جهت معاوضه با بلیت کنسرت دیگری آگهی کرده‌اند.
این قیمت‌ها درحالی است که در سایت تیوال- که سایت رسمی فروش بلیت این کنسرت است- قیمت‌ها از 120 تا سقف 395 هزار تومان در نظر گرفته شده است، یعنی تقریبا بلیت‌ها در بازار سیاه حدود چهاربرابر فروخته می‌شود. با در نظر گرفتن این مسائل می‌توان گفت بازار سیاه در زمانی به کار خود ادامه می‌دهد که راهکارهایی برای کنترل آن وجود دارد، برای مثال اگر برای خرید بلیت، کدملی دریافت شود و هر شخص فقط با یک کدملی، بتواند یک بلیت تهیه کند و زمان ورود به سالن بلیت‌ها با کدملی چک شود؛ دیگر شاهد این اتفاقات نخواهیم بود.
بازار سیاه در کنسرت محمدرضا شجریان
این روزها اتفاقات مشابه این کنسرت بسیار زیاد است، در گذشته هم بسیار بود. از نمونه‌های آن می‌توان به آبان سال 84 اشاره کرد که بازار سیاه بلیت کنسرت محمدرضا شجریان رسیده بود. بلیت این کنسرت قرار بود از 25 آبان‌ماه از طریق سایت دل آواز رزرو و از 28 آبان‌ماه در گیشه تالار وحدت به فروش برسد. همچنین مقرر شد که این کنسرت با حضور همایون شجریان، هشتم آذرماه همان سال به مدت چهار شب در سالن وزارت کشور برگزار شود. در آن زمان هم چند روز قبل از برگزاری کنسرت، تعداد زیادی از علاقه‌مندان موفق به دریافت بلیت نشدند و متصدیان گیشه اعلام کردند به دلیل اتمام بلیت کنسرت، فروش آن متوقف شده است. عده‌ای از علاقه‌مندان شجریان در آن زمان اعلام کرده بودند که تعدادی از بلیت‌ها، در بازار سیاه و در دست افراد سودجو به قیمت 50 تا 60 هزار تومان به فروش می‌رسید درحالی‌که قیمت اصلی بلیت این کنسرت از هشت‌هزار تومان شروع و سقف آن 20 هزار تومان بود.
باتوجه به نمونه‌های بسیار از این اتفاق، می‌توان گفت بازار سیاه در فروش بلیت کنسرت‌ها که از سال‌های گذشته در ایران راه افتاده، امروز به‌دلیل دسترسی بیشتر مردم به فضای مجازی و افزایش تعداد کنسرت‌ها، زمینه‌ای برای تجارت افراد سودجو را فراهم کرده است.