نرگس چهرقانی، خبرنگار گروه سیاست: باتوجه به آخرین گزارشی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران منتشر کرده، برای بررسی آخرین وضعیت احیای برجام در شورای حکام و شورای امنیت با عبدالرضا فرجی‌راد به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

با این گزارشی که اخیرا آژانس منتشر کرده، احتمال صدور قطعنامه در جلسه شورای حکام علیه ایران تا چه میزان وجود دارد؟
گزارش آژانس درواقع یک قدم به عقب است. باتوجه به اینکه امیدها به برجام توسط آنها بیشتر و زیادتر بود، و اخیرا هم اعلام شده که آمریکایی‌ها حاضر نیستند سپاه را از لیست بردارند و احتمال توافق ضعیف شده، آژانس آمده با چراغ سبز غرب، این گزارش را داده است. براساس این گزارش، چند جایی که در رابطه با مساله اورانیوم درباره‌اش شبهه وجود داشته، ایران پاسخی نداده یا پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آنها نداشته است. قبلا هم آژانس دنبال این مساله بود. گروسی چندبار به ایران آمد، صحبت‌های نسبتا مثبتی کردند که در خرداد به نتایجی برسند، این‌طور معلوم می‌شود که چراغ سبزی گرفتند که درواقع آژانس گزارش و اخطارش را به ایران بدهد.
همچنین یک قدم دیگر هم عقب رفتیم که آمریکا‌یی‌ها و رابرت مالی در کنگره اعلام کردند آمادگی ندارند تا سپاه را بدون گرفتن امتیاز از لیست خارج کنند. الان مساله این است با این نکاتی که اشاره شد آژانس در شورای حکام گزارش منفی خواهد داد؟ آیا مساله‌ آژانس کاملا تمام شده؟ مساله توافق کاملا تمام شده؟ خب الان آمریکا با اروپا در این خصوص درحال مذاکره است. ما نمی‌توانیم بگوییم که در جلسه 20 می‌ یعنی تا 10 روز دیگر، وقتی جلسه شورای حکام برقرار می‌شود، آژانس گزارش منفی می‌دهد یا به زمان دیگری موکول می‌کند. علتش این است که آژانس الان باید منتظر نتیجه لابی‌ها و گفت‌وگوهای بین آمریکا و اروپا بماند. واقعیت مساله این است که آمریکایی‌ها نمی‌خواهند کاملا در را ببندند. من اعتقاد شخصی‌ام این است که اروپایی‌ها حاضرند سپاه را از لیست قرمز خارج کنند، البته به شرطی که امتیازی در مقابلش بگیرند. آنها معتقدند این یک مورد فرابرجامی است. پس چون یک مورد فرابرجامی و در داخل کنگره و آمریکا برایشان مساله‌ای نیست، شاید یک امتیاز فرابرجامی هم بگیرند. اگر ایران این امتیاز فرابرجامی را به آنها بدهد، به نظر من آژانس این گزارش را منفی منتشر نخواهد کرد و می‌گذارد برای آینده. اروپا هم این آمادگی را ندارد که رویکرد خود در مواجهه با توافق وین را تند کند. حالا فرض کنید با این شرایط اروپا، آژانس یک گزارش منفی داد. یکی از دلایل عدم آمادگی اروپا برای این رویکرد، جنگ اوکراین است. آنها نمی‌خواهند یک بحران دیگر در منطقه حساس ایجاد کنند. دیگری مساله انرژی است که خیلی اهمیت دارد. همین که الان نفت ایران به‌جهت جایگزینی نفت روسیه، از بیش از یک میلیون، به حدود 600 بشکه رسیده است، یکی دیگر از دلایل نارضایتی اروپاست. اروپا الان می‌خواهد نفت ایران در بازار تا 2 میلیون بشکه در روز برسد. هرچه این نفت کمتر صادر شود قیمت افزایش بیشتری خواهد داشت. الان چرا نفت از حدود 109 دلار دیروز، امروز به 120 دلار رسید؟ یکی از دلایل آن این است که مثلا درحال‌ حاضر صادرات نفت ایران 500، 600 بشکه کاهش داشته است. علاوه‌بر این، ما باید چند روزی صبر کنیم که ببینیم نتیجه مذاکرات اروپا و آمریکا که رابرت مالی هم از آن در کنگره تحت عنوان لزوم مشورت با شرکای اروپایی یاد کرد، به چه نتیجه‌ای خواهد رسید. بعد می‌توانیم چند روز دیگر، پیش از نشست شورای حکام پیش‌بینی کنیم احتمال گزارش منفی بیشتر است یا کمتر. درحال‌ حاضر ما از اروپایی‌ها هم نکته منفی نمی‌شنویم. یعنی اروپایی‌ها که دو، سه ماه پیش دائم نقد می‌کردند، تهدید می‌کردند و از این سخن می‌گفتند که زمان دارد می‌گذرد و ایران باید کاری کند، دیگر فشار نمی‌آورند. حتی رویکرد خود آمریکایی‌ها نیز در چند مدت اخیر به‌اندازه سابق منفی نبوده است. منظور از آمریکا، دولت آمریکاست، مجلس نمایندگان و سنای آمریکا که دائم دارند فشار می‌آورند اما دولت در این چند مدت به‌اندازه سابق رویکرد منفی نداشته است. لذا ما باید یک‌ هفته‌ای صبر کنیم تا دو، سه روز پیش از شورای حکام ببینیم لابی آمریکا و اروپا به کجا می‌رسد. احتمالا پشت پرده دارد یک گفت‌وگوهایی انجام می‌شود که باید دید کار به کجا می‌رسد.

اگر فشارهای آمریکا و رژیم‌صهیونیستی به آژانس منجر به گزارش منفی آژانس علیه ایران در شورای حکام شود و به‌تبع آن پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد برسد، رأی چین و روسیه چه خواهد بود و آیا قطعنامه را وتو می‌کنند؟
اینها مولفه‌هایی است که در مشورت بین آمریکا و اروپا باید مورد بحث قرار گیرد. مثلا تصمیم می‌گیرند که اگر آژانس علیه ایران قطعنامه منفی صادر کند، آیا این قطعنامه را باید به شورای امنیت سازمان ملل گزارش کنند یا خیر؟ اگر گزارش کنند باید در آنجا هم قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود یا خیر؟ حالا روس‌ها در این شرایط حساس این قطعنامه احتمالی که در شورای امنیت مطرح می‌شود را وتو می‌کنند یا خیر؟ چینی‌ها چطور؟ البته باید درنظر داشته باشیم که احتمال وتو از سوی هردو کشور بالاست. درنتیجه، اینها مسائلی است که کار را نسبت به گذشته پیچیده کرده است.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

خدمات متقابل آژانس و اسرائیل (لینک)

وضع سیاسی اروپا و آمریکا در زمستان سخت‌تر خواهد شد (لینک)