سارا طاهری- یگانه عرب، گروه دانشگاه: کرسی‌های آزاداندیشی فرصتی برای تقویت روحیه حقیقت‌‌جویی، بیان اندیشه‌های نو، تفکر خلاق و فرهنگ نوآور دانشجویان است. فرصتی که دانشگاه‌ها برای شنیدن صداهای مختلف پیرامون موضوعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فراهم می‌کند؛ دومین رویداد ملی رقابت تیم‌های دانشجویی در کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی نیز با هدف میدان دادن به دانشجویان برای اظهارنظر روز گذشته به ایستگاه پایانی رسید. اختتامیه مرحله نهایی این رویداد با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی ریاست دانشگاه آزاد اسلامی؛ مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری، محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، محمودرضا آقامیری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران، وحید جلیلی قائم‌مقام رئیس سازمان صداوسیما، دیگر معاونان دانشگاه آزاد اسلامی و تیم‌های برگزیده این رویداد در سالن شهید حبیبی برگزار شد.
در این مراسم سرگروه‌های محورهای چهارگانه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دومین رویداد ملی تیم‌های دانشجویی در کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه آزاد اسلامی سخنانی را درباره برگزاری این رویداد و تقدیر و تشکر از مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی ایراد کردند.
هدف کرسی‌های آزاداندیشی، تقویت عقلانیت و قوه استدلال است
فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به برگزاری آیین اختتامیه مرحله کشوری دومین مرحله رویداد ملی کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه آزاد بیان کرد: «امیرالمومنین(ع) فرمودند که اگر آزادی نباشد، حداقل سه اتفاق می‌افتد؛ نخست اینکه خطا افزایش پیدا می‌کند یعنی هرجا که حاکمان تحمل آزادی نداشته باشند، خطا افزایش پیدا می‌کند. دوم آنکه کبر زیاد می‌شود، یعنی حاکمان دچار تکبر می‌شوند و سوم آنکه ریاکاری در جامعه افزایش می‌کند و ظاهر و باطن جامعه متفاوت می‌شود. امیرالمومنین در این‌باره فرمودند: با من با تصنع رفتار نکنید و آنجور که با اهل باطله رفتار می‌کنید، با من رفتار نکنید.»
او افزود: «ویژگی اهل باطله این است که تندخو هستند و ظاهر و باطن‌شان هم در پی این تندخویی متفاوت خواهد بود. بنابراین آزادی یک اصل است و امام راحل فرمودند: «آزادی نخستین حق خدادادی است که خدا به بشر داده است.» بنابراین، انتقادی که امام‌راحل به حکومت پهلوی داشتند، آن زمان که محمدرضاشاه پهلوی می‌گفت که به شما آزادی دادیم، ایشان می‌گفتند که شما کی باشی که آزادی بدی، آزادی، دادنی نیست بلکه آزادی حقی است که خداوند به بشر داده است.»
جهان‌بین در ادامه تاکید کرد: «البته اگر این آزادی دو ویژگی نداشته باشد به ضدخودش تبدیل می‌شود، نخست آنکه باید مسئولانه باشد و این آزادی مسئولانه نیز دو ویژگی دارد، نخست آنکه عقلانی بوده و گفت‌وگومحور باشد؛ به این معنا که اگر بخواهیم آزادی تصویب شود، باید فرهنگ عقلانیت را در جامعه ایجاد کنیم و به‌جای مجادله، گفتوگو و استدلال را در جامعه الگو قرار بدهیم. با این نگاه، مقام‌معظم‌رهبری فرمودند که اولویت نخست جمهوری اسلامی ایران، تقویت عقلانیت است که نکته مهمی بوده و سال ۱۳۶۸ ایشان در دیدار با نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها بیان کردند که کاری کنید عقلانیت بر غریزه در دانشجوها غلبه کند.»
معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد: «با حمایت و هدایت ریاست دانشگاه آزاد اسلامی به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم آزادی مسئولانه را در دانشگاه تصویب کنیم، باید این جریان را در فرآیندی ایجاد و طراحی کنیم نه با سخنرانی و توصیه و در این فرآیند هم، رقابت تیم‌های دانشجویی در رویداد ملی کرسی‌های آزاداندیشی شکل گرفت.»
او ادامه داد: «دوره گذشته، از این رویداد گزارشی به خدمت مقام‌معظم‌رهبری رسید و ایشان هم پیامی را درخصوص این جریان صادر کردند و آن پیام هم بسیار مورد توجه قرار گرفت.»
جهان‌بین در ادامه عنوان کرد: «در این کرسی‌ها، برد و باخت مهم نیست بلکه مساله اصلی، تقویت عقلانیت و قوه استدلال است. از مهر پارسال که برای مقدمات کار آماده شدیم و از اسفند سال گذشته کار آغاز شد تا امروز، نزدیک به سه‌هزار کرسی در مرحله استانی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد و در مرحله کشوری ۳۸۰ تیم به‌صورت مجازی در چهار حوزه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی با یکدیگر رقابت کردند و مهم‌ترین مسائل کشور در معرض گفتوگو قرار گرفت.»
به گفته معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی، تاکنون نزدیک به ۲۶۰۰ کرسی برگزار شده است. سال گذشته ۱۵۰۰ تیم و نزدیک به 6هزار نفر شرکت کردند و امسال ۲۸۰۰ تیم و قریب به ۱۱هزار نفر در این رقابت‌ها شرکت کردند و این کسانی که به مرحله نهایی رسیدند از میان ۲۸۰۰ تیم انتخاب شدند و تیم‌های قوی و اهل گفت‌وگویی بودند.
او در ادامه اشاره کرد: «این جریان، اتفاق بزرگی است که با حمایت و شجاعت ریاست دانشگاه آزاد اسلامی اجرایی شد؛ چراکه به‌راحتی اجازه چنین بحث‌هایی داده نمی‌شود. البته دومین دوره این رویداد به نسبت سال گذشته دو تفاوت داشت؛ نخست اینکه استادمشاور به این رویداد اضافه شد و ۱۰۶۰ تیم استادمشاور داشتند. ۳۴۰ کارگاه نیز برگزار شد و بیش از هزار داور در جریان رویداد کرسی‌های آزاداندیشی مشارکت داشتند.»
جهان‌بین در ادامه توضیح داد: «مقام‌معظم‌رهبری بیان کردند که این سنت حسنه در دانشگاه آزاد اسلامی و دیگر دانشگاه‌ها ادامه پیدا کند. در دانشگاه آزاد اسلامی آمادگی داریم که این فناوری به‌دست آمده را در اختیار سایر دانشگاه‌ها نیز قرار بدهیم؛ امیدواریم این اتفاق هم به‌زودی صورت بگیرد.»
اعتمادبه‌نفس نسل جدید جوانان برآمده از یک بیداری تاریخی است
وحید جلیلی، قائم‌مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی نیز در این مراسم طی سخنانی گفت: «امید است که با تجربیات اندوخته شده، محصولات این همایش ارتقا پیدا کرده و جامعه ما از این دستاوردها بهره‌مند شود.»
جلیلی به کتاب‌نامه‌های اروپایی که در سال 1721 میلادی توسط منتسکیو فیلسوف شهیر فرانسوی منتشر شده اشاره کرده و افزود: «این کتاب نامه‌های ایرانی یک رمان تخیلی با محوریت سفر یک شاهزاده ایرانی به فرنگ است. مونتسکیو در این کتاب در تخیل خود تصور کرده که یک ایرانی به غرب آمده و نامه‌هایی را از غرب برای ایران می‌فرستد که کل ساختار آن به شکل نامه‌های پی‌درپی است. او با نگاه انتزاعی خود جامعه شرقی را با جامعه غربی مقایسه کرده و از منظر یک اندیشه‌ورز اروپایی تصویر خود را از شرق و مشخصا ایران ارائه می‌کند.»
قائم‌مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی خاطرنشان کرد: «تصویر انتزاعی که مونتسکیو از ایران ارائه می‌دهد تا به امروز درحال بازتولید است. چه توسط جریان استشراق که ادوارد سعید در کتاب شرق‌شناسی خود با دقت و موشکافی ابعاد سیاسی و راهبردی جریان مستشرقین را شرح داده است و چه در غرب و چه در ایران توسط دوستداران غرب‌زده درحال بازتولید است.»
او اظهار کرد: «یعنی ما براساس تصویر آرمانی و ایده‌آلی که از تمدن غرب داریم و تصویری منحتی که از جامعه خود داریم، این ماجرای تخیلی را بازنویسی و بازآرایی کرده و با چیدمان‌های جدید در فضای فکری و رسانه‌ای ارائه کنیم.»
جلیلی در ادامه عنوان کرد: «چندصد سال بعد یعنی حدود 250 سال بعد یک فیلسوف فرانسوی دیگر به نام میشل فوکو در سال 1978 وارد ایران شد. او نیز کتابی با نام «ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند» نوشت. تفاوت نگاه میشل فوکو با مونتسکیو در این بود که فوکو در غرب و در تخیل خود، ایران را مطابق آنچه که دوست دارد تصور نکرده بود. به عبارت بهتر او با یک منظر تخیلی به شرق نگاه نکرده بود.»
قائم‌مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی در ادامه افزود: «او در سال 57 در خیابان‌های تهران یعنی زمانی که انقلاب در جریان بود در درون صفوف تظاهرکنندگان و مردم حضور پیدا کرد و در دو سفری که در زمان انقلاب به ایران آمدند به درک جدیدی از شرق و ایران اسلامی رسید که در آثار او نیز ارائه شده که مهم‌ترین آن نیز کتاب ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند است.»
او اضافه کرد: «میشل فوکو به‌عنوان یک متفکر پست مدرن، این سوال را با جهانیان در میان گذاشت که ایرانی‌ها ملتی هستند که باید به رویای آنها اندیشید و به تلاشی که آنها در انقلاب خود برای درانداختن طرحی نو در جهان امروز انجام می‌دهند اشاره کرد. تاکید می‌کردم که تکاپوهای فکری و اندیشه ما برای شناخت جامعه ایرانی باید از نگاه مونتسکیویی فاصله گرفته و به نگاه واقع‌بینانه‌تری نزدیک شود.»
جلیلی با بیان اینکه باید جرات کنیم جامعه خود را فراتر از تصویری که مونتسکیو‌ها می‌خواهند برای ما تصویر کنند، ببینیم ادامه داد: «درواقع باید واقعیت جامعه خود را ببینیم و در چنین شرایطی ما آماده جنبش طرح مساله که نیاز امروز ماست هستیم.»
قائم‌مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی تصریح کرد: «به خطاب‌های ژورنالیستی و رسانه‌ای و... که در کشور تحت عنوان حل مساله در کشور انجام می‌شود دقت کنید متوجه می‌شوید که از مساله خبری نیست و تماما القای بن‌بست است. این مسائل در جای‌جای کشور ازجمله اتوبوس و مترو هم شنیده می‌شود و دیگر چه نیازی است که دانشمندان کشور وارد چنین فضایی شوند؟ معتقدم علما، دانشمندان و دانش‌پژوهان باید حل مساله کنند. طرح مساله یعنی شما داشته‌های خود را در کنار نداشته‌های خود ببینید و به ترکیبی از آنها برسید که بتوانید با داشته‌های خود نداشته‌ها را به دست بیاورید.»
جلیلی با بیان اینکه این جریان معتقد است هر کس بخواهد در برابر تمدن غرب پرچم دگر‌اندیشی و استقلال بلند کند او را باید سرکوب کرد، گفت: «همان‌طور که می‌بینید این جریان در جامعه امروزی ما با اعتمادبه‌نفس کامل فعال است. در شرایطی که دانشمندان ما رسما در فهرست ترور سازمان‌های مورد حمایت پارلمان اروپا قرار دارند ما متهم هستیم به اینکه با آزادی مخالف هستیم و باید پارادایم غرب را بپذیریم تا متهم نشویم. در شرایطی که در خیابان‌های تهران دانشمندان ما را ترور می‌کنند، همان‌هایی که جوخه‌های ترور به ایران می‌فرستند ادعا می‌کنند ما طرافدار حقوق بشر و آزادی بیان هستیم. از شانزدهم آذر سال 32 که در دانشگاه تهران دانشجویان به جرم استقلال‌خواهی به رگبار بسته شدند که یکی از این دانشجویان مصطفی چمران بود، تا همین امروز نیز این جریان وجود داشته است.»
او اظهار کرد: «یکی از کارهایی که بعد از انقلاب انجام شد راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی بود. همان‌هایی که در پارلمان‌های اروپایی در حمایت آرای دموکراسی فعال هستند مفتح، بهشتی، مطهری و... را کشتند و صدها شخصیت نظریه‌پرداز و اندیشه‌ورز ما را به خاک و خون کشیدند. همان کسانی که خون مطهری و... به زمین ریختند همان افراد با حمایت غرب دم از آزاداندیشی می‌زنند. همان کسانی که آزاداندیش‌ترین افراد را روی زمین به خاک و خون کشیدند.»
قائم‌مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی با بیان اینکه همان‌هایی که در پارلمان‌های اروپایی در حمایت از دموکراسی فعال هستند، در پایان گفت: «معتقدم این اعتمادبه‌نفس در نسل جدید جوانان ایران برآمده از یک بیداری تاریخی است که جلال آل‌احمدها و دکتر شریعتی‌ها نماد آن در قبل از انقلاب بودند و در دوران بعد از انقلاب نیز نمادهای فاخر و پرشکوه خود دارد. امیدوارم ماجرایی که در کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شده به دانشگاه‌های دیگر نیز تسری پیدا کرده و روزبه‌روز برکات حرکت پرشور این دانشگاه برای جامعه ایران آشکارتر شود.»
جهاد تبیین از مسیر آزاداندیشی می‌گذرد
محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نیز در این مراسم طی سخنانی تاکید کرد رسیدن به جهاد تبیین، از مسیر آزاداندیشی می‌گذرد و تصریح کرد: «اگر جهاد تبیین را به‌طور ساده، مبارز بودن، جنگندگی و جنگیدن برای روشنی و روشنایی و کنشگری بدانیم، حتما برای توفیق در جنگ تحقیقاتی و جهاد تبیین باید از مسیر آزاداندیشی حرکت کنیم.»
او افزود: «آزاداندیشی، برنامه تعمق، تعقل، تفکر و مباحثه روشمند را برای خوب‌دیدن، خوب فهمیدن و روشنگری و روشنایی‌بخشی فراهم می‌کند. اگر جهاد فوری روز جامعه، جهاد تبیین است، باید جریان آزاداندیشی را جدی بگیریم. برای رسیدن به جهاد تبیین باید از مسیر آزاداندیشی به این مهم رسید. سپاسگزارم از همه کسانی که جریان آزاداندیشی را جدی گرفتند و در این رویداد حاضر شدند.»
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی عنوان کرد: «برگزاری رویداد کرسی‌های آزاداندیشی اتفاق مهم و مبارکی است و امیدوارم گام بعدی را جدی‌تر بردارد.»
هنوز فاصله زیادی تا تبدیل آزاداندیشی به یک فرهنگ عمومی داریم
مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها سخنران دیگر این مراسم بود. او طی سخنانی گفت: «خدا را شاکرم که در این جلسه ارزشمند و وزین که فضای آزاداندیشی و گفتوگو در فضاهای دانشگاهی ما را ترویج کرده و پرچم آن را افراشته است، شرکت کرده‌ام. آنچه اسلام از ابتدا به‌دنبال آن بوده است و درمقابل او نیز حرکت‌های ارتجاعی وجود داشته موضوع تعقل، تدبر، گفتوگو، آزاداندیشی و رسیدن به رای حق و صواب بوده است.»
رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها در ادامه خاطرنشان کرد: «دعوت به ارتجاع از صدر اسلام وجود داشته است و امروز نیز «ارتجاع نو» همین مسیر را در شکل نوین به کار می‌برد. فریاد و هیاهوهای رسانه‌ای قوی که ابزار امروز و ابزارهای دراختیار جریان مدرن و تمدن غرب را در اختیار اربابان خود قرار داده است، اجازه سخن گفتن به آرا و افکار مخالف و شنیده‌شدن سخن دیگران را نمی‌دهد و همه را به «ارتجاع نو» دعوت می‌کند.»
او ادامه داد: «ممکن است ارتجاع نو یک مفهوم تناقض‌نما باشد ولی واقعیتی است که امروز وجود دارد. این جریان برای اینکه سخنان نو و حرف‌های جدید به عرصه نیاید و جریان پوسیده مادی‌گرایی، دنیا‌گرایی، آخرت‌گریزی و معنا‌گریزی را ترویج کنند اجازه شنیدن سخن را نمی‌دهند. هر جا که سخن گفته و شنیده شود، قطعا فضای غلبه سخن حق، شنیده شدن سخن درست و انتخاب مسیر صحیح برای افراد فراهم می‌شود.»
رستمی خاطرنشان کرد: «کرسی‌های آزاداندیشی که اسلام منادی آن بوده و انقلاب اسلامی براساس آن شکل گرفته و رهبر عزیز انقلاب مدافع و منادی آن بوده‌اند نیز در این مسیر است. این اتفاق زیبا و تلاش ارزشمند در دانشگاه آزاد اسلامی برای برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در قالب گروه‌های دانشجویی، مسابقات و مناظرات دانشجویی برای اینکه به مرحله نهایی برسد گام ارزشمندی در ترویج این مسیر است.»
او با بیان اینکه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را یک نماد برای رخداد یک اتفاق می‌دانیم، گفت: «درواقع برگزاری این کرسی‌ها برای تبدیل کرسی‌های آزاداندیشی به یک رویداد دائمی و تبدیل شدن به یک گفتمان و جریان‌سازی آزاداندیشی در فضاهای دانشگاهی است. افرادی که امروز در این مراسم حضور دارند نمایندگان یک مطالبه بر زمین مانده مقام‌معظم‌رهبری هستند که باید تبدیل به یک فضای عمومی شود.»
رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها در ادامه افزود: «این مسیر در دانشگاه‌های دیگر نیز دنبال شده است اما هنوز فاصله زیادی با تبدیل شدن به یک فرهنگ عمومی آزاداندیشی داریم. امیدوارم این اتفاق مبارک که در دانشگاه آزاد روی داده تبدیل به یک جریان عمومی در همه فضاهای عمومی شده و گفتمان و جریان غالب در فضای دانشگاه شود. جلیلی قائم‌مقام رئیس صداوسیما می‌تواند در این جریان نقش‌آفرین باشند و فضای گفتوگو و اتفاقات زیبایی که در فضاهای دانشجویی رخ می‌دهد را تبدیل به محصولی کند که نمونه اتفاقات زیبای دانشجویی را به جامعه ارائه می‌کند.»
رستمی در ادامه با بیان اینکه امروز نیازمند فضای گفتوگو هستیم، ادامه داد: «تصور این که رسانه عمومی چشم خود را به گفت‌وگوهای جاری در دانشگاه و جامعه ببندد برای اینکه محیط رسانه محیط سالمی باشد با فضاهای رقیب رسانه ملی امروز تصور دقیقی نیست. دانشجویان، مخاطبان و مردم ما در معرض بمباران سخنان غلط هستند؛ درمعرض دیکتاتوری رسانه سلطه هستند که اجازه شنیده‌شدن سخن حق به آنها داده نمی‌شود.»
